Matthias Nawrat
Matthias Nawrat (ur. 1979 w Opolu jako Maciej Nawrat) – niemiecki pisarz polskiego pochodzenia.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | |
| Język | |
| Dziedzina sztuki | |
| Nagrody | |
Życiorys
edytujW 1989 roku cała rodzina przeprowadziła się do Bambergu. W latach 2000–2007 studiował biologię w Heidelbergu i Fryburgu Bryzgowijskim. Pracował jako niezależny dziennikarz naukowy. W 2009 podjął studia (creative writing) w Szwajcarskim Instytucie Literatury w Biel/Bienne. Jego debiutancka powieść Wir zwei allein ukazała się w 2012 w wydawnictwie Nagel & Kimche.
Odpowiadając na zaproszenie jurorki Hildegard Elisabeth Keller, w 2012 roku Nawrat wziął udział w 36. Dniach Literatury Niemieckojęzycznej, w trakcie których odczytał fragment powieści Unternehmer[1], za którą otrzymał nagrodę Kelag-Preis o wartości 10.000 euro.
Matthias Nawrat był członkiem PEN-Zentrum Deutschland w latach 2016-2022.
Powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka”[2][3], wydana nakładem wrocławskiego wydawnictwa Bukowy Las w roku 2016 została nominowana do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” 2017[4][5]. W 2020 roku został laureatem Europejskiej Nagrody Literackiej[6].
W 2023 roku otrzymał Nagrodę Literacką Fontane miasta Neuruppin i Brandenburgii za tom poezji Gebete für meine Vorfahren (Modlitwy za moich przodków).
Dzieła
edytujPowieści
edytuj- Wir zwei allein. Nagel & Kimche, Zurych, 2012.
- Unternehmer. Rowohlt Verlag, Reinbek koło Hamburga, 2014[1].
- Die vielen Tode unseres Opas Jurek, Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2015.
- Der traurige Gast. Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2019.
- Reise nach Maine. Wydawnictwo Rowohlt, Reinbek koło Hamburga, 2021.
Wiersze
edytuj- Gebete für meine Vorfahren. Parasitenpresse, Kolonia, 2022.
Eseje i dzienniki
edytuj- Nowosibirsk. Dziennik. Wydawnictwo Radius, Stuttgart, 2017.
- Über allem ein weiter Himmel. Nachrichten aus Europa. Wydawnictwo Rowohlt, Hamburg, 2024.
Polskie tłumaczenia
edytujWszystkie śmierci dziadka Jurka, tł. Anna Wziątek, Bukowy Las, Wrocław 2016[7].
Wywiad z Matthiasem Nawratem: Matthias NAWRAT, Monika WOLTING: Wytrzymać niejednoznaczność — co to jest: literatura europejska? W: Transfer. Reception Studies 4.[8]
Pozostałe publikacje
edytuj- Rudis roter Hund. W: Entwürfe nr 55. Zurych, 2008.
- Szymon. W: Anthologie zum Uslarer Literaturpreis 2010 „Deutsch-Polnische Grenzerfahrungen einer jungen Generation”. Wydawnictwo Mitzkat Holzminden, Holzminden, 2010.
- Arkadiusz Protasiuk. W: Happy End – Die besten Geschichten aus dem MDR-Literaturwettbewerb 2011. Wyd. Michael Hametner, Wydawnictwo Neues Leben, Berlin, 2011.
- Pan Tadek. W: Poet nr 12, Lipsk, 2012[9].
- Der Mückenschwarm – poetologische Fragmente, am Kern vorbei. W: Volltext 2/2012. Wiedeń, 2012.
Wszystkie śmierci dziadka Jurka
edytuj„Wszystkie śmierci dziadka Jurka” to saga rodzinna przedstawiona na tle historii Polski. Źródłem inspiracji dla Nawrata stały się prawdziwe opowieści jego dziadka Jurka, którymi dzielił się z wnuczkiem oraz pozostałymi członkami rodziny. Wspomniane tło historyczne obejmuje kilkadziesiąt lat – od czasów okupacji po ostatnie lata PRL-u. Początkiem retrospekcji okazuje się być rzeczywista śmierć dziadka. Narrator staje się uczestnikiem pogrzebu, jednocześnie wracając myślami do swojej przeszłości[10]. Życie dziadka Jurka zapewniło mu wiele ról do odegrania, a tym samym wiele śmierci do przeżycia – był Więźniem Obozu w Auschwitz, później członkiem PZPR, dyrektorem opolskiego domu handlowego, z którego został wyrzucony w związku z fałszywymi podejrzeniami o łapówkarstwo. Dziadek Jurek do końca życia pozostaje wierny idei komunizmu i z niechęcią patrzy na zięcia, którego życiowym celem staje się nielegalny wyjazd do Kanady[11].
Powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” określana jest mianem tragikomicznej powieści szelmowskiej, która w niebywały sposób odpowiada współczesnej wrażliwości czytelniczej. Niebezpieczeństwu i złu czasów, w jakich przyszło żyć bohaterowi, zostaje przeciwstawiona życiowa mądrość z odpowiednią dozą humoru, bez którego trudno byłoby funkcjonować w ówczesnych formach systemowych Europy. Zaradność dziadka Jurka sprawia, że zmartwychwstaje on z każdej kolejnej śmierci, co z kolei podkreśla groteskowy charakter powieści. Odwołując się do historii, można powiedzieć, że książka wręcz łagodzi okrucieństwa wojny i komunistycznego reżimu[10][11].
Nagrody i wyróżnienia
edytuj- Nagroda Literacka MDR (2011)
- Srebrna Świnia Lit.Colognee (2012)
- Stypendium w Literarisches Colloquium Berlin (2012)
- Nagroda Literacka kantonu Berno (2012)
- Kelag-Preis w konkursie im. Ingeborg-Bachmann (2012)
- Stypendium Heinricha Heinego w Lüneburgu (2013)
- Nagroda literacka im. Adelberta von Chamisso (2013)
- Nominacja do Niemieckiej Nagrody Literackiej (Deutscher Buchpreis) za powieść „Unternehmer” (2014)
- Nagroda Literacka miasta Bremy (2016)
- Medal Alfreda Döblina Akademii Nauk i Literatury w Moguncji za powieść „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” (2016)
- Nominacja do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus” (2017)
- Europejska Nagroda Literacka (2020)[6]
- Stypendium Funduszu Literatury Niemieckiej (2023)
- Nagroda Literacka im. Fontane miasta Neuruppin i Brandenburgii za tom poezji „Gebete für meine Vorfahren” (2023)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Björn Hayer, Matthias Nawrats Roman: Die Familie als Kapitalgesellschaft, „Die Zeit”, Hamburg, 10 marca 2014, ISSN 0044-2070 [dostęp 2017-11-25] (niem.).
- ↑ Radio Opole, „Wszystkie śmierci dziadka Jurka” to historia rodzinna opowiedziana na tle historii Polski – Radio Opole [online], radio.opole.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Wszystkie śmierci dziadka Jurka, „opole.wyborcza.pl” [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Magdalena Talik, Nagroda Angelus 2017: Poznajcie półfinalistów | www.wroclaw.pl, „www.wroclaw.pl” [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2017-11-25].
- ↑ a b Jasmina Kanuric, European Union Prize for Literature announces 2020 laureates [online], EU Prize for Literature [dostęp 2020-05-20].
- ↑ Wszystkie śmierci dziadka Jurka [online], bukowylas.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
- ↑ TRANSFER. RECEPTION STUDIES Czasopismo naukowe wydawane przez Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie ISSN 2451-3334 [online], www.transfer.ujd.edu.pl [dostęp 2020-04-18].
- ↑ Am Erker – Zeitschriftenschau Nr. 63, Juni 2012 [online], www.am-erker.de [dostęp 2017-11-25].
- ↑ a b Wszystkie śmierci dziadka Jurka [online], bukowylas.pl [dostęp 2017-11-26] (pol.).
- ↑ a b Dziadek Jurek znów umiera, „Newsweek.pl”, 21 sierpnia 2016 [dostęp 2017-11-26] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Literatur von und über Matthias Nawrat im Katalog der Deutschen Nationalbibliothek
- Kurzbiografie und Rezensionen zu Werken von Matthias Nawrat bei perlentaucher.de
- Interview zu „Unternehmer” / Video / 8 min / LeseZeichen vom 7. April 2014 / Bayerisches Fernsehen