Loża wolnomularska
Loża wolnomularska – podstawowa jednostka organizacyjna wolnomularstwa, a także miejsce spotkań wolnomularzy. Na jej czele stoi Czcigodny Mistrz oraz grupa oficerów lożowych. Dla powołania loży potrzeba przynajmniej siedmiu mistrzów wolnomularskich oraz zgody władz obediencji.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Werkplaats_vrijmetselaars_De_Achterhoek.jpg/300px-Werkplaats_vrijmetselaars_De_Achterhoek.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Casanova_w_Warszawie_%283%29%2C_balet_Krzysztofa_Pastora%2C_Polski_Balet_Narodowy%2C_fot._Ewa_Krasucka_TW-ON.jpg/300px-Casanova_w_Warszawie_%283%29%2C_balet_Krzysztofa_Pastora%2C_Polski_Balet_Narodowy%2C_fot._Ewa_Krasucka_TW-ON.jpg)
Loża wolnomularska jest pomieszczeniem zbudowanym na planie prostokąta, zorientowanym zgodnie z głównymi kierunkami geograficznymi, z najważniejszym – Wschodem.
Loże działają w różnych obrządkach i rytach. Stowarzyszenia kilku lóż tworzą obediencję. Każda loża posiada duży stopień autonomii.
Rytualne prace loży odbywają się w wolnomularskiej świątyni. W przeciwieństwie do pomieszczenia/budowli religijnej, ta jest świecka, filozoficzna i filantropijna.
Poza samym rytuałem, istotnym elementem prac lożowych są tzw. deski, czyli referaty, które następnie są dyskutowane. W pracach lożowych bardzo ważne znaczenie ma również muzyka.
Oficerowie lożowi
edytujW lożach wolnomularskich wyznaczeni (bądź wybrani) masoni pełnią specyficzne funkcje zwane oficerskimi (spotyka się także określenie „urzędnik”). Wiążą się z nimi rozliczne uprawnienia i obowiązki. Różne odłamy masonerii w różny sposób określają liczbę i nazwy oficerów, choć najważniejsze urzędy są wspólne dla wszystkich obediencji. Istnienie większości stanowisk oficerskich jest uświęcone długoletnią tradycją i znajduje umocowanie w podstawowym dokumencie wolnomularskim – Konstytucji Andersona (spisana na początku XVIII wieku). Niektóre (zwłaszcza te najważniejsze) pochodzą jeszcze z czasów wolnomularstwa operatywnego (cechowego) – wzmianki o nich można spotkać w statutach z XIV i XV wieku (np. Statuty Schowe’a).
Najważniejsze są trzy urzędy: Czcigodnego Mistrza oraz dwóch Dozorców (bez obecności tych oficerów loża nie może powstać ani pracować). Są one określane jako Trzy Oficerskie Światła Loży. Stopień niżej znajdują się Mówca i Sekretarz.
- Czcigodny Mistrz (ang. Honourable Master) – przewodniczący loży, najważniejsza postać lożowa, w większości obediencji po wyborze (tzw. instalacji) Czcigodny Mistrz wskazuje oficerów, z którymi chciałby pracować podczas swojej kadencji. Wskazanie musi jednak zostać potwierdzone przez głosowanie (zazwyczaj tajne) przeprowadzane pośród tych wolnomularzy z loży, którzy mają stopień mistrzowski
- Dozorcy (ang. Warden, Pierwszy i Drugi, czasem nazywany Starszym i Młodszym) – oficerowie loży, którzy w hierarchii wolnomularskiej zajmują miejsce po Czcigodnym. Pierwszy Dozorca opiekuje się wolnomularzami – Kolumna Południowej, Drugi Dozorca – Kolumna Północnej. Pierwszy Dozorca jako jedyna osoba w loży może (czasowo) zastąpić Czcigodnego Mistrza
- Mówca (ang. Speaker) – strażnik konstytucji i przepisów ogólnych, do obowiązków Mówcy należy zgłaszanie wniosków do głosowania
- Sekretarz (ang. Secretary) – zajmuje się prowadzeniem zapisów lożowych
- Odźwierny (ang. Tyler) – wolnomularz czuwający nad bezpieczeństwem prac loży
- Jałmużnik (ang. Almoner) – zajmuje się zbieraniem funduszy na cele charytatywne, odpowiada przed Skarbnikiem
- Skarbnik (ang. Treasurer) – sprawuje pieczę nad finansami loży
- Wielki Ekspert (ang. Expert) – czuwa nad rozstrzygnięciami rytualnymi
- Mistrz Ceremonii (ang. Master of Ceremony) – prowadzi sprawy bieżące dotyczące rytuału
- Mistrz Harmonii (ang. Master of Harmony) – zajmuje się muzyką lożową, inicjuje śpiewy etc.
