Order Lenina

odznaczenie ZSRR

Order Lenina (ros. Орден Ленина) – najwyższe odznaczenie państwowe (order) ZSRR.

Order Lenina
Орден Ленина
Awers
Awers wersji 1930–1934
Awers
Awers wersji 1934–1936
Awers
Awers wersji 1936–1943
Awers
Awers wersji 1943–1991
Baretka
Baretka
Ustanowiono

6 kwietnia 1930

Wielkość

wysokość: 38–45 mm,
szerokość: 38 mm[1]

Kruszec

złoto, platyna

Wydano

431 418

Powyżej

(brak)

Poniżej

Order Rewolucji Październikowej

Został ustanowiony postanowieniem Prezydium Centralnego Komitetu Wykonawczego (CIK) ZSRR z 6 kwietnia 1930 roku. Upamiętniał postać przywódcy rewolucji październikowej i twórcy Rosji radzieckiej Włodzimierza Lenina. Statut Orderu redagowano i zmieniano kilkakrotnie. Order był jednostopniowy.

Wyższym radzieckim odznaczeniem bojowym był Order „Zwycięstwo”, lecz nadawano go jedynie za II wojnę światową, dlatego nie jest uwzględniany w ogólnym starszeństwie radzieckich orderów i odznaczeń.

Zasady nadawania edytuj

Order Lenina mógł być nadawany osobom, kolektywom, instytucjom, organizacjom społecznym, stowarzyszeniom, jednostkom wojskowym, okrętom wojennym, republikom związkowym i autonomicznym ZSRR, jednostkom podziału terytorialnego (krajom, obwodom, okręgom, rejonom), miastom i innym miejscowościom. Osoby były nagradzane Orderem za szczególnie wybitne zasługi w obronie socjalistycznej ojczyzny, wzmocnieniu obronności ZSRR, rozwijaniu przyjaźni i współpracy między narodami, wzmacnianiu pokoju, ofiarną pracę i inne szczególnie wybitne zasługi dla państwa[2].

Order Lenina otrzymywały także osoby uhonorowane tytułem Bohater Związku Radzieckiego lub Bohater Pracy Socjalistycznej[2].

W projektowaniu odznaki uczestniczyli malarz Iwan Dubasow i rzeźbiarz Iwan Szadr (Dubasow sam został później nagrodzony Orderem)[1].

Do 1953 roku order wykonywano ze złota, a popiersie Lenina z platyny[1].

Osoby odznaczone Orderem edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem Lenina.
Z tym tematem związana jest kategoria: Polacy odznaczeni Orderem Lenina.

Niektóre osoby były nagradzane Orderem Lenina więcej niż jeden raz. Jedenastokrotnie Orderem Lenina zostali odznaczeni: długoletni minister handlu zagranicznego ZSRR Nikołaj Patoliczew oraz minister obrony ZSRR marszałek Związku Radzieckiego Dmitrij Ustinow, dziesięciokrotnie – konstruktor samolotów, generał pułkownik lotnictwa Aleksandr Jakowlew, dziewięcioma Orderami byli nagrodzeni: gen. płk Piotr Diemientjew, generał pułkownik Wasilij Riabikow i badacz polarny Iwan Papanin; ośmioma – 4. Sekretarz Generalny KPZR Leonid Breżniew, generał armii Paweł Batow, marszałek Związku Radzieckiego Aleksandr Wasilewski i marszałek Związku Radzieckiego Wasilij Sokołowski; siedmioma – marszałek Związku Radzieckiego Iwan Bagramian, marszałek Związku Radzieckiego Siemion Budionny, admirał Siergiej Gorszkow, marszałek Związku Radzieckiego i Polski Konstanty Rokossowski; sześcioma – marszałek Związku Radzieckiego Gieorgij Żukow[3].

Orderem Lenina byli też odznaczeni m.in. światowi przywódcy komunistyczni: Georgi Dymitrow, Dolores Ibarruri, Hồ Chí Minh, Fidel Castro[3].

W 1967 Orderem Lenina zostało odznaczonych 11 obywateli polskich: Kazimierz Bardyszewski, Stefan Konieczniak, Grzegorz Konopko, Piotr Kupidłowski, Andrzej Krzyżanowski, Bronisław Lenczewski, Jakub Martyniuk, Czesław Maciejewski, Jan Mizerkiewicz, Bonifacy Obiedziński, Władysław Próchniak[4]. W 1968 Orderem Lenina odznaczono dużą grupę generałów ludowego Wojska Polskiego. Order otrzymali m.in. generałowie: Wojciech Jaruzelski, Grzegorz Korczyński, Tadeusz Tuczapski oraz Adam Czaplewski[5]. Wśród nagrodzonych były także osoby cywilne m.in. Zofia Dzierżyńska – żona Feliksa Dzierżyńskiego, a także polski aktor, wielokrotnie wcielający się w rolę Lenina w teatrze i na ekranie, Ignacy Machowski[6].

Jako pierwsi cudzoziemcy zostali odznaczeni 10 września 1934 dwaj amerykańscy lotnicy (mechanicy samolotowi), biorący udział w ratowaniu statku „Czeluskin[7].

Łącznie do momentu rozpadu ZSRR nadano 431 418 Orderów Lenina[1].

Organizacje odznaczone Orderem edytuj

Pierwszym Orderem Lenina została udekorowana gazeta „Komsomolskaja prawda” 23 maja 1930 za organizację socjalistycznego współzawodnictwa kolektywów młodzieżowych podczas pierwszego planu pięcioletniego i w pięciolecie powstania gazety[8].

Z tym tematem związana jest kategoria: Jednostki wojskowe odznaczone Orderem Lenina.

Media odznaczone Orderem edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Czasopisma odznaczone Orderem Lenina.

Miejscowości odznaczone Orderem edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Miejscowości odznaczone Orderem Lenina.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d Орден Ленина. Государственная публичная научно-техническая библиотека России. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
  2. a b Борис Айрапетян: Высшая награда в Советском Союзе. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
  3. a b Немного о кавалерах ордена. kerchtt.ru. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).
  4. 11 Polaków odznaczonych Orderem Lenina. „Dziennik Bałtycki”. Nr 256 (7250), s. 1, 29-30 października 1967. 
  5. Награждение орденами СССР военнослужащих Польской Народной Республики. „Ведомости Верховного Совета СССР”. № 42, s. 717, 16.10.1968. (ros.). 
  6. Ryszