Mark Mratchny
Mark Mratchny (jid. מאַרק מראַטשני, ros. Марк Мрачный; urodzony jako Mark Kliwanskij, ros. Марк Клаванский; ur. 1892 w Kownie[1], zm. 29 marca 1975 w Nowym Jorku[2]) – litewski pisarz, nauczyciel, psycholog, myśliciel polityczny oraz działacz anarchistyczny żydowskiego pochodzenia. Związany ze środowiskiem anarchosyndykalistycznym i członek ruchu machnowskiego[3].
| Imię i nazwisko urodzenia |
Mark Kliwanskij |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1892 |
| Data i miejsce śmierci |
29 marca 1975 |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, nauczyciel, psycholog, myśliciel polityczny, działacz polityczny |
Życiorys edytuj
Mark Mratchny urodził się w rodzinie żydowskiej w 1892 w Kownie. Uczył się w chederze, a w 1911 ukończył rosyjskie gimnazjum[1]. Edukację kontynuował w Lipsku, Paryżu, a następnie w Nowym Jorku.
W latach rewolucji ukraińskiej był pracownikiem Wydziału Kulturalno-Oświatowego Rewolucyjnej Powstańczej Armii Ukrainy (RIAU) oraz kolporterem machnowskich gazet „Wolny Buntownik” i „Droga do Wolności” w latach 1919-1921[4]. Został również członkiem Konfederacji Organizacji Anarchistycznych „Nabat”, która stanowiła główne zaplecze intelektualne Wolnego Terytorium.
W nocy z 25 na 26 listopada 1920 Mark został aresztowany przez Czekę w Charkowie i przetransportowany do więzienia w Moskwie[1][4].
W 1922 opuścił Ukrainę, w 1928 przeniósł się do USA, gdzie pracował jako nauczyciel w szkołach jidysz współpracujących z Arbeter Ring w Los Angeles i Detroit. W latach 30. został psychologiem, zajmował się psychoanalizą. Był autorem licznych artykułów na temat teorii anarchizmu w żydowskojęzycznej prasie amerykańskiej, w tym pracował jako redaktor nowojorskiej gazety „Fraye Arbeter Shtime” (FAS)[1]. Zrezygnował z funkcji redaktora wkrótce po klęsce Republikanów w czasie hiszpańskiej wojny domowej. Do śmierci był autorem felietonów politycznych w FAS[5].
Dziedzictwo edytuj
Po jego śmierci część materiałów z jego osobistego archiwum została przekazana do Żydowskiego Instytutu Naukowego (YIVO), który prowadzi badania nad językiem, literaturą i folklorem kultury żydowskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Paul Avrich, Anarchist Voices: An Oral History of Anarchism in America - Abridged paperback Edition, Princeton University Press, 9 marca 2021, ISBN 978-0-691-22758-0 [dostęp 2021-03-22] (ang.).
- ↑ Paul Avrich, Kropotkin in America, „International Review of Social History”, 1, 1980, DOI: 10.1017/S0020859000006192 [zarchiwizowane z adresu 2021-03-22] (ang.).
- ↑ А.В. Белаш, В.Ф. Белаш, Дороги Нестора Махно (Историческое повествование), Проза, 1993, ISBN 5-7707-3814-6 [zarchiwizowane z adresu 2020-09-18].
- ↑ a b Теодор Шанин, Виктор Викторович Кондрашин, В.П. Данилов (red.), Нестор Махно. Крестьянское движение на Украине. 1918—1921, Крестьянская революция в России, 2006.
- ↑ Sam Dolgoff, Fragments a memoir, Refract Publications, 1986, ISBN 0-946222-04-5 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-28] (ang.).