Wikipedia

Lista transporterów opancerzonych Sił Obronnych Izraela

lista transporterów opancerzonych Sił Obronnych Izraela w służbie od 1948 roku

Lista transporterów opancerzonych Sił Obronnych Izraela zawiera kołowe, półgąsienicowe i gąsienicowe transportery opancerzone oraz ich modyfikacje, które znajdowały lub nadal znajdują się w służbie izraelskiej armii, począwszy od 1948 roku.

Historia edytuj

Izraelskie wojsko podczas wojny o niepodległość Izraela zdobyło na siłach egipskich transportery Universal Carrier oraz Loyd Carrier. Egipcjanie wykorzystywali je do transportu piechoty oraz w roli ciągników artyleryjskich. Izraelczycy zdobyte pojazdy zaadaptowali natomiast na potrzeby piechoty, przemalowując je na własne barwy lub też doraźnie domalowując symbole rozpoznawcze Dowództwa Południowego (wówczas trzy pionowe strzałki)[1]. Ponadto podczas wojny Izraelczycy zakupili od Brytyjczyków kołowe transportery opancerzone M3A1 Scout Car. Wyposażano je w karabiny maszynowe MG 34, a także poddawano dalszym modyfikacjom (np. montaż opancerzonego zadaszenia) i montowano na nich dodatkowe opancerzenie[2][3].

Do pierwszych transporterów opancerzonych izraelskiego wojska zaliczały się również Halftracki. Ich zakupów w Europie dokonywali wysłannicy Hagany jeszcze przed 1948 rokiem. Jako pierwsze z Europy przybyły do Palestyny Halftracki M5 i M9 jako maszyny rolnicze. Niewystarczająca liczba czołgów sprawiła, że część transporterów była wyposażana w improwizowane wieżyczki strzelnicze z karabinami maszynowymi MG 34 lub w przeciwpancerne działa 6-funtowe[4][5]. Po zakończeniu wojny Izrael nabył we Włoszech 150 sztuk zdemilitaryzowanych M14 MGMC i M15 CGMC oraz transporterów M2 wyposażonych w moździerze (pojazdy te znane były jako M4). W latach 1948–1949 kolejne sztuki nabyto we Francji, Belgii, Holandii i ze Stanów Zjednoczonych (M3, M5, M9). W 1955 roku rozpoczęto standaryzację Halftracków[a][6]. W latach 60. Halftracki zostały wyposażone w wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych (ppk) SS.11 oraz belgijską armatą Mecar kalibru 90 mm[7], a w latach 70. we francuskie armaty DEFA F1 kalibru 90 mm[8].

W trakcie kryzysu sueskiego (1956), a także podczas innych konfliktów bliskowschodnich, Izrael zdobywał transportery kołowe produkcji radzieckiej BTR-152[9]. Poza Siłami Obronnymi Izraela transportery te używane były przez Straż Graniczną Państwa Izrael do patrolowania granic[10].

W 1967 roku podczas wojny sześciodniowej Izraelczycy zdobyli radzieckie transportery BTR-40 i BTR-50. Po zakończeniu wojny zapadła decyzja, iż transportery te wraz z czołgami T-54 i T-55 zostaną przyjęte do służby w Siłach Obronnych Izraela[11]. Izraelskie wojsko zainteresowało się w szczególności zdolnością pokonywania przeszkód wodnych przez BTR-50, który został przyjęty na wyposażenie jednostek desantowych, w tym Jednostki 88[12][13].

Dopiero na przełomie lat 60. i 70. XX wieku Awraham Adan podjął starania, aby wyposażyć wojsko w nowe transportery opancerzone – M113, które miały zastąpić Halftracki. Nie oznacza to jednak, że te drugie zostały wycofane ze służby[14]. Transportery M113 są używane w izraelskim wojsku w różnych modyfikacjach (transportery piechoty, moździerze samobieżne, wyrzutnie ppk, systemy przeciwlotnicze, wozy zabezpieczenia technicznego, transportery amunicji lub ambulanse) i z różnymi wersjami opancerzenia[15].

W trakcie wojny Jom Kipur (1973) Izraelczycy zdobyli transportery gąsienicowe OT-62 TOPAS, które przyjęto do służby w jednostkach walczących na froncie synajskim, używających zdobycznego sprzętu wyprodukowanego w państwach bloku wschodniego[16].

