Teropody

podrząd dinozaurów gadziomiednicznych

Teropody (Theropoda) – podrząd dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia); nazwa theropod oznacza stopa bestii.

Teropody
Theropoda
Marsh, 1881
Ilustracja
Rekonstrukcja przedstawiająca Daspletosaurus pożywiającego się mięsem ceratopsa
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

teropody

Model szkieletu giganotozaura, Australian Museum, Sydney
Rekonstrukcja rahonawisa
Porównanie rozmiarów wielkich teropodów
Ślad teropoda

Teropody były dwunożne i w większości mięsożerne (drapieżniki i padlinożercy). Poruszały się w postawie półwyprostowanej. Kończyny tylne długie, silnie umięśnione, z podudziem dłuższym od uda, dzięki którym potrafiły szybko biegać. Kończyny tylne były o 2/3 dłuższe od przednich i posiadały do trzech palców. Kończyny przednie zakończone chwytnymi palcami (ich liczba była zredukowana: 1–4) z pazurami. Posiadały również długi ogon, który ułatwiał im szybką pogoń za ofiarą. Duże oczy wskazują na bardzo dobry wzrok. Zęby ostre, sztyletowate, bocznie spłaszczone, z ząbkowanymi krawędziami. Niektóre utraciły zęby na rzecz dzioba kostnego, otoczonego warstwą rogową. Mięśnie szczęk dobrze rozwinięte. Niektóre teropody (gł. maniraptory) były opierzone. Ich wielkość była różna, od maluchów wielkości kurczaka (epidendrozaur, skansoriopteryks) do kilkunastometrowych olbrzymów (np. giganotozaur, karcharodontozaur, spinozaur).

Do najstarszych i najprymitywniejszych teropodów należą eoraptor i herrerazaury. Żyły od późnego triasu do końca kredy, Ich skamieniałości znajdowano na wszystkich kontynentach. Jedna z ich linii, ptaki, przetrwała jednak do dzisiaj.

Klasyfikacja edytuj

Wśród teropodów wyróżniane są trzy główne grupy: celofyzoidy (Coelophysoidea), np. celofyz; ceratozaury (Ceratosauria), np. ceratozaur czy karnotaur oraz tetanury (Tetanurae), np. allozaur, welociraptor czy tyranozaur.

Podrząd teropody (Theropoda)

Filogeneza edytuj

 
Kakadu palmowa, współczesny przedstawiciel teropodów, zalicza się do celurozaurów i Avialae

Kladogram teropodów według Weishampela i in., 2004.[1]


Theropoda
unnamed
Ceratosauria

?Coelophysoidea


Neoceratosauria

Ceratosauridae



Abelisauroidea




Tetanurae

Megalosauroidea


Avetheropoda
Carnosauria

Monolophosaurus



Allosauroidea



Coelurosauria

Compsognathidae


Tyrannoraptora

Tyrannosauroidea


Maniraptoriformes

Ornithomimosauria


Maniraptora

Oviraptorosauria (z Therizinosauroidea)


Eumaniraptora
unnamed
Paraves

Deinonychosauria



Avialae













Przypisy edytuj

  1. David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 2004, s. 861. ISBN 0-520-24209-2.