Transporter opancerzony
Transporter opancerzony – opancerzony wóz bojowy służący do transportu piechoty i sprzętu na polu walki, a w ograniczonym zakresie do wsparcia ogniowego piechoty. Jest słabiej uzbrojony i opancerzony od bojowego wozu piechoty, o podobnym przeznaczeniu, lecz służącego ponadto do wsparcia ogniowego piechoty w walce.
.jpg)
.jpg)
HistoriaEdytuj
Transportery opancerzone jako wyspecjalizowane pojazdy budowane seryjnie pojawiły się na początku II wojny światowej (niemieckie Sd.Kfz.251 i amerykańskie Halftrack). Po II wojnie światowej nasycenie armii transporterami opancerzonymi znacznie się zwiększyło. Podstawowe konstrukcje z tego okresu – to amerykański M113 (gąsienicowy) i radziecki BTR-60 (kołowy). W latach 70. i 80. XX wieku transportery opancerzone zostały w znacznej części wyparte, z pierwszej linii działań wojennych, przez znacznie lepiej od nich uzbrojone i opancerzone oraz o lepszych własnościach terenowych, bojowe wozy piechoty.
Konstrukcja i zadaniaEdytuj
Transportery opancerzone budowane są zarówno jako terenowe pojazdy kołowe oraz jako gąsienicowe; w okresie II wojny światowej budowano transportery półgąsienicowe. Liczne konstrukcje tego typu są pojazdami amfibijnymi, mogącymi pływać w wodzie. Wczesne transportery opancerzone były często odkryte od góry, od lat 60. budowane są jedynie konstrukcje zakryte, z reguły wyposażone także w systemy ochrony wnętrza przed bronią masowego rażenia (urządzenie filtrowentylacyjne). Pancerz transporterów opancerzonych chroni zwykle przed pociskami broni strzeleckiej i odłamkami pocisków artyleryjskich. Transportery opancerzone zabierają zwykle oprócz załogi (kierowca i dowódca) od 8 do kilkunastu żołnierzy desantu. Najpowszechniejszym sposobem załadunku i wyładunku desantu są drzwi z tyłu kadłuba oraz włazy w dachu, rzadziej stosowane są drzwi lub włazy boczne.
Dawniej transportery opancerzone uzbrajane były tylko w karabiny maszynowe, na stanowiskach otwartych lub chronionych tarczą pancerną albo w obrotowych wieżyczkach. Stosowano kaliber od 7,62 mm do 14,5 mm, najczęściej 12,7 mm. Dawniej i obecnie, otwory w ścianach bocznych umożliwiały desantowi prowadzenie ognia także karabinkami desantu z wnętrza pojazdu.
Według traktatów międzynarodowych, transportery uzbrojone w działka szybkostrzelne kalibru od 20 mm winny być klasyfikowane jako bojowe wozy piechoty. Niemniej, niemal każdy nowy model transportera opancerzonego, prócz wersji wąsko wyspecjalizowanych, nabywany jest obecnie z taką armatą[1], korzystnie jeśli umożliwiającą użycie także amunicji programowalnej[2]. Jednocześnie wciąż uznaje się je za zasadniczo nieprzeznaczone do pierwszej linii, poza konfliktami asymetrycznymi, jako zbyt lekko opancerzone, przy tym jeśli kołowe, na ogół znacznie mniej mobilne w terenie od pojazdów gąsienicowych.
Wyspecjalizowanymi odmianami transporterów opancerzonych są wersje techniczne, ewakuacji medycznej, wozy dowodzenia i zwiadu, nośniki moździerzy lub większych kalibrów armat i rakietowych systemów przeciwczołgowych lub przeciwlotniczych.
Ciężkie transportery opancerzoneEdytuj
Ciężkie transportery piechoty najpierw powstawały na bazie długo pozostających w rezerwie, starszych modeli czołgów - przykład transportera Achzarit Sił Lądowych Izraela, następnie rosyjskiego BTR-T, powstałych na bazie starych T-55. Ostatnio zamawiane się także konstrukcje bardzo nowoczesne[3][4].
Trendy rozwojoweEdytuj
Zmniejszana jest wykrywalność pojazdów przez środki radiolokacyjne - przykład wersji 'M' i 'XP' polskiego Rosomaka. Następnym krokiem, w niektórych armiach już zrealizowanym, będzie wyposażanie transporterów w systemy obrony aktywnej[5], z sukcesem zastosowane już bojowo m.in. w trakcie operacji "Protective Edge" (interwencji Izraela w strefie Gazy, 2014). Testowane są realizacje aktywnego, zewnętrznego chłodzenia, ograniczające możliwość termicznej detekcji pojazdu, przykład PL-01.
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Porównaj:Turcja, Ukraina, RFN, Francja, Australia, Rosja - konstrukcje modernizowane, Rosja - nowa konstrukcja KTO, USA, polsko-niemiecka koncepcja KTO, ponad 350 szt. polsko-fińskiego KTO "Rosomak" (wersje z wieżą Hitfist 30P), Słowacja.
- ↑ Testy wież Rosomaka z amunicją programowalną
- ↑ Izraelski ciężki transporter „Namer”
- ↑ Zamówienie rosyjskich ciężkich BWP, na bazie czołgu T-14 Armata
- ↑ Systemy obrony aktywnej
BibliografiaEdytuj
- Brudny Stefan, Współczesne transportery opancerzone, Wyd. MON, Warszawa 1969
- Kajetanowicz Jerzy, Prace nad rozwojem sprzętu pancernego w Polsce - przegląd lat 1955-1990, Poligon 2010, nr 5.