W latach 80. w Siłach Obronnych Izraela pojawiło się zapotrzebowanie na opancerzone transportery gąsienicowe, które byłyby odporne na ataki granatnikami przeciwpancernymi oraz improwizowanymi ładunkami wybuchowymi. Potrzeba ta była rezultatem doświadczeń I wojny w Libanie[17][18][19]. Izraelskie wojsko uznało, że w tamtym okresie żaden transporter dostępny na rynku nie spełniał krajowych oczekiwań. Przedsiębiorstwo NIMDA dokonało więc modyfikacji czołgów Tiran, które pozbawiono wieży czołgowej i dostosowano do potrzeb transportu piechoty[20]. Wzrost ofiar po stronie izraelskiej w przedłużającym się konflikcie sprawił, że wojsko postanowiło wprowadzić do użytku kolejne konstrukcje, stanowiące alternatywę dla transporterów M113. W latach 80. na służbę przyjęto Nagmaszoty – modyfikacje czołgów Szot Kal[21][22]. Efektem kolejnych prac nad Nagmaszotami były Nagmachony, a w latach 90. – Nakpadony[23].

W 2004 roku w Strefie Gazy doszło do ataku na transporter M113, w wyniku którego zginęło 11 żołnierzy[24][25]. Izraelczycy rozważali zakup Strykerów, ale dowództwo zdecydowało, że należy rozpocząć prace nad własnym nowym transporterem, mogącym zapewnić żołnierzom desantu oraz załodze lepszą ochronę w terenie zabudowanym i poza nim[25]. W 2006 roku zaprezentowano pierwszy prototyp Namera na bazie Merkawy Mk 1. Jednak II wojna w Libanie wykazała, że piechota nie może ochraniać czołgów na polu bitwy ze względu na zbyt duże ryzyko strat. Podjęto decyzję, że nowy transporter musi posiadać lepsze opancerzenie oraz zapewniać wysoką przeżywalność żołnierzom. Konstrukcję nowego pojazdu oparto na czołgu Merkawa Mk 4[26]. W 2008 roku Namer został oficjalnie wprowadzony na stan uzbrojenia Sił Obronnych Izraela[27].

W 2023 roku do służby w izraelskim wojsku przyjęto pierwszy kołowy transporter opancerzony krajowej produkcji – Eitan. Prace nad nim trwały od 2014 roku, a sam pojazd miał stanowić tańszą i bardziej zwrotną alternatywę dla ciężkich gąsienicowych transporterów Namer[28][29]. W tym samym roku do użytku wprowadzono transporter gąsienicowy Ofek, którego konstrukcję oparto na wycofywanych ze służby Merkawach Mk 1[30][31].

Lista transporterów edytuj

Transportery kołowe edytuj

Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji/modyfikacji Wersje Lata służby Uwagi Przypis
 
 M3A1 Scout Car   Stany Zjednoczone 1948–? [3]
  BTR-152   ZSRR 1956–? Zdobywane podczas różnych wojen z udziałem Izraela [9]
  BTR-40   ZSRR 1967–? Zdobyte podczas wojny sześciodniowej (1967) [11][32]
  Eitan   Izrael od 2023 [33]


Transportery półgąsienicowe i gąsienicowe edytuj

Zdjęcie Nazwa Kraj produkcji/modyfikacji Wersje Lata służby Uwagi Przypis
 
 Universal Carrier   Wielka Brytania 1948–? Zdobyte w walkach z Egipcjanami podczas wojny o niepodległość Izraela (1948) [34]
  Loyd Carrier   Wielka Brytania 1948–? [35]
  Half-tracki:

M2
M3
M5
M9
M14
M15

  Stany Zjednoczone 1948–? Izraelskie wojsko modyfikowało na różne sposoby posiadane Halftracki poprzez montaż wieżyczek strzelniczych, wkm-ów, armat automatycznych 20 mm, wyrzutni ppk SS.11, moździerzy, radiostacji i anten czy dział ppanc. [5][36]
  BTR-50   ZSRR 1967–? Zdobyte podczas wojny sześciodniowej (1967) [11][12]
  OT-62 TOPAS   Czechosłowacja 1973–? Zdobyte podczas wojny Jom Kipur (1973), używane na froncie egipskim i syryjskim [16]
  M113   Stany Zjednoczone Różne wersje i modyfikacje, m.in.:

M113A1
Alfa[b]
Bardelas/Zelda
Dżiraf[c]
Kasman
Keszet[d]
Machbet[e]
MIM-72 Chaparral[f]
Urban-Fighter

