Kultura w Podegrodziu

Podegrodzie to stolica regionu Lachów Sądeckich. Wyróżnia się spośród innych miejscowości lachowskich własnym strojem ludowym, gwarą i folklorem fascynuje ludzi z zewnątrz bogactwem świątecznego stroju, swoistą gwarą i folklorem.

Tradycję, folklor i kulturę lachowską rozsławiają zespoły: Podegrodzcy Chłopcy, Regionalny Zespół „Małe Podegrodzie”. Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Podegrodzie”. Uczestniczą one nie tylko w krajowych imprezach, ale także w konkursach o zasięgu międzynarodowym.

Koordynatorem ruchu kulturalnego i artystycznego jest Gminny Ośrodek Kultury. W celu promowania kultury lachowskiej organizuje imprezy o ogólnopolskim zasięgu. Są to m.in. Druzbacka, Pastuszkowe Kolędowanie, Lachowskie Lato.

Imprezy cykliczne

W Podegrodziu organizowane są, przez GOK i UG Podegrodzie, imprezy cykliczne o zasięgu wojewódzkim, a nawet ogólnopolskim:

• „Druzbacka”
• „Pastuszkowe Kolędowanie”
• „Lachowskie Godonie”
• „Korowód Podegrodzki”
• „Lachowskie Lato”
• „Przegląd Dorobku Artystycznego Placówek Oświatowych Gminy Podegrodzie”
• „Przegląd Podłaźniczek i Rekwizytów Kolędniczych”
• „Gminny Przegląd Grup Kolędniczych”
• „Konkurs Palm Wielkanocnych”
• „Mikołajki”

Zespoły folklorystyczne

Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Podegrodzie”

Regionalny Zespół Pieśni i Tańca „Podegrodzie” – zespół ludowy, powstały w 1937 roku. Obecnie kierownikiem jest Krzysztof Bodziony, a choreografem Krzysztof Sułkowski. Zespół czynnie uczestniczy w imprezach kulturalnych o zasięgu ogólnopolskim, a także międzynarodowym, zdobywając liczne nagrody. Zespół jest kontynuatorem bogatych tradycji kultury ludowej regionu. W swych programach prezentuje zwyczaje, obrzędy, tańce, pieśni, melodie i gwarę ludową. Repertuar zespołu obejmuje między innymi: wesele podegrodzkie, „Wizowiny”. „Zielone Świątki”. „Dożynki” oraz wiązankę tańców i pieśni tzw. „Grankę Podegrodzką”. We wrześniu 2002 roku zespół nagrał płytę CD. W 2003 roku został przyjęty na prywatnej audiencji przez Jana Pawła II.

Najważniejsze sukcesy:

• 1968 r. - „Grand Prix” - „Złotą Ciupagę” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem
• 1972 r. - „Grand Prix” - „Złotą Ciupagę” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich
• 1976 r. – „Grand Prix” - „Złotą Ciupagę” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich
• 1986 r. - „Brązową Ciupagę” - III miejsce
• 1988 r. - „Srebrną Ciupagę” - II miejsce
• 1991 r. - I nagroda na III Krajowym Przeglądzie Zespołów Wiejskich w Kielcach.
• 2004 r. - „Złote Serce Lachowskie” za kultywowanie i propagowanie autentycznej kultury lachowskiej (przyznane przez Stowarzyszenia Lachów Sądeckich w Podegrodziu)
• „Złote Jabłko Sądeckie
• Za całokształt swej działalności zespół został odznaczony złotą odznaką „Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej"
• Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej"
• 2008 r. – „Grand Prix” - „Złotą Ciupagę” na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich

Zespół Regionalny „Małe Podegrodzie”

Zespół Regionalny „Małe Podegrodzie” - dziecięcy zespół ludowy, powstały w 1954 roku przy Szkole Podstawowej w Podegrodziu, z inicjatywy Kazimierza Głuca. Obecnie opiekunem i choreografem zespołu jest Małgorzata Liber. Zespół uświetnia wszystkie uroczystości i imprezy, a także uczestniczy w konkursach zdobywając liczne nagrody. Zespół występował m.in. z zespołem „Mazowsze” w Licheniu oraz z Zespołem „Śląsk”, a także koncertował w kopalni soli w Wieliczce. „Małe Podegrodzie” trzykrotnie brało udział w Karpackim Przeglądzie Folklorystycznych Zespołów Dziecięcych w Rabce oraz jest stałym uczestnikiem „Święta Dzieci Gór” w Nowym Sączu. W 1999 r. zespół brał udział w uroczystości kanonizacji św. Kingi w Starym Sączu, której przewodniczył papież Jan Paweł II. W 2000 r. wydana została pierwsza płyta „Małego Podegrodzia”. Zespół promował kulturę Lachów Sądeckich m.in. na Słowacji, w Serbii, Turcji, Chorwacji i Grecji.

