Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie

Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Niemcy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, IV
Numer ref.	1239
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2008; na 32. sesji
	Położenie na mapie Berlina Miasto ogród Falkenberg
	Położenie na mapie Niemiec Miasto ogród Falkenberg
	52°24′37,0″N 13°33′53,0″E/52,410278 13,564722
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie (niem. Siedlungen der Berliner Moderne) – sześć zespołów domów mieszkalnych, będących efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej w latach 1910 do 1933, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej^[1]: miasto ogród Falkenberg, osiedle Schillerpark, wielki zespół mieszkaniowy Britz, osiedle im. Carla Legiena, Białe Miasto, wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt. Osiedla w duchu Nowej Rzeczowości (niem. Neue Sachlichkeit) zaprojektowali niemieccy architekci, głównie Bruno Taut i Martin Wagner. Kompleksy ilustrują rozwój modernistycznego budownictwa socjalnego od miast-ogrodów po funkcjonalne wielkie zespoły mieszkaniowe.

W lipcu 2008 modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO^[2].

Historia edytuj

Osiedla modernistyczne były efektem innowacyjnej polityki mieszkaniowej prowadzonej po I wojnie światowej, szczególnie w okresie Republiki Weimarskiej. Celem polityki była budowa funkcjonalnych mieszkań za przystępną cenę, by poprawić warunki życia ludności o niskich dochodach. Projektowano słoneczne, jedno-, pięciopokojowe mieszkania z balkonami, wyposażone w kuchnie i łazienki^[2]. W latach 1924–1931 powstało w Berlinie 140 tysięcy nowych mieszkań^[3]. Szczególną wagę przykładano do funkcjonalności osiedli, zapewniano dobrze rozwiniętą infrastrukturę publiczną oraz liczne tereny zielone (parki i skwery).

Głównymi planistami berlińskich osiedli byli niemieccy architekci przedwojennego modernizmu Bruno Taut i Martin Wagner, z którymi współpracowali również inni budowniczowie, m.in. Hans Scharoun i Walter Gropius. Nowe osiedla w dzielnicach Bohnsdorf, Britz, Charlottenburg, Prenzlauer Berg, Reinickendorf i Wedding stały się przykładem dla rozwiązań architektonicznych budownictwa socjalnego w okresie międzywojennym.

Jako pierwsze powstało miasto ogród Falkenberg (niem. Gartenstadt Falkenberg) projektu Bruno Tauta, oferujące 128 mieszkań (1913–1916). Zespół składa się z jedno- i dwupiętrowych domów różniących się wielkością i proporcjami. Domy odznaczają się kolorowymi elewacjami o kontrastujących barwach.

W latach 1924–1930 Taut zainspirowany funkcjonalną architekturą holenderską (Jakobusa Ouda) zbudował osiedle Schillerpark. Zespół składa się z dwupiętrowych domów (300 mieszkań) o ścianach z czerwonej palonej cegły ze wstawkami wokół okien i balkonów z cegły pomalowanej na biało.

W latach 1925–1930 powstał duży kompleks mieszkaniowy na blisko dwa tysiące mieszkań – wielki zespół mieszkaniowy Britz (zwany też Osiedlem Podkowy), zaprojektowany wspólnie przez Tauta i Martina Wagnera. W centrum osiedla znajduje się półkolisty staw otoczony wielorodzinnym budynkiem na planie podkowy.

Pod koniec lat 20. Taut zaprojektował duże osiedle niskich, trzy-, czteropiętrowych bloków na 1500 mieszkań (miasto-sypialnię) – osiedle im. Carla Legiena (niem. Wohnstadt Carl Legien).

Na przełomie lat 20. i 30. miasto sfinansowało za sumę 15 milionów marek budowę kolejnych dwóch osiedli na około 2600 mieszkań: Białego Miasta (niem. Weisse Stadt) i wielkiego zespołu mieszkaniowego Siemensstadt (niem. Grossiedlung Siemensstadt).

Lista osiedli edytuj

Osiedle	Dzielnica	Budowa	Projekt	Architekci
Miasto ogród Falkenberg	Bohnsdorf (Treptow-Köpenick)	1913–1916	Bruno Taut	Bruno Taut Heinrich Tessenow
Osiedle Schillerpark	Wedding (Mitte)	1924–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Max Taut (odbudowa) Hans Hoffmann (rozbudowa)
Wielki zespół mieszkaniowy Britz	Britz (Neukölln)	1925–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Martin Wagner
Osiedle im. Carla Legiena	Prenzlauer Berg (Pankow)	1928–1930	Bruno Taut	Bruno Taut Franz Hillinger
Białe Miasto	Reinickendorf (Reinickendorf)	1929–1931	Otto Rudolf Salvisberg Martin Wagner	Otto Rudolf Salvisberg Bruno Ahrends Wilhelm Büning
Wielki zespół mieszkaniowy Siemensstadt	Charlottenburg (Charlottenburg-Wilmersdorf)	1929–1934	Hans Scharoun Martin Wagner	Hans Scharoun Walter Gropius Otto Bartning Fred Forbat Hugo Häring Paul Rudolf Henning

Zobacz też edytuj

modernizm w Niemczech

Przypisy edytuj

↑ Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-04-24].
↑ ^a ^b Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].
↑ Berliner Siedlungen der 1920er Jahre auf der UNESCO Welterbe-Liste Politischer und sozialer Hintergrund. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2016)]. (niem.).

Bibliografia edytuj

Winfried Nerdinger, Cornelius Tafel, Architekturmuseum der Technischen Universität München: Architekturführer Deutschland: 20. Jahrhundert. Birkhäuser, 1996. ISBN 3-7643-5287-6. (niem.).
Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].

Literatura edytuj

Jörg Haspel, Annemarie Jaeggi: Siedlungen der Berliner Moderne. Monachium: Deutscher Kunstverlag, 2007. ISBN 978-3-422-02091-7. (niem.).

Landesdenkmalamt Berlin im Auftrag der Senatsverwaltung für Stadtentwicklung Berlin (wyd.), Winfried Brenne: Siedlungen der Berliner Moderne. Nominierung zur Aufnahme in die Welterbeliste der UNESCO. Berlin: Braun Verlagshaus, 2007. ISBN 3-938780-20-7. (niem.).

ICOMOS Nationalkomitee der Bundesrepublik Deutschland und Landesdenkmalamt Berlin: Welterbestätten des 20. Jahrhunderts. Defizite und Risiken aus europäischer Sicht. Michael Imhof Verlag, 2008. ISBN 978-3-86568-393-9. (niem.).

Linki zewnętrzne edytuj

Berlin. Senatsverwaltung für Stadtentwicklung: Berliner Senatsverwaltung für Stadtentwicklung: Berliner Siedlungen der 1920er Jahre. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (24 listopada 2017)]. (niem.).
Initiative Welterbe – Siedlungen der Berliner Moderne. [dostęp 2008-11-20]. (niem.).

[1] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[2] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[3] Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-04-24].

[rp.pl-4] Monika Kuc. Niemieckie zabytki skromne i gustowne. „Rzeczpospolita”, 2008-08-12. [dostęp 2008-11-20].

[5] Berliner Siedlungen der 1920er Jahre auf der UNESCO Welterbe-Liste Politischer und sozialer Hintergrund. [dostęp 2008-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 marca 2016)]. (niem.).

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]