Moja walka (powieść Karla Ovego Knausgårda)
Moja walka (norw. Min kamp) – powieść autobiograficzna Karla Ovego Knausgårda w sześciu księgach (dziesięciu częściach), wydana w latach 2009-2011, obejmująca treścią czas od jego dzieciństwa, przez nastoletniość, po dorosłość, napisana w swobodnym układzie chronologicznym. W polskim przekładzie obejmuje przeszło 4,5 tys. stron.
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu | |||
| Data powstania |
2008-2011 | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania |
Oslo | ||
| Język |
norweski | ||
| Data wydania |
2009-2011 | ||
| Wydawca |
Forlaget Oktober | ||
| Pierwsze wydanie polskie | |||
| Data wydania polskiego |
2014-2018 | ||
| Wydawca |
Wydawnictwo Literackie | ||
| Przekład | |||
| |||
Tytuł prowokacyjnie nawiązuje do Mein Kampf Adolfa Hitlera, której treść, jak i biografia samego jej autora (obok analizy wiersza Ścieśnienie Paula Celana), stanowi temat znacznej części zawartego w książce eseju z księgi szóstej, pt. Imię i liczba. Autor przyznaje się w nim, że na tytuł powieści wybrał Moją walkę, nie przeczytawszy wcześniej manifestu Hitlera pod tym samym tytułem[1]. Ruth Franklin twierdzi, że tytułowa walka dotyczy przede wszystkim wyzwania, jakim jest wykreowanie przez autora siebie jako artysty[2].
W książce ze swobodą Knausgård opisuje wstydliwe, prywatne wydarzenia życia swojego i bliskich. Część ich imion i nazwisk, a także nazwy miejscowości, w których toczą się wydarzenia, zostały zmienione lub usunięte zgodnie z sugestią prawników oraz samych zainteresowanych, którym autor przedłożył przed wydaniem tekst powieści. Nota bene groźba procesu sądowego ze strony jednego z bohaterów książki, tj. Gunnara, stryja Karla Ovego, pojawia się jako jeden z głównych tematów ostatniej księgi cyklu. Mimo że ojciec Karla Ovego jest jednym z najważniejszych bohaterów powieści, jego imię, Kai Åge Knausgård, pojawia się dopiero w ostatniej księdze cyklu[3][4]. Jak sam autor mówi z jednym z wywiadów wokół swojej książki:
Są rzeczy, których nie powinieneś mówić. Uczy się nas "To jest złe, tamto jest złe, nie powinieneś myśleć w ten sposób". Ale ta różnica bardzo mnie interesuje, różnica między tym, co powinieneś robić, a tym, co rzeczywiście robisz. Oczywiście łatwo uznać to za prowokację, a ludzie myślą, że jesteś seksistą, ale tak nie jest. Opisuję jedynie życie. Być może żyję w zły sposób, ale sprawia to, że pisanie o nim jest znacznie ciekawsze, niż gdybym żył dobrze [właściwie][5].
Ostatni tom, co nietypowe dla powieści, zamyka bibliografia cytowanych i omawianych dzieł z eseju Imię i liczba. Wśród autorów pojawiają się m.in.: Giorgio Agamben, Hannah Arendt, Jorge Luis Borges, Hermann Broch, Paul Celan, Jacques Derrida, René Girard, Martin Heidegger, Ernst Jünger, James Joyce, Victor Klemperer, Bruno Latour, Emmanuel Levinas, Rainer Maria Rilke i Peter Sloterdijk, a w samym eseju – niewymienieni w spisie: Friedrich Hölderlin, Theodor Adorno i Max Horkheimer.
Powieść doceniona została za bezpośredniość przekazu i surowość stylu, dające poczucie – jak mówi Zadie Smith – jakby pisanie i życie zdarzały się jednocześnie, pozwalające na immersję w takim stopniu, że żyje się jego [Knausgårda] życiem razem z nim[6].