Najważniejsze sukcesy:

• III miejsce na V Ogólnopolskim Festiwalu Harcerskim - nagroda: „Brązowa Jodła” (1978)

Podegrodzcy Chłopcy

• II miejsce na festiwalu „Rozśpiewane szkoły” w Szczyrzcu (1994)
• I miejsce na Międzynarodowym Festiwalu Zespołów Folklorystycznych w Tulcei - nagroda: „Złota Rybka” (1995)
• II miejsce na Ogólnopolskim Festiwalu Zespołów Dziecięcych w Łowiczu (1996)

Podegrodzcy Chłopcy

Podegrodzcy Chłopcy – grupa wokalna, powstała w 1995 roku, wykonująca stare, ludowe przyśpiewki i piosenki, w nowym opracowaniu i aranżacji. Zespół tworzą: Krzysztof Bodziony, Stanisław Banach, Augustyn Pasoń, Stefan Wójcik, Leszek Migacz i Rafał Hasior.

Instytucje kultury

Budynek GOK-u

Biblioteka Gminna

Biblioteka Gminna w Podegrodziu - publiczna biblioteka, działająca także jako instytucja kultury. W celu promowania kultury lachowskiej Biblioteka publikuje książki o tematyce lachowskiej. Zbiory biblioteczne obejmują literaturę piękną, polską i obcą, literaturę dla dzieci i młodzieży, popularnonaukową oraz książki regionalne.

Gminny Ośrodek Kultury

Gminny Ośrodek Kultury w Podegrodziu im. Stanisława Grudnia - instytucja kultury działająca na terenie Gminy Podegrodzie. GOK jest koordynatorem ruchu kulturalnego i artystycznego. W celu promowania kultury lachowskiej organizuje imprezy o ogólnopolskim zasięgu, współpracuje z regionalnymi zespołami oraz publikuje książki i prasę o tematyce lachowskiej.

Miejsca prezentacji dorobku kultury lachowskiej

Zagroda Lachowska „Kubalówka”

Muzeum Lachów Sądeckich

Muzeum Lachów Sądeckich im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich – oddział Muzeum Ziemi Sądeckiej, jest największą na Sądecczyźnie regionalną placówką, powstałą ze zbiorów prywatnej kolekcji. Ekspozycja dotyczy losów dawnego Podegrodzia, ale przede wszystkim kultury materialnej Lachów Sądeckich.

Zagroda Lachowska „Kubalówka”

Zagroda Lachowska „Kubalówka” - to drewniana, lachowska zagroda składająca się aktualnie z chałupy, spichlerza i kuźni, wyposażonych w stare, tradycyjne sprzęty lachowskie.

Publikacje

W celu promowania kultury lachowskiej Urząd Gminy Podegrodzie wraz z Biblioteką Gminną, GOK-iem podjęli się publikowania książek i prasy o tematyce lachowskiej:

Prasa:

• „Wieści Podegrodzkie” - magazyn informacyjno-kulturalny ukazujący się w Podegrodziu od kilku lat. Dzięki niemu mieszkańcy gminy mają dostęp do aktualnych informacji dotyczących całej gminy.

Książki:

• „Chleb nasz powszedni, czyli Kuchnia Lachów Sądeckich” - książka wydana, w 2009 roku, przez Bibliotekę Gminną i UG Podegrodzie, autorstwa Zenona Szewczyka. Znajdziemy w niej przepisy na tradycyjne, lachowskie posiłki, a także informacje o starych zwyczajach i tradycjach związanych np. ze spożywaniem posiłków, obchodami Świąt Bożego Narodzenia, Zapustów, Wielkanocy.
• „O pochodzeniu nazw miejscowych Gminy Podegrodzie i okolic” - książka wydana, w 2009 roku (z okazji 60-lecia istnienia Biblioteki Gminnej), przez Bibliotekę Gminną i UG Podegrodzie, autorstwa Zenona Szewczyka. Zawiera i wyjaśnia nazwy miejscowe m.in. gór, lasów, strumyków, pól, przysiółków, miejscowości itp.
• „Jo se Podegrodzok. Jo se rodowity...” - książka wydana, w 2007 roku (z okazji 70-lecia istnienia Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca „Podegrodzie”), przez GOK i UG Podegrodzie. Zawiera informacje o zespole od czasów przedwojennych do współczesności, a także archiwalne zdjęcia.
• „Co To Za Gwiozdecka Nad Osowiom Świyci” - książka wydana przez GOK i UG Podegrodzie. Znajdziemy w niej informacje dotyczące dawnych, podegrodzkich zwyczajów kolędniczych.
• „Kościoły i kapliczki gminy Podegodzie” - album wydany, w 2004 roku, przez GOK i UG Podegrodzie. Zawiera zdjęcia i opisy obiektów sakralnych z gminy Podegrodzie.
• „Kumosia Kumosi gorzołecke nosi” - książka wydana przez GOK i UG Podegrodzie, autorstwa Magdaleny Kroh. Opowiada o tradycyjnych wierzeniach i zwyczajach związanych z ciążą, porodem i połogiem oraz śmiercią i pochówkiem na terenie Podegrodzia i okolicznych wsi.

Bibliografia

• Jan Pastuszczak: Gmina Podegrodzie. Jacek Kula, Jerzy Nieć, Krzysztof Bodziony (ilustracje); Stanisław Mendelowski (redakcja). Krosno: P.U.W. „Roksana” Sp. z.o.o., 2006. ISBN 83-7343-126-8. Brak numerów stron w książce