Meraxeswymarły rodzaj dinozaurów, nieptasich teropodów z rodziny karcharodontozaurów. Żył w kredzie późnej na terenach dzisiejszej Argentyny. Meraxes gigas jest jedynym gatunkiem występującym w obrębie swojej rodziny.

Meraxes
Meraxes
Peter Makovicky, Juan Canale, Sebastian Apesteguía, 2012
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

teropody

Infrarząd

tetanury

(bez rangi) karnozaury
Nadrodzina

allozauroidy

Rodzina

karcharodontozaury

Podrodzina

giganotozaury

Rodzaj

Meraxes

Gatunki
  • M. gigas Makovicky, Canale, Apesteguía, 2012

Odkrycie i nazwa

edytuj

Holotyp Meraxes, o oznaczeniu MMCh-PV65 został odkryty w 2012 r. na terenie argentyńskiej prowincji Neuquén przez zespół paleontologów, któremu przewodniczyli Peter Makovicky (Uniwersytet Minnesoty), Juan Canale oraz Sebastian Apesteguía[1].

W 2022 r., na łamach czasopisma Current Biology przedstawiono analizę skamieniałości Meraxes, jako nowego gatunku teropoda z grupy południowoamerykańskich karcharodontozaurydów[1]. Zanim został uznany za nowy, osobny gatunek, Meraxes figurował pod nazwą Carcharodontosaurus Campanas[2].

Nazwa rodzajowa odwołuje się do smoka, Meraxesa, który pojawia się w uniwersum fantasy autorstwa George’a R.R. Martina[3]. Nazwa gatunkowa gigas odnosi się do dużych rozmiarów tego teropoda.

Budowa

edytuj

Na podstawie holotypu oszacowano, że dorosły osobnik mierzył ok. 11 m. długości, przy wadze ok. 3.2-5.3 t[4]. Odkryty Meraxes miał ok. 39–53 lat, co czyni go najstarszym znanym dużym teropodem[2][1].

Oszacowanie danych dotyczących wielkości i wagi Meraxes umożliwiał fakt, że jest to najbardziej kompletny szkielet z rodziny karcharodontozaurów znaleziony na półkuli południowej[1]. Na pierwszy i, jak na razie jedyny odkryty okaz składają się: niemal kompletna czaszka (bez żuchwy), fragmenty kończyn przednich, kończyny tylne, kość łopatkowo-krucza, fragmenty żeber, miednica, kość krzyżowa, elementy kręgów szyjnych i grzbietowych oraz kręgi ogonowe[1].

 
czaszka m. gigas z charakterystycznymi guzkami i naroślami

Meraxes jest kolejnym przykładem zachodzenia ewolucji konwergentnej między rodzinami karcharodontozaurów, alwarezaurów, abelizaurów i tyranozaurów. Wśród wyżej wymienionych rodzin, mimo że ich przedstawicieli nie łączy bezpośrednie pokrewieństwo zachodziły podobne zmiany ewolucyjne. Cechowały się one wzrostem wielkości czaszki, przy jednoczesnej redukcji kończyn przednich[1].

Odkrycie Meraxes dostarcza również kolejnych dowodów na to, że karcharodontozaurydy osiągnęły największą różnorodność na krótko przed wyginięciem, co widoczne jest szczególnie w przypadku licznych, różnych u poszczególnych gatunków wyrostków i guzków na czaszce[1].

Klasyfikacja

edytuj

Na podstawie analizy filogenetycznej zespół badający skamieniałości Meraxes przypisał go do plemienia Giganotosaurini znajdującego się w rodzinie karcharodontozaurów[1]. Meraxes jest najbardziej bazalnym przedstawicielem w podrodzinie giganotosaurinae[1].

Carcharodontosauridae

Neovenator




Concavenator



Eocarcharia



Lajasvenator



Lusovenator




Acrocanthosaurus




Shaochilong


Carcharodontosaurinae

Carcharodontosaurus spp.


Giganotosaurini

Meraxes




Tyrannotitan




Giganotosaurus



Mapusaurus










Paleośrodowisko

edytuj

Meraxes, jak pozostałe giganotozaury występował na terenie dzisiejszej Argentyny. Skamieniałe pozostałości gatunku zostały odkryte w Formacji Huincul w Patagonii. W swoim środowisku Meraxes był drapieżnikiem szczytowym. Ze względu na duże rozmiary prawdopodobnie polował na licznie występujące zauropody[5]. Niewykluczone, że dinozaur ten polował w grupach, co umożliwiałoby mu atakowanie największego z zamieszkujących jego ekosystem zauropoda – argentynozaura.

 
Holotypy dinozaurów odkrytych w Formacji Huincul

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i Juan I. Canale i inni, New giant carnivorous dinosaur reveals convergent evolutionary trends in theropod arm reduction, „Current Biology”, 32 (14), 2022, 3195–3202.e5, DOI10.1016/j.cub.2022.05.057, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-11-21].
  2. a b T.M. Cullen, J.I. Canale, S Apestiguía, N.D. Smith, D. Hu, P.J. Makovicky, „Osteohistological analyses reveal diverse strategies of theropod dinosaur body-size evolution”, [w:] Proceedings of the Royal Society B: Biological sciences vol, 287, issue 1939, ISSN 1471-2954 [dostęp 2023-11-16].
  3. George R.R. Martin, Doug Wheatley, Michał Jakuszewski, Ogień i krew. Cz. 1, Wydanie II, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2022, s. 12, 16, ISBN 978-83-8202-596-5 [dostęp 2023-11-21].
  4. D.M. Henderson, Growth constraints set an upper limit to theropod dinosaur body size, „The Science of Nature”, 110 (1), 2023, DOI10.1007/s00114-023-01832-1 [dostęp 2024-09-04].
  5. J.O. Calvo, L. Salgado, „Rebbachisaurus tessonei sp. nov. a new sauropoda from the albian-cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the diplocidae”, [w:] Gaia nr 11, grudzień 1995, s. 14 ISSN O8715424. [dostęp 2023-11-16].