W wolnomularstwie anglosaskim spotyka się jeszcze innych oficerów – np. dziekanów (Dean).
Zasady przyjmowania do lóż
edytujWiększość lóż przyjmuje na nowych adeptów osoby mające minimum 18–25 lat (zależnie od obediencji), które nie były karane sądownie i posiadają w swoim środowisku dobrą opinię. Tradycyjnie do loży można było być przyjętym z rekomendacji należących do niej wcześniej braci, obecnie jednak niektóre obediencje zachęcają do samodzielnego zgłaszania się do lóż. Kandydaci są jednak selekcjonowani przez mistrzów lóż, według im tylko znanych kryteriów i wiele kandydatur jest odrzucanych na wstępie lub po tzw. przesłuchaniu „pod opaską”, w trakcie którego bracia z loży mogą zadać kandydatowi dowolne pytanie.
Niektóre loże oficjalnie publikują zasady rządzące procesem aplikacji[1][2].
Kandydat do Wielkiej Loży Narodowej Polski (wolnomularstwo odłamu konserwatywnego) musi być mężczyzną i zgodnie z tradycją zadeklarować wiarę w Wielkiego Budowniczego Wszechświata. Wielki Wschód Polski(wolnomularstwo liberalne) nie wymaga od kandydatów wiary w Wielkiego Budowniczego Wszechświata, przyjmują także agnostyków i ateistów.
Zgodnie z tradycją wolnomularstwa regularnego, Wielka Loża Narodowa Polski przyjmuje do lóż wyłącznie mężczyzn. Wielki Wschód Polski i Wielki Wschód Rzeczypospolitej Polskiej są organizacjami mieszanymi, inicjującymi zarówno mężczyzn, jak i kobiety. Organizacją także mieszaną przyjmującą kobiety i mężczyzn jest Federacja Le Droit Humain, oraz wolnomularstwo ezoteryczne Memphis-Misraim. W Polsce istnieją także dwie loże żeńskie – Prometea i Gaja Aeterna, należące do Wielkiej Żeńskiej Loży Francji. Obediencja ta inicjuje wyłącznie kobiety, ale na swoich prawach przyjmuje mężczyzn z innych obediencji liberalnych.
Obraz loży
edytujObraz loży – prowadzony na bieżąco spis członków loży wolnomularskiej. Dawniej określano tak też zbiór symboli masońskich na podłodze lub dywanie loży[3].
