Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Norwegii

lista w projekcie Wikimedia

Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Norwegii – lista miejsc w Norwegii wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowioną na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Norwegię 12 maja 1977 roku[2].

Obecnie na liście znajduje się 8 obiektów: 7 dziedzictw kulturowych i 1 o charakterze przyrodniczym[2].

Na norweskiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Norwegia zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa – znajduje się 5 obiektów[2].

Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO

edytuj

Poniższa tabela przedstawia norweskie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;

Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście[3] wraz z jej angielskim oryginałem[2];

Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;

Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[4]:

  • kulturowe (K),
  • przyrodnicze (P),
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P);

Rok wpisu – rok wpisu na listę;

Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpis transgraniczny

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
59 Dzielnica Bryggen w Bergen
Bryggen
 
Bergen
Region Vestlandet
60°23′00″N 5°20′00″E/60,383333 5,333333
K (iii) 1979 Bryggen to historyczna dzielnica portowa Bergen. W 1350 roku Hanza założyła w Bergen kantor, który kontrolował handel sztokfiszami z północy. Drewniane domy nawiedzały liczne pożary, ostatni z nich zdarzył się w latach 50. XX wieku, ale zawsze były odbudowywane. Do dziś zachowało się około 60 tradycyjnych budynków[5].
58 Kościół drewniany (stavkyrke) w Urnes
Urnes Stave Church
 
Ornes
Region Vestlandet
61°17′53″N 7°19′21″E/61,298056 7,322500
K (i)(ii)(iii) 1979 Kościół klepkowy w Urnes powstał około 1130 roku. Część jego konstrukcji zawiera elementy z wcześniej stojącego tu kościoła z XI wieku. Budynek łączy w sobie wpływy sztuki celtyckiej, tradycji wikingów i architektury romańskiej[6].
55 Okręg górniczy i miasto Røros
Røros Mining Town and the Circumference
 
Røros
Region Trøndelag
62°34′27″N 11°22′59″E/62,574167 11,383056
K (iii)(iv)(v) 1980
2010
W latach 1644–1977 Røros było miastem wydobywczym miedzi. W 1679 roku, podczas wojny skandynawskiej, miasto zostało całkowicie zniszczone przez wojska szwedzkie, ale później zostało odbudowane[7].
352 Rysunki naskalne z Alty
Rock Art of Alta
 
Kåfjord, Jiepmaluokta i Amtmannsnes
Region Nord-Norge
69°58′36″N 23°17′45″E/69,976667 23,295833
P (iii) 1985 Petroglify, powstałe około od 4200 p.n.e. do 500 p.n.e., przedstawiają faunę okołobiegunową. Rysunki są wyjątkowym świadectwem działalności społeczności zbieracko–łowieckich w Arktyce, w czasach prehistorycznych[8].
1143 Vegaøyan – Archipelag Vega
Vegaøyan – The Vega Archipelago
 
Morze Norweskie
65°37′00″N 11°45′00″E/65,616667 11,750000
K (v) 2004
2017
Gromada kilkudziesięciu wysp skupionych na archipelagu wysp Vega. W IX wieku wyspy stały się ważnym ośrodkiem dostaw puchu edredonowego, który odpowiadał za około jedną trzecią dochodów mieszkańców wysp[9].
1187 Południk Struvego
Struve Geodetic Arc
 
Hammerfest, Alta, Kautokeino
70°40′12″N 23°39′48″E/70,670000 23,663333
69°56′19″N 23°21′37″E/69,938611 23,360278
69°39′52″N 23°36′08″E/69,664444 23,602222
69°01′43″N 23°18′19″E/69,028611 23,305278
K (ii)(iv)(vi) 2005 W Norwegii znajdują się 4 z 34 punktów pomiarowych południka Struvego. Zostały one założone w latach 1816–1852 na terenie ówczesnej unii Szwecji i Norwegii oraz Imperium Rosyjskiego, pod nadzorem rosyjskiego naukowca Friedricha Georga Wilhelma von Struvego i rosyjskiego oficera Carla F. Tennera. Wpis transgraniczny z Białorusią, Estonią, Finlandią, Litwą, Łotwą, Mołdawią, Rosją, Szwecją oraz Ukrainą[10].
1195 Fiordy zachodniej Norwegii – Geirangerfjord i Nærøyfjord
West Norwegian Fjords – Geirangerfjord and Nærøyfjord
 
Møre og Romsdal, Aurland
Region Sogn og Fjordane
62°05′40″N 7°04′50″E/62,094444 7,080556
60°56′37″N 6°55′53″E/60,943611 6,931389
P (vii)(viii) 2005 Fiordy Geirangerfjord i Nærøyfjord należą do najdłuższych i najgłębszych na świecie. Są uważane za archetypowe krajobrazy fiordowe i jedne z najbardziej malowniczych na świecie. W okolicy znajduje się również duża liczba wodospadów, lodowców i jezior polodowcowych[11].
1486 Dziedzictwo przemysłowe Rjukan-Notodden
Rjukan-Notodden Industrial Heritage Site
 
Rjukan, Notodden
Region Østlandet
59°52′43″N 8°35′37″E/59,878611 8,593611
K (ii)(iv) 2015 Kompleks przemysłowy w miastach Rjukan i Notodden został założony przez firmę Norsk Hydro na początku XX wieku. Elektrownie wodne dostarczały energię do produkcji nawozów sztucznych, których głównym składnikiem był azot pozyskiwany z powietrza[12].

