Krzysztof Stypuła
Krzysztof Konstanty Stypuła[1] (ur. 20 marca 1948 w Krakowie, zm. 19 maja 2020 tamże) – polski inżynier budownictwa, profesor nauk technicznych, specjalista mechaniki budowli i budowy metra, wykładowca akademicki.
| Data i miejsce urodzenia |
20 marca 1948 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 maja 2020 |
| profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: inżynier budownictwa | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1981 |
| Habilitacja |
2002 |
| Uczelnia |
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 20 marca 1948 r. w Krakowie[2]. Uczył się w Szkole Podstawowej nr 36[1], a w 1966 r. ukończył III Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Krakowie, zaś następnie z wyróżnieniem ukończył w 1971 r. studia magisterskie na Wydziale Leśnym Wyższej Szkoły Rolniczej w Krakowie ze specjalnością inżynieria leśna. W latach 1971–1974 pracował w Instytucie Użytkowania Lasu i Inżynierii Leśnej Akademii Rolniczej w Krakowie, tworząc laboratorium mechaniki gruntów i gruntoznawstwa drogowego[2]. Prowadził wówczas przedmioty z pogranicza tematyki rolnej i budowlanej[1].
Jednocześnie od 1969 do 1974 r. studiował na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Krakowskiej na specjalności teoria konstrukcji, a jego praca dyplomowa została wyróżniona w konkursie im. prof. I. Stella-Sawickiego. W 1974 r. zaczął pracę w Instytucie Mechaniki Budowli Politechniki Krakowskiej i siedem lat później obronił pracę doktorską nt. badania propagacji w podłożu gruntowym oraz przenoszenia na budynki drgań wywołanych wbijaniem pali fundamentowych[2]. W 2002 r. uzyskał habilitację na podstawie pracy nt. drgań mechanicznych wywołanych eksploatacją metra płytkiego i ich wpływu na budynki[2], dwa lata później został profesorem nadzwyczajnym na Politechnice Krakowskiej, a w 2014 r. otrzymał tytuł profesora nauk technicznych[3].
Od 1995 r. pełnił funkcję zastępcy dyrektora ds. badań naukowych i współpracy z przemysłem[2], a od 2013 r. był dyrektorem instytutu[3] i pełnił tę funkcję do 20 marca 2018 r., gdy osiągnął wiek 70 lat. Następnie sprawował funkcję p.o. dyrektora[1].
Specjalista badań statyki i dynamiki budowli, dynamiki gruntów i ochrony środowiska przed wibracjami[4], w tym wibracjami powodowanymi przez środki transportu[5], w szczególności metro w Warszawie[1]. Autor lub współautor monografii, artykułów[2], ponad 200 publikacji i ponad 170 prac naukowo-badawczych[4]. Twórca prac poświęconych drganiom spowodowanym przez budowę i eksploatację metra w Warszawie oraz linii kolejowych. Zaprojektował wibroizolację torowiska w tunelu średnicowym w Warszawie i na części I linii metra oraz w pobliżu linii tramwajowych w tym mieście. Był także autorem analogicznych projektów dla dworca w Katowicach, dworca głównego w Krakowie i Centralnego w Warszawie, ale też Wydziału Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wydziału Nanotechnologii Akademii Górniczo-Hutniczej. Prowadził obliczenia sejsmiczne podczas projektowania metra w Algierze i dynamiczne na potrzeby estakady dworca w Częstochowie oraz innych budynków sąsiadujących z liniami kolejowymi, tramwajowymi i Metra Warszawskiego, a także szacował wpływ drgań powodowanych przez budowę i użytkowanie dróg na budynki[5][6]. W 2005 r. przedstawił później potwierdzoną badaniami tezę o odmiennym charakterze odpowiedzi budynków na drgania z komunikacji podziemnej w stosunku do drgań wywoływanych przez komunikację naziemną[1]. Był promotorem budowy metra w Krakowie[7][8]. Koncepcja krakowskiego metra stała się elementem wyborów samorządowych w 2016[9].