Polskie loże
edytujPolskie loże Wielkiej Loży Narodowej Polski
edytujLoże należące do Wielkiej Loży Narodowej Polski[4]:
- Loża Matka Kopernik – Warszawa
- Walerian Łukasiński – Warszawa
- Przesąd Zwyciężony – Kraków
- La France (francuskojęzyczna) – Warszawa
- Świątynia Hymnu Jedności – Poznań
- Eugenia Pod Ukoronowanym Lwem – Gdańsk
- Pod Szczęśliwą Gwiazdą – Warszawa
- Iwan Łuckiewicz (białoruskojęzyczna) – Warszawa
- Silesia – Legnica
- Wolność Odzyskana – Lublin
- Emil Drach – Katowice[5]
- Pi – Warszawa[6][7]
- Semper In Altum – Kraków[8]
- Enigma (anglojęzyczna) – Warszawa[9][10]
Polskie loże Wielkiego Wschodu Polski
edytuj- Wolność Przywrócona, Warszawa, Ryt Francuski[11]
- Galileusz[12], Bydgoszcz, Ryt Szkocki Dawny i Uznany[13]
- Moria, Ryga (Łotwa), Ryt Szkocki Dawny i Uznany[14]
- Cezary Leżeński, Warszawa, Ryt Szkocki Dawny i Uznany[15]
- Witelon, Warszawa (cała Polska, korespondencyjnie)[16], Ryt Szkocki Dawny i Uznany[17]
- Atanor, Warszawa[18], Ryt Szkocki Dawny i Uznany[19]
- Abraxas pod Światłem Syriusza[20], Warszawa i Poznań[21], Ryt Memphis-Misraim
- Universe – Warszawa, pracuje w języku angielskim. Ryt Francuski oraz Ryt Szkocki Dawny i Uznany[22]
- Astrolabium – Kraków, Ryt Szkocki Dawny i Uznany
- Synergia – Europa, pracuje w języku angielskim. oraz Ryt Szkocki Dawny i Uznany[23]
- Pod Sokołem i Sową – Poznań, Ryt Szkocki Dawny i Uznany, Ryt Francuski[24]
Polskie loże Wielkiego Wschodu Rzeczypospolitej Polskiej
edytujLoże należące do Wielkiego Wschodu Rzeczypospolitej Polskiej[25]:
- Loża Nadzieja na Wsch.: Warszawy[26]
- Loża Trzech Braci na Wsch.: WarszawyRyt Francuski Nowoczesny
- Loża Europa na Wsch.: Warszawy
- Loża Gwiazda Morza na Wsch.: Gdańska[27]
- Loża Karol Marcinkowski na Wsch.: Poznania[28]
- Loża Saule Perkons Daugava na Wsch.: Rygi
- Loża Braterstwo nad Olzą na Wsch.: Cieszyna
Polskie loże Wielkiego Wschodu Francji
edytujLoże należące do Wielkiego Wschodu Francji[29]:
- Gabriel Narutowicz – Kraków
Polskie loże „Le Droit Humain”
edytujLoże należące do „Le Droit Humain”[30]:
- Loża Matka „Pierre et Marie Curie” – Warszawa
- „Orzeł Biały” – Katowice
- „Rencontre Fraternelle” (francuskojęzyczna) – Warszawa
- „Konstytucja 3 Maja” – Warszawa
- „Braterstwo pod Wawelem” – Kraków
- „Michał Tokarzewski-Karaszewicz” – Kielce
- „Janusz Korczak” – Łódź[31]
- „Pod Trzema Basztami” – Poznań[31]
- „Wanda Dynowska” – Wrocław[31]
- Loża Doskonalenia „Spirala” – Warszawa
- Loża Doskonalenia „Świetlisty Krąg” – Katowice
- Kapituła „Feniks” – Warszawa
- Areopag „Orzeł Czarny i Biały” – Warszawa
Polskie loże Rady Najwyższej RSDU
edytuj(Wielkich Suwerennych Inspektorów Generalnych 33 i Ostatniego Stopnia Rytu Dawnego Uznanego Wolnych i Przyjętych Mularzy Polski)
- Loża Doskonalenia „Jan Józef Lipski” – Warszawa
- Loża Doskonalenia „Góra Wawel” – Kraków
- Loża Doskonalenia „Miłość i Wierność” – Poznań
- Loża Doskonalenia „Temple de Isis” (francuskojęzyczna) – Warszawa
