Nikołaj Gastełło
Nikołaj Francewicz Gastełło (ros. Николай Францевич Гастелло; ur. 23 kwietnia?/6 maja 1908 w Moskwie, zm. 26 czerwca 1941 k. wsi Macki) – radziecki lotnik bombowy narodowości białoruskiej, kapitan lotnictwa, Bohater Związku Radzieckiego.
| |
 kapitan lotnictwa
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1932–1941 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
207 DBAP |
| Stanowiska |
dowódca 4. i 2. eskadry |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się 6 maja 1908 roku w Moskwie w rodzinie robotniczej, z pochodzenia był Białorusinem. Pracował jako ślusarz w fabrykach lokomotyw i sprzętu budowlanego. W roku 1932 został powołany do Armii Czerwonej, w 1933 ukończył ługańską szkołę lotniczą, po czym służył w lotnictwie bombowym jako pilot. W składzie 150. Pułku Bombowców Szybkich uczestniczył w walkach granicznych z Japończykami nad rzeką Chałchin-Goł w 1939 roku, a następnie w wojnie radziecko-fińskiej.
W maju 1941 roku w stopniu kapitana został dowódcą 4. eskadry 207 Pułku Bombowego Dalekiego Zasięgu (207 DBAP)[1], w składzie 42. Dywizji Bombowej Dalekiego Zasięgu 3. Korpusu Lotnictwa Dalekiego Zasięgu, latając na bombowcach Ił-4.
Od pierwszego dnia ataku Niemiec na ZSRR – 22 czerwca 1941 – uczestniczył w walkach na froncie. Na skutek strat pułk został przeorganizowany i Gastełło został dowódcą 2. eskadry. 26 czerwca 1941 podczas nalotu pary samolotów na niemiecką kolumnę zmechanizowaną na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, kierującą się na Mińsk, jego samolot został trafiony ogniem z ziemi i zapalił się. Wobec braku szans na dotarcie do terenu zaimowanego przez Armię Czerwoną, skierował swój płonący samolot na niemiecką kolumnę, składającą się z samochodów i czołgów[1].
Uważano przez lata, że Gastełło staranował samolotem niemiecką kolumnę na szosie Mołodeczno–Radoszkowicze, niszcząc czołgi i cysterny z benzyną, w tym miejscu po wojnie wystawiono pomnik, a Gastełło stał się słynny i był wymieniany w literaturze jako dokonujący pierwszego taranowania zapalonym samolotem. Jedynym świadkiem tego była załoga drugiego samolotu Fiodora Worobiewa, który jednak poległ niedługo później. W katastrofie poniosła śmierć cała załoga (oprócz Gastełło zginęli nawigator Anatolij Burdeniuk oraz strzelcy Аleksiej Kalinin i Grigorij Skorobogaty, wszyscy odznaczeni pośmiertnie Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy).
27 lipca 1941 roku uhonorowany został pośmiernie tytułem Bohatera Związku Radzieckiego oraz Orderem Lenina za staranowanie płonącym samolotem kolumny wojsk niemieckich[2]. Jego imieniem nazywano m.in. ulice, kołchozy, fabryki, drużyny pionierskie i statek rzeczny.
W latach dziewięćdziesiątych w prasie rosyjskiej pojawiła się wersja, że na szosę spadła inna załoga – dowódcy 1. eskadry 207 DBAP kapitana Aleksandra Masłowa, który został w 1996 uhonorowany tytułem Bohatera Federacji Rosyjskiej. W 1951 roku dokonano ekshumacji domniemanej mogiły załogi Gastełło i odnaleziono w niej dokumenty na nazwisko Masłowa, zauważa się jednak, że w razie wybuchu płonącego samolotu, dokumenty powinny spłonąć. Według niektórych badaczy Gastełło zdecydował się uderzyć w kolumnę niemiecką we wsi Mocki, ale jego samolot nie dociągnął do wsi i upadł na skraju lasu[3]. Kwestia ta jest nadal przedmiotem kontrowersji.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złota Gwiazda Bohatera Związku Radzieckiego (1941, pośmiertnie)
- Order Lenina (1941, pośmiertnie)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Krzemiński 1983 ↓, s. 165.
- ↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза капитану Гастелло Н. Ф.» от 26 июля 1941 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. – 1941. – 8 августа (№ 35 (150)). – С. 1.
- ↑ Gastełło Nikołaj Francewicz [online], warheroes.ru [dostęp 2019-08-22] (ros.).
Bibliografia
edytuj- Czesław Krzemiński: Wojna powietrzna w Europie 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1983. ISBN 83-11-06862-3.
- Gastełło Nikołaj Francewicz [online], warheroes.ru [dostęp 2019-08-22] (ros.).
- Legiendy Wielikoj Otieczestwiennoj. Nikołaj Gastełło [online], smi.ru [zarchiwizowane z adresu 2005-02-21] (ros.).