Obiekty na norweskiej liście informacyjnej UNESCO

edytuj
Obiekty wpisane na norweską Listę Informacyjną UNESCO
Obiekty wpisane na norweską Listę Informacyjną UNESCO zlokalizowane w Arktyce
 
Położenie Wyspy Bouveta na Oceanie Atlantyckim








Poniższa tabela przedstawia norweskie obiekty na liście informacyjnej UNESCO:

Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście informacyjnej wraz z jej angielskim oryginałem;
Położenie – miasto, żupania; współrzędne geograficzne;
Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa:
  • kulturowe (K)
  • przyrodnicze (P)
  • kulturowo–przyrodnicze (K,P)
Rok wpisu – roku wpisu na listę informacyjną;
Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.

     Wpis transgraniczny

Nr ref. Obiekt Zdjęcie Położenie Typ Rok Opis
1750 Obszar LaponiiTysfjord oraz park narodowy Rago (rozszerzenie wpisu)
The Laponian Area - Tysfjord, the fjord of Hellemobotn and Rago (extension)
 
Region Nord-Norge
68°03′51,0″N 16°28′50,0″E/68,064170 16,480560
67°26′00″N 15°59′00″E/67,433333 15,983333
K, P (iii)(v)(vii)(viii)(ix) 2002 Podbiegunowy region na północy Skandynawii zamieszkały przez Lapończyków, gdzie nadal obowiązuje tradycyjny tryb życia oparty na sezonowym wypasie zwierząt – reniferów. Jest to rozszerzenie szwedzkiego wpisu Kraina Laponii o obszary znajdujące się na terytorium Norwegii – gminę Tysfjord oraz park narodowy Rago[13]
1751 Archipelag Lofoty
The Lofoten islands
 
Morze Norweskie
68°19′59,0″N 14°39′59,0″E/68,333060 14,666390
K, P (iii)(viii)(ix)(x) 2002 Lofoty to archipelag ciągnący się na długość 112 km. Największymi wyspami są: Austvågøy oraz Vestvågøy. W trakcie II wojny światowej alianci przeprowadzili tutaj 2 wojskowe operacje: Anklet oraz Claymore[14]
5161 Archipelag Svalbard
Svalbard Archipelago
 
Ocean Arktyczny K, P (v)(vi)(vii)(viii)(ix)(x) 2007 Około 60% archipelagu Svalbard jest pokryte śniegiem oraz lodem. Wyspy były wykorzystywane przez mieszkańców jako miejsce połowów wielorybów. Svalbard jest strefą zdemilitaryzowaną[15]
5162 Wyspa Jan Mayen oraz Bouveta jako część międzynarodowej nominacji Grzbietu Śródatlantyckiego
Islands of Jan Mayen and Bouvet as parts of a serial transnational nomination of the Mid-Atlantic Ridge system
 
Ocean Arktyczny, Ocean Atlantycki
70°58′58,8″N 8°32′01,0″W/70,983000 -8,533600
54°25′12″S 3°21′36″E/-54,420000 3,360000
P (viii)(ix)(x) 2007 Dwie wyspy wulkaniczne nie posiadające stałych mieszkańców. Wyspa Jan Mayen położona w Arktyce jest miejscem lęgowym dla foki grenlandzkiej oraz kapturnika morskiego. Wyspa Bouveta zlokalizowana jest w południowej części Atlantyku. Jest uznawana za najbardziej samotną wyspę świata, najbliższym lądem jest Ziemia Królowej Maud na Antarktydzie[16]
5577 Pomniki i miejsca Wikingów/Pochówki statków w Vestfold oraz kamieniołomy w Hyllestad
Viking Monuments and Sites / Vestfold Ship Burials and Hyllestad Quernstone Quarries
 
Hyllestad, Vestfold
Region Vestlandet
61°10′15″N 5°17′35″E/61,170833 5,293056
K (iii) 2011 Wpis na listę informacyjną obejmuje 3 miejsca pochówków statków oraz kamieniołomy w Hyllestad, które produkowały kamienie żarnowe. Jest to część międzynarodowego wpisu Viking Monuments and Sites obejmującego swoim zasięgiem 6 państw[17]

Przypisy

edytuj
  1. UNESCO World Heritage Centre, Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-05-12] (ang.).
  2. a b c d Norway UNESCO World Heritage Center. [dostęp 2021-12-11].
  3. l (red.), Polski Komitet ds Unesco: Norwegia [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  4. UNESCO World Heritage Centre, The Criteria for Selection [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2023-09-01] (ang.).
  5. UNESCO World Heritage Centre, Bryggen [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  6. UNESCO World Heritage Centre, Urnes Stave Church [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  7. UNESCO World Heritage Centre, Røros Mining Town and the Circumference [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  8. UNESCO World Heritage Centre, Rock Art of Alta [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  9. UNESCO World Heritage Centre, Vegaøyan – The Vega Archipelago [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  10. UNESCO World Heritage Centre, Struve Geodetic Arc [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  11. UNESCO World Heritage Centre, West Norwegian Fjords – Geirangerfjord and Nærøyfjord [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  12. UNESCO World Heritage Centre, Rjukan-Notodden Industrial Heritage Site [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  13. UNESCO World Heritage Centre, The Laponian Area - Tysfjord, the fjord of Hellemobotn and Rago (extension) [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  14. UNESCO World Heritage Centre, The Lofoten islands [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  15. UNESCO World Heritage Centre, Svalbard Archipelago [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  16. UNESCO World Heritage Centre, Islands of Jan Mayen and Bouvet as parts of a serial transnational nomination of the Mid-Atlantic Ridge system [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).
  17. UNESCO World Heritage Centre, Viking Monuments and Sites / Vestfold Ship Burials and Hyllestad Quernstone Quarries [online], UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2021-12-11] (ang.).

Bibliografia

edytuj