- Kapituła Różokrzyżowców „Tadeusz Gliwic” – Warszawa
- Kapituła Różokrzyżowców „Andrzej Strug” – Poznań
- Kapituła Różokrzyżowców „Jerzy Langrod” – Kraków
- Areopag Wielkich Wybranych Kawalerów Kadosz „ORDO AB CHAO” – Warszawa
- Konsystorz Wielkich Kawalerów Tajemnicy Królewskiej „Polonia” – Warszawa
Polskie Loże Rady Najwyższej Inspektorów Generalnych 33 i ostatniego stopnia Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego Wolnych i Uznanych Mularzy Polski i krajów Bałtyckich
edytujLoże należące do Rady Najwyższej Inspektorów Generalnych 33 i ostatniego stopnia Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego Wolnych i Uznanych Mularzy Polski i krajów Bałtyckich[32]:
- Loża Doskonałości Dharma – Warszawa
- Loża Doskonałości Wieża Babel – Warszawa
Polskie loże Wielkiej Żeńskiej Loży Francji
edytuj- Prometea – Warszawa[33]
- Gaja Aeterna – Warszawa[34]
- Budowa Loży Doskonałości Wrota Kosmosu na Wschodzie Warszawy
Polskie loże Wielkiej Loży Kultur i Duchowości (Grande Loge des Cultures et de la Spiritualité)
edytujLoże należące do Wielkiej Loży Kultur i Duchowości[35]:
- Ul – Toruń
- Erasmus Roterodamus – Ustroń
- Jan Henryk Dąbrowski – Warszawa
- Loża Doskonałości „Jan Szczepański” – Ustroń
Polskie loże Wielkiej Loży Francji (Grande Loge de France)
edytujLoże należące do Wielkiej Loży Francji[36]:
- Fryderyk Chopin – Warszawa
Niektóre wydarzenia z działalności lóż polskich
edytuj- 1717 – powołanie Wielkiej Loży Narodowej Londynu, uznawane za początek światowego wolnomularstwa spekulatywnego.
- 1721 – powstaje Czerwone Bractwo, początki masonerii na terenie Rzeczypospolitej
- 1773 – Pierwsza Loża Masońska na Górnym Śląsku, Nysa.
- 1781 – konstytuuje się Wielka Loża Narodowa Wielkiego Wschodu Polski, która podlegając pod Wielką Lożę Anglii wzoruje się na konstytucji Jamesa Andersona[37]
- 1784 – powstanie Wielkiego Wschodu Polski (wówczas pod nazwą: Wielki Wschód Polski y Litewski)[38] pracującego na terenie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego
- 1821 – wydany przez Aleksandra I zakaz działalności wolnomularstwa na terenie całego Cesarstwa
- 1878 – utworzona zostaje loża w Chorzowie.
- 1920 – powstanie Wielkiej Loży Narodowej „Polacy Zjednoczeni”
- 1921 – powstanie Bund deutscher Freimaurerlogen in Polen
- 1925 – utworzenie pierwszej placówki Zakonu Wolnomularstwa Zjednoczonego „Le Droit Humain” w Polsce
- 1935 – utworzenie w Warszawie Wielkiej Świątyni Mistycznej Polski podległej Zakonowi Masońskiemu Wschodniego Obrządku Dawnego i Pierwotnego Memphis-Misraïm
- 1938 – dekretem prezydenta RP Ignacego Mościckiego następuje rozwiązanie wszystkich stowarzyszeń masońskich w Polsce
- 1961 – powołanie w Warszawie loży „Kopernik”, która działa w konspiracji
- 1991 – reaktywowanie loży „Wolność Przywrócona”, loży matki Wielkiego Wschodu Polski[39]
- 1991 – Wielka Loża Narodowa Polska zostaje wpisana jako stowarzyszenie do rejestru Sądu Wojewódzkiego w Warszawie.
