Lechnica
Lechnica – wieś (obec) na słowackim Spiszu w powiecie Kieżmark, pomiędzy Czerwonym Klasztorem a Starą Wsią Spiską.
 Ogólny widok miejscowości (z Trzech Koron) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Powiat | |
| Starosta |
Jozef Musala[1] |
| Powierzchnia |
12,43[2] km² |
| Wysokość |
485[3] m n.p.m. |
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
052 |
| Kod pocztowy |
059 06 (pošta Červený Kláštor) |
| Tablice rejestracyjne |
KK |
Położenie na mapie kraju preszowskiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
 49°23′00″N 20°24′18″E/49,383333 20,405000
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Jest to typowa ulicówka, położona w dolinie potoku Havka, który w sąsiednich Szwabach Niżnych (obecnie jest to część Czerwonego Klasztoru) uchodzi do Dunajca. Znajduje się na obszarze Magury Spiskiej. Z dwóch stron otaczają ją bezleśne, częściowo pokryte polami uprawnym grzbiety tego pasma: po zachodniej stronie jest to Szpica (Špica 630 m), po wschodniej Pasieka (Kama 622 m) i Szajba (Šajba 730 m). Wzdłuż doliny Hawki prowadzi od Niżnych Szwabów droga, która ślepo kończy się w górnej części zabudowań wsi. Centrum miejscowości znajduje się na wysokości około 485 m n.p.m.[6] Powierzchnia pól uprawnych wynosi około 880 ha[7].
Historia edytuj
Jest jedną z najstarszych miejscowości Zamagurza. Wymienia ją dokument z 1297 roku, być może też tej miejscowości dotyczy dokument Henryka z Podolińca z 1303 (opisana jest w nim jako Spitzenberg, co może pochodzić od wzniesienia Szpica, po niemiecku Spitz). Lokowana była na prawie niemieckim. W 1319 węgierski magnat Kokosz Berzewiczy oddzielił od Lechnicy część terenu (62 łany) i dał go kartuzom. Na terenie tym powstał kompleks klasztorny zwany Czerwonym Klasztorem, dawniej nazywany Lechnickim Klasztorem, a później włączony do miejscowości Czerwony Klasztor. Parafia powstała w Lechnicy w połowie XIV wieku i należała do Czerwonego Klasztoru aż do tzw. józefińskiej kasaty zakonu w 1782 roku. Od tego czasu Lechnica stała się własnością Györgya Horvátha z Palocsy. W 1820 miejscowość liczyła 74 domy, w 1913 było już 480 mieszkańców. Utrzymywali się głównie z rolnictwa i pasterstwa, dorabiali także łowieniem ryb i jako furmani[7].
Zabytki edytuj
Istnieją jeszcze drewniane domy budowane w spiskim stylu z malowanym na modry kolor szparami między belkami. Dawniej było ich więcej i stały w szeregu wzdłuż drogi. Otoczony kamiennym murem kościół pod wezwaniem św. Jodoka pochodzi z XIV wieku i był wybudowany w stylu gotyckim. Jednakże z tego okresu zachowała się tylko jego dolna część, cała reszta została potem przebudowana w innym stylu[7].
Kultura edytuj
We wsi jest używana gwara spiska, zaliczana przez polskich językoznawców jako gwara dialektu małopolskiego języka polskiego, przez słowackich zaś jako gwara przejściowa polsko-słowacka[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Starosta. [w:] Oficjalna strona internetowa Lechnicy [on-line]. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 12,43S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ Základné Info. [w:] Oficjalna strona internetowa Lechnicy [on-line]. [dostęp 2017-09-28]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Pieniny polskie i słowackie: Właściwe, Małe, Spiskie, J. Czorsztyńskie: mapa turystyczna 1:25 000. Piwniczna: Agencja Wydawnicza „Wit” s.c. ISBN 83-907671-3-9.
- ↑ a b c Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
- ↑ Júlia Dudášová-Kriššáková, Goralské nárečia z pohľadu súčasnej slovenskej jazykovedy, Prešov: Vydavateľstvo Prešovskej univerzity v Prešove, 2016, s. 20-24, ISBN 978-80-555-1714-8 (słow.).