Wikipedia

List z Laodycei

List z Laodycei – list napisany przez św. Pawła Apostoła wzmiankowany w Liście do Kolosan 4, 16:

A skoro list zostanie u was odczytany, postarajcie się, by odczytano go też w Kościele w Laodycei; a wy żebyście też przeczytali list z Laodycei (καὶ τὴν ἐκ Λαοδικείας; kai tēn ek Laodikeias).

Od czasów starożytnych starano się go utożsamić z którymś z listów Nowego Testamentu. Według informacji Tertuliana[1] Marcjon nazwał Listem do Laodycean List do Efezjan. Okoliczność, że nowotestamentowy List do Efezjan jest pismem okólnym adresowanym do Kościołów w rejonie Efezu, wśród których znajdował się również Kościół w Laodycei, skłaniała wielu pisarzy chrześcijańskich ku tej identyfikacji. Pogląd ten posiada nadal wielu zwolenników[2]. Jednocześnie nie brak również uczonych, którzy przyjmują, że List do Efezjan dzieli od Listu do Kolosan większy odstęp czasu, uniemożliwiający taką identyfikację[3].

W latach 30. XX wieku J. Knox wysunął hipotezę, identyfikującą List z Laodycei z Listem do Filemona. Zaproponował, by uznać, że adresat Listu do Filemona był Laodycejczykiem, Paweł zaś skierował list za jego pośrednictwem do mieszkającego w Kolosach Archipa, faktycznego właściciela zbiegłego niewolnika Onezyma. Wezwanie do publicznego odczytania listu włączałoby w sprawę pomiędzy panem a jego niewolnikiem całą wspólnotę[4]. Wedle innej wersji tej hipotezy zarówno Filemon, Apfia, Archip, jak i Onezym pochodzili z Laodycei[5]. Teoria Knoxa nie ma obecnie wielu zwolenników. Zwraca się uwagę na to, że List do Filemona ma zbyt prywatny charakter, by polecać jego publiczne odczytanie[3].

Do początku czasów nowożytnych List z Laodycei był też identyfikowany przez część pisarzy z apokryficznym Listem do Laodycejczyków[6]. Obecnie przyjmuje się, że List do Laodycejczyków powstał pomiędzy II a IV wiekiem, co wyklucza możliwość przypisania go Pawłowi[7].

Wielu badaczy przyjmuje zatem obecnie, że List zaginął podobnie jak listy wzmiankowane w 1 Kor 5, 9 czy 2 Kor 2, 3n.[8] albo nawet w ogóle nie został przez Pawła napisany[9].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Tertulian, Adversus Marcionem; 5, 17, 1
  2. ↑ Jan Pytel: List do Kolosan. W: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. T. 4. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, s. 485. K. Romaniuk, A. Jankowski, Lech Stachowiak: Komentarz Praktyczny do Nowego Testamentu. T. 2. s. 324. Biblia Jerozolimska. s. 1661. Zobacz również Craig Keneer: Komentarz historyczno-kulturowy. s. 448-449.
  3. ↑ a b Bartosz Adamczewski: List do Filemona. List do Kolosan. s. 360.
  4. ↑ Bartosz Adamczewski: List do Filemona. List do Kolosan. s. 30.
  5. ↑ Cezar A. M. Paz: List do Kolosan. W: Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego. s. 1548.
  6. ↑ Tak uważał jeszcze w XVI w. J. Lefèvre d’Etaples
  7. ↑ Apokryfy Nowego Testamentu. Listy i Apokalipsy chrześcijańskie. s. 51.
  8. ↑ O’Brien, Colossians. Philemon, s. 258 (1982). Za: Bartosz Adamczewski: List do Filemona. s. 360. Również: Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. Częstochowa: Edycja św. Pawła, 2005, s. 463.
  9. ↑ Lindemann, Der Kolosserbrief, s. 77 (1983). Za: Bartosz Adamczewski: List do Filemona. s. 360.

Bibliografia edytuj

  • Bartosz Adamczewski: List do Filemona. List do Kolosan. Przekład z oryginału. Komentarz. Częstochowa: Edycja św. Pawła, 2006, s. 30-49. ISBN 83-7424-199-3.
  • Apokryfy Nowego Testamentu. Listy i Apokalipsy chrześcijańskie. Marek Starowieyski (red.). Kraków: WAM, 2003. ISBN 83-7097-789-8.
  • Biblia Jerozolimska. Warszawa: Pallotinum, 2006. ISBN 83-7014-519-1.
  • Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia. Poznań: Pallotinum, 1991. ISBN 83-7014-218-4.
  • Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Michał Peter (red.). Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1994. ISBN 83-7015-196-5.
  • Maurya P. Horgan: List do Kolosan. W: Katolicki Komentarz Biblijny. Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer, Roland E.Murphy (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2001, s. 1409-1411. ISBN 83-7146-080-5.
  • K. Romaniuk, A. Jankowski, Lech Stachowiak: Komentarz Praktyczny do Nowego Testamentu. T. 2. Poznań-Kraków: Pallotinum, 1999. ISBN 83-7014-353-9.
  • Craig Keneer: Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, 2000. ISBN 83-7146-153-4.
  • Cezar A. M. Paz: List do Filemona. W: Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego. William R. Farmer (red.). Warszawa: Wydawnictwo Księży Werbistów, 2001, s. 1456-1459. ISBN 83-7192-122-5.
  • Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy. Częstochowa: Edycja św. Pawła, 2005. ISBN 83-7424-076-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=List_z_Laodycei&oldid=62910830”