- 1997 – powołanie Wielkiego Wschodu Polski
- 1998 – powstanie Trójkąta Wolnomularskiego Wielkiej Żeńskiej Loży Francji w Polsce
- 2000 – utworzenie loży „Prometea”, należącej do Wielkiej Żeńskiej Loży Francji /Grand Lodge Feminine de France/
- 2008 – utworzenie loży „Galileusz” w Bydgoszczy, erygowany przez Wielki Wschód Polski[40]
- 2009 – utworzenie loży „Moria” w Rydze, należącej do Wielkiego Wschodu Polski[41]
- 2009 – utworzenie loży „Cezary Leżeński”, należącej do Wielkiego Wschodu Polski[42]
- 2010 – utworzenie loży „Witelon”, należącej do Wielkiego Wschodu Polski[43]
- 2010 – utworzenie loży „Gaja Aeterna”, należącej do Wielkiej Żeńskiej Loży Francji /Grand Lodge Feminine de France./
- 2012 – utworzenie loży „Atanor”, należącej do Wielkiego Wschodu Polski[44]
- 2013 – powstanie trójkąta wolnomularskiego Jan i Elżbieta Heweliusz na Wschodzie Gdańska (Wielki Wschód Polski)
- 2013 – wystąpienie Loży Kultura z Wielkiego Wschodu Polski
- 2015 – powstanie trójkąta wolnomularskiego Karol Marcinkowski na Wschodzie Poznania[45] (Loża Kultura na Wschodzie Warszawy)
- 2017 – powołanie Wielkiego Wschodu Rzeczypospolitej Polskiej[46]
- 2019 – utworzenie lóż „Abraxas – pod Światłem Syriusza”[47], anglojęzycznej „Universe”[48], „Astrolabium”[49] oraz „Synergia”[50] należących do Wielkiego Wschodu Polski
- 2019 – utworzenie loży „Fryderyk Chopin”, należącej do Wielkiej Loży Francji[51]
- 2020 – utworzenie loży „Pod Sokołem i Sową”[52] należącej do Wielkiego Wschodu Polski
- 2020 – utworzenie anglojęzycznej loży doskonałości „Dharma” Rady Najwyższej Polski Suwerennych Wielkich Inspektorów Generalnych 33 i ostatniego Stopnia Rytu Szkockiego Dawnego i Uznanego[53]
- 2020 – wystąpienie loży „Kultura” z Wielkiego Wschodu Rzeczypospolitej Polskiej[54]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jak zostać masonem.
- ↑ jak dołączyć [online], www.loza-kultura.pl [dostęp 2020-06-06] (pol.).
- ↑ Leon Chajn, Polskie wolnomularstwo 1920–1938, Warszawa: Czytelnik, 1984, s. 538 .
- ↑ Polskie loże [online], Wielka Loża Narodowa Polski [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Konsekracja Loży nr. 11 „Emil Drach” na Wschodzie Katowic [online], wolnomularstwo.pl, 12 września 2009 [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Loża Nr 2 Walerian Łukasiński [online], www.facebook.com [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Loża L2 Walerian Łukasiński | LOŻE W POLSCE [online] [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ SemperInAltum [online], www.semperinaltum.pl [dostęp 2020-10-09] .
- ↑ Enigma Lodge, N.15, WLNP. [online], www.facebook.com [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Autor, Zapalenie świateł loży Enigma [online], wolnomularstwo.pl, 22 czerwca 2019 [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Wolność Przywrócona [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Strona internetowa Loży Galileusz. [dostęp 2013-03-10].
- ↑ Galileusz [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Moria [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Cezary Leżeński [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Kamil Racewicz: Loża eksperymentalna „Witelon” – 10. loża WWP. wolnomularstwo.pl, 31 marca 2012. [dostęp 2015-01-25].
- ↑ Witelon [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Wykładu o masonerii w Kielcach nie będzie. Na razie | Aszera [online], aszera.wordpress.com [dostęp 2019-06-05] (pol.).
- ↑ Atanor [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Zapalenie świateł Loży Abraxas pod Światłem Syriusza [online], Wielki Wschód Polski, 26 maja 2019 [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Abraxas [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (pol.).
- ↑ Universe [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- ↑ XXIII Konwent Wielkiego Wschodu Polski | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2019-12-02] .
- ↑ Loża Pod Sokołem i Sową w Poznaniu | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-01-20] .
- ↑ Wielki Wschód Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.wielkiwschodrp.pl [dostęp 2020-05-26] .
- ↑ Loża masońska Nadzieja na Wschodzie Warszawy [online], www.loza-nadzieja.pl [dostęp 2020-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-15] .
- ↑ Loża wolnomularska Gwiazda Morza w Gdańsku [online], www.loza-gwiazdamorza.pl [dostęp 2020-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-12] .
- ↑ Loża wolnomularska Karol Marcinkowski w Poznaniu [online], www.loza-marcinkowski.pl [dostęp 2020-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-06] .
- ↑ Powitanie Loża Gabriel Narutowicz [online], www.gnarutowicz.org [dostęp 2020-10-09] .
- ↑ Le droit Humain w Polsce.
- ↑ a b c Zapalenie Świateł trzech nowych Lóż Federacji Polskiej „LE DROIT HUMAIN” – Le Droit Humain – Federacja Polska [online], droithumain.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ Zapalono światła Loży Doskonałości Dharma [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ Start [online], www.lozaprometea.pl [dostęp 2020-10-09] .
- ↑ Loża Gaja Aeterna [online], www.lozagaja.pl [dostęp 2020-10-09] .
- ↑ Strona główna « Grande Loge des Cultures et de la Spiritualité Polska ∴ Wielka Loża Kultur i Duchowości Polska [online], Grande Loge des Cultures et de la Spiritualité Polska ∴ Wielka Loża Kultur i Duchowości Polska [dostęp 2019-12-15] (pol.).
- ↑ Zapalenie Świateł Szanownej Loży Fryderyk Chopin pracującej pod auspicjami Wielkiej Loży Francji [online], Wielki Wschód Polski [dostęp 2020-10-09] (pol.).
- ↑ KALENDARIUM WOLNOMULARSTWA POLSKIEGO [online], Wielka Loża Narodowa Polski [dostęp 2020-03-09] (pol.).
- ↑ Historia Masonerii i Wielkiego Wschodu Polski | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Wolność Przywrócona | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Galileusz | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Moria | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Cezary Leżeński | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Witelon | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Atanor | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-03] (ang.).
- ↑ Loża wolnomularska Karol Marcinkowski w Poznaniu [online], www.loza-marcinkowski.pl [dostęp 2020-06-06] .
- ↑ Misja i cele Wielkiego Wschodu Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.wielkiwschodrp.pl [dostęp 2020-05-26] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-28] .
- ↑ Abraxas – Nowa loża | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] (ang.).
- ↑ Zapalono światła Szanownej Loży Universe | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Loża Astrolabium na Wschodzie Krakowa | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Zapalenie świateł Szanownej Loży Synergia | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Zapalenie Świateł Loży Fryderyk Chopin Wielkiej Loży Francji | Wielki Wschód Polski [online] [dostęp 2019-07-23] (ang.).
- ↑ Loża Pod Sokołem i Sową w Poznaniu | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Zapalono światła Loży Doskonałości Dharma | Wielki Wschód Polski [online], wielkiwschod.pl [dostęp 2020-03-09] .
- ↑ Sprawiedliwa i Doskonała Loża Kultura na Wschodzie Warszawy [online], www.facebook.com [dostęp 2020-09-25] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Wielki Wschód Polski
- Wielki Wschód Rzeczypospolitej Polskiej
- Klaus Dąbrowski: Pojęcie „Loży”. wolnomularz.pl. [dostęp 2014-01-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-22)]., obecnie pod adresem
- Strona internetowa Loży masońskiej Galileusz, Co to jest loża wolnomularska
- Loża Nr 2 Walerian Łukasiński (WLNP)
- Strona internetowa S.: i D.: Loży Kultura na Wsch.: Warszawy