Murat Toptani
Murat Toptani też jako: Murad Toptani (ur. 14 marca 1867 w Akyace, zm. 11 lutego 1918 w Tiranie[1]) - albański działacz narodowy, poeta i rzeźbiarz, jeden z sygnatariuszy deklaracji niepodległości Albanii z 1912 roku[1].
 Murat Toptani (1914) | |
| Data i miejsce urodzenia |
14 marca 1867 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 lutego 1918 |
| Zawód, zajęcie |
poeta, rzeźbiarz |
.svg){kind=small}
| |
Życiorys edytuj
Był synem działacza niepodległościowego Saida Toptaniego (internowanego przez władze osmańskie po likwidacji Ligi Prizreńskiej) i Czerkieski Hanifene[2]. W dzieciństwie wraz z rodziną zamieszkał w Stambule, tam też uczył się w szkole założonej przez Brytyjczyków. W roku 1881 przyjechał po raz pierwszy do Tirany, gdzie znajdował się majątek jego rodziny[1]. W Tiranie mieszkał przez dwa lata, po czym powrócił do Stambułu, gdzie uczył się w liceum Galatasaray. W 1895 poślubił Asije Frashēri i razem z nią przyjechał do Tirany, gdzie zajął się organizowaniem szkół albańskich[1]. Za swoją działalność został w październiku 1897 internowany przez władze tureckie i osadzony w Trypolisie[2]. Po ucieczce z miejsca internowania Murat Toptani osiadł w Brindisi, gdzie pisał do prasy włoskiej o kwestii albańskiej. W tym czasie podróżował i nawiązywał kontakty z ośrodkami diaspory albańskiej we Włoszech, Belgii i w Rumunii[1]. Po przyjeździe do Albanii w 1899 został aresztowany przez władze tureckie i internowany w miejscowości Konya, gdzie przebywał do roku 1908[2].
Był jednym z autorów listu wysłanego 12 listopada 1912 z Durrësu do władcy Austro-Węgier Franciszka Józefa I z prośbą o wsparcie dla niepodległościowych działań Albańczyków[3]. Był jednym z sygnatariuszy albańskiej deklarację niepodległości. Do 1914 zajmował się działalnością polityczną we władzach lokalnych Tirany. W 1914 jego dom i bibliotekę spalili zwolennicy Esada paszy Toptaniego, a sam Murat udał się na emigrację do Wiednia[1]. Powrócił do Tirany w roku 1917, Rok później zmarł na atak serca, w czasie jazdy konnej[4].
Ze związku z Asije Frashëri miał trzech synów: Envera, Sherifa i Ibrahima. Pozostawił po sobie utwory poetyckie o tematyce patriotycznej, publikowane w czasopismach wydawanych przez diasporę albańską, a także rzeźby, w tym przechowywane w Narodowej Galerii Sztuki popiersie Skanderbega, powstałe w 1899[1].
Pamięć edytuj
Imię Murata Toptaniego nosi jedna z ulic w centrum Tirany, a także szkoła w Tiranie.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Bardhosh Gace: Ata qe shpallen pavaresine kombetare. Tirana: Toena, 2002, s. 178-179. ISBN 99927-1-644-4. (alb.).
- ↑ a b c Murad bej Toptani nenshkrues i Deklarates se Pavaresise se Shqiperise. [online], gazetavatra.com [dostęp 2022-11-08] (alb.).
- ↑ Krisztián Csaplár-Degovics. Lufta e Parë Ballkanike dhe shqiptarët. Një kontribut për historinë e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë (28 nëntor 1912). „Përpjekja”. 30-31, s. 81, 2013.
- ↑ Gazmend Bakiu: Tirana e vjetër: Një histori e ilustruar. bot. i dytë, i plotësuar.. Tirana: Mediaprint, 2014, s. 112. ISBN 978-9928-08-101-8. (alb.).
Bibliografia edytuj
- Bardhosh Gace: Ata qe shpallen pavaresine kombetare. Tirana: Toena, 2002, s. 178-179. ISBN 99927-1-644-4. (alb.).