Autor polskich norm[2] (m.in. w zakresie wpływu drgań na budynki i ludzi w budynkach)[5] i konsultant końcowej wersji normy międzynarodowej (ISO)[1] oraz uczestnik tworzenia prawa budowlanego dotyczącego wpływu drgań na budowle[1].
Wieloletni członek senatu uczelni[4]. Przewodniczący Małopolskiego Oddziału Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, członek rad naukowych Zarządu Metra Warszawskiego i Kolei Dużych Prędkości PKP PLK[5]. Promotor trzech prac doktorskich[1]. Wyróżniony Nagrodą Sekretarza Naukowego PAN (1982 r.), dwiema Nagrodami Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1980, 1984 r. – obie zespołowe), Nagrodami Rektora Politechniki Krakowskiej[2], Nagrodą im. Stefana Bryły i nagrodą TOPBuilder[4]. Członek Komisji Budownictwa Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk[2].
Pisał wiersze i fraszki zebrane w tomiku Sobie śpiewam, a ludziom[4], był także autorem tekstów pieśni religijnych[10]. Krótkie utwory poetyckie zamieszczał na 3. stronie okładki w każdym kolejnym numerze miesięcznika „Nasza Politechnika” począwszy od roku 2009[11].
Zmarł w 19 maja 2020 r. w Krakowie[12]. Został pochowany na Cmentarzu Podgórskim, kwatera XXXI, rząd 5, miejsce 6[13].
Odznaczenia i nagrody edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[4]
- Złoty Krzyż Zasługi[4]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (2000)[1]
- nagroda sekretarza naukowego PAN (1982)[2]
- Medal im. prof. Romana Ciesielskiego (2010)[14]
- Nagroda im. prof. Stefana Bryły (2003)[15]
- TOPBuilder (2017)[1]
- Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (1980, 1984 – zespołowe)[2]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Jubileusz profesora Krzysztofa Stypuły, „Nasza Politechnika”, 9 (181), 2018, s. 12–14.
- ↑ a b c d e f g h i j k PRACOWNICY PK [online], riad.pk.edu.pl [dostęp 2020-05-22].
- ↑ a b Profesor tytularny: Krzysztof Konstanty Stypuła, „Nasza Politechnika”, 9 (183), 2014, s. 7–8, ISSN 1428-295X [dostęp 2020-06-10].
- ↑ a b c d e f g Zmarł długoletni profesor Politechniki Krakowskiej Krzysztof Stypuła [online], Nauka w Polsce [dostęp 2020-05-22] (pol.).
- ↑ a b c d Zmarł prof. Krzysztof Stypuła z Politechniki Krakowskiej [online], KRKnews, 21 maja 2020 [dostęp 2020-06-05] (pol.).
- ↑ Alicja Kowalska-Koczwara, XIII seminarium „Wibroszyn 2018” oraz sesja jubileuszowa prof. Krzysztofa Stypuły, „Inżynieria i Budownictwo” (10), 2018, s. 547–549, ISSN 0021-0315 [dostęp 2020-06-08].
- ↑ Krzysztof Stypuła, Metro w Krakowie: Tezy, 2016 [dostęp 2020-06-10] [zarchiwizowane].
- ↑ Agnieszka Serbeńska, Krakowa nie stać na brak metra [online], Transport Publiczny, 2016 [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Ewa Majewska, Małgorzata Wassermann obiecuje metro w Krakowie:„To nie czas na dyskusję” [online], Interia Fakty, 20 września 2018 [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Katalog Biblioteki Narodowej - Krzysztof Stypuła [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Nasza Politechnika on-line, Miesięcznik Politechniki Krakowskiej [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Zmarł profesor Krzysztof Stypuła. Przez wiele lat był związany z Politechniką Krakowską. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2020-05-23]. (pol.).
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie [online], Cmentarz Podgórski [dostęp 2020-06-10].
- ↑ Medal im. prof. Romana Ciesielskiego. zgpzitb.org.pl. [dostęp 2024-02-20].
- ↑ Medal im. prof. Bryły i prof. Żenczykowskiego. zgpzitb.org.pl. [dostęp 2024-02-03].
Linki zewnętrzne edytuj
- Prof. dr hab. inż. Krzysztof Stypuła, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-06-05].