1970/1973–? [5][15][37][38]
  Achzarit   Izrael od lat 80. XX wieku Modyfikacja czołgów Tiran 4 i Tiran 5 [39]
  Nagmaszot   Izrael od lat 80. XX wieku Modyfikacja czołgów Szot Kal [22]
  Nagmachon   Izrael od lat 80. XX wieku Modyfikacje Szotów i Nagmaszotów [22]
  Nakpadon   Izrael od lat 90. XX wieku Modyfikacja czołgów Szot i Nagmaszotów [22]
  Namer   Izrael Namer he-Chiluc
Namer Handasi
Namer Siman 2
Namerbulans 		od 2008 [27][40][41][42]
zdjęcie Ofek   Izrael od 2023 Informacje o użyciu pojazdu ujawniono podczas operacji „Żelazne Miecze” w Strefie Gazy w 2023 roku [30][31]

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Np. poprzez montaż silników IHC RED 450, ujednolicenie uzbrojenia (wkm Browning M2), podział przedniej osłony kabiny kierowcy na dwie części, z których ta po stronie pasażera była zamknięta na stałe z miejscem na karabin maszynowy, Zaloga 2002 ↓, s. 24
  2. ↑ Alfa to pojazd wsparcia i transportu amunicji dla artylerii.
  3. ↑ Dżiraf to platforma z wyrzutnią ppk BGM-71 TOW.
  4. ↑ Keszet jest moździerzem samobieżnym na podwoziu M113.
  5. ↑ Machbet to samobieżny zestaw przeciwlotniczy.
  6. ↑ MIM-72 Chaparral to system obrony przeciwlotniczej.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 16–17.
  2. ↑ משוריין וייט סקאוט-קאר [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-26].
  3. ↑ a b Zaloga 1985 ↓, s. 11.
  4. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 14.
  5. ↑ a b c Zaloga 2002 ↓, s. 23.
  6. ↑ Zaloga 2002 ↓, s. 23–24.
  7. ↑ Zaloga 2002 ↓, s. 24.
  8. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 51.
  9. ↑ a b נגמ"ש BTR152 [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-23].
  10. ↑ Zaloga 1981 ↓, s. 23.
  11. ↑ a b c Szachaf 2011 ↓, s. 5–7.
  12. ↑ a b נגמ"ש BTR50 [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-23].
  13. ↑ Kadisz 2012 ↓, s. 9–10.
  14. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 24.
  15. ↑ a b M113 A1 נגמ"ש [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-23].
  16. ↑ a b נגמ"ש OT62 "טופז" [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-22].
  17. ↑ Lewi 2012 ↓.
  18. ↑ Achzarit [online], Global Security [dostęp 2024-02-29].
  19. ↑ History of the Tiran in IDF service, IDF Armour Group [dostęp 2024-02-29] [zarchiwizowane 2014-09-15].
  20. ↑ Gelbart 2004 ↓, s. 7–8.
  21. ↑ Nagmashot, „Military Today” [dostęp 2024-02-29].
  22. ↑ a b c d Gelbart 2004 ↓, s. 15–16.
  23. ↑ Gelbart 2004 ↓, s. 16.
  24. ↑ Golan 2023 ↓.
  25. ↑ a b נמ”ר – רק”ם על בסיס המרכבה [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-29].
  26. ↑ Wolski 2021 ↓, s. 9.
  27. ↑ a b Sawarow 2023 ↓.
  28. ↑ נגמ”ש ה”איתן” נחשף לראשונה, „Israel ha-Jom”, 1 sierpnia 2016 [dostęp 2024-02-29].
  29. ↑ Egozi 2018 ↓.
  30. ↑ a b Israel deploys Merkava-based Ofek armored command vehicle [online], Army Recognition [dostęp 2024-02-29].
  31. ↑ a b Boguslavsky 2023 ↓.
  32. ↑ נגמ"ש BTR40 [online], Muzeum Jad la-Szirjon [dostęp 2024-02-22].
  33. ↑ נגמ"שי האיתן הראשונים נמסרו לחטיבת הנח"ל. צפו [online], Siły Obronne Izraela, 28 maja 2023 [dostęp 2024-02-22].
  34. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 12.
  35. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 13.
  36. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 14, 20, 35, 51, 52–54.
  37. ↑ IMI Introduces the “Urban Fighter” Upgraded, Up-armored M-113 [online], Defense Update, 15 lipca 2007 [dostęp 2024-02-22].
  38. ↑ Zaloga 1985 ↓, s. 54.
  39. ↑ Gelbart 2004 ↓, s. 7.
  40. ↑ Dwori 2016b ↓.
  41. ↑ Cadok i Ganon 2022 ↓.
  42. ↑ Rozenblum 2023 ↓.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lista_transporterów_opancerzonych_Sił_Obronnych_Izraela&oldid=73540340”