Podział treści edytuj
Dziesięć części powieści podzielone jest między 6 tomów (ksiąg). Ostatnia księga obejmuje czas kończenia redakcji tekstu poprzednich części i ich publikacji.
| Rok wydania w oryg. (norw.) |
Księgi (woluminy wydawnicze) |
Części (podział odautorski) |
|---|---|---|
| 2009 | Księga pierwsza | Część 1 |
| Część 2 | ||
| 2009 | Księga druga | Część 3 |
| 2009 | Księga trzecia | Część 4 |
| 2010 | Księga czwarta | Część 5 |
| 2010 | Księga piąta | Część 6 |
| Część 7 | ||
| 2011 | Księga szósta | Część 8 |
| Imię i liczba | ||
| Część 9 |
Bibliografia edytuj
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga pierwsza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2014, s. 574. ISBN 978-83-08-05506-9.
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga druga. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015, s. 748. ISBN 978-83-08-05536-6.
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga trzecia. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2015, s. 544. ISBN 978-83-08-06038-4.
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga czwarta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016, s. 616. ISBN 978-83-08-06169-5.
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga piąta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2016, s. 808. ISBN 978-83-08-06236-4.
- Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga szósta. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018, s. 1112. ISBN 978-83-08-06401-6.
Przypisy edytuj
- ↑ Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga szósta. Wyd. elektroniczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018. Cytat: Po jedzeniu zacząłem pakować się na wyjazd (...) Zabierałem (...) pierwszy tom Mein Kampf Hitlera, który powinienem przeczytać, a przynajmniej przejrzeć, żeby wiedzieć, o co chodzi, przed powrotem na działkę, gdzie zamierzałem skończyć swoją powieść.
- ↑ Ruth Franklin: How Writing ‘My Struggle’ Undid Knausgaard. The Atlantic, październik 2018. [dostęp 2020-01-24]. Cytat: The fascination of this Brobdingnagian paean to the self, which follows the outline and essence of Knausgaard’s life but fictionalizes scenes and dialogue, lies in watching him fight his way to the creation of himself as a writer—the most important of the “struggles” contained within it.
- ↑ Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga szósta. Wyd. elektroniczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018. Cytat: Ostatnim punktem spornym było nazwisko mojego ojca. (...) Do tej pory kategorycznie odmawiałem zmiany nazwiska ojca. Ale w tamtej chwili, gdy pomieszczenie za drzwiami pokoju, w którym siedzieliśmy, zaczęło się zapełniać dziennikarzami, tak się wystraszyłem konsekwencji tego, co napisałem, że dłużej nie zdołałem się opierać, nie widziałem innego wyjścia niż się zgodzić, powiedzieć okej, wyślij ten list. Zmienię nazwisko ojca. Ale nie mogłem go zmienić. Nie mogłem nazwać ojca inaczej. Rozwiązałem ten problem, całkowicie pomijając jego nazwisko. W powieści nie występuje ani jego imię, ani nazwisko. W powieści jest człowiekiem bezimiennym.
- ↑ Karl Ove Knausgård: Moja walka. Księga szósta. Wyd. elektroniczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2018. Cytat: Cieszyłem się, że nie muszę mieszkać z tatą. Nienawidziłem go, bałem się go i kochałem go. Tak było. Teraz napisałem o nim powieść. (...) Jestem jego synem. Historia o nim, Kaiu Ågem Knausgårdzie, to historia o mnie, o Karlu Ovem Knausgårdzie. To ją opowiedziałem. Przesadzałem, dodawałem, odejmowałem i wielu rzeczy nie zrozumiałem. Ale to nie jego opisałem, tylko jego obraz, który w sobie noszę. Jest już skończony.
- ↑ James Wood, Karl Ove Knausgaard: Writing My Struggle: An Exchange. The Paris Review, zima 2014, 211 [dostęp 2020-01-24]. Cytat: These are things you are not supposed to say. We are told, This is wrong, that is wrong, you shouldn’t think this way. But the difference interests me a lot—the difference between what you should do and what you really do. Of course that is easily taken as a provocation, and people think you are sexist, but it’s not like that. I am just describing life. I may live that life wrong, but it certainly makes it more interesting to write about than if I lived it right.
- ↑ Zadie Smith: Man vs. Corpse. The New York Review of Books, 5 grudnia 2013. [dostęp 2020-01-24]. Cytat: What’s notable is Karl Ove’s ability, rare these days, to be fully present in and mindful of his own existence. Every detail is put down without apparent vanity or decoration, as if the writing and the living are happening simultaneously. There shouldn’t be anything remarkable about any of it except for the fact that it immerses you totally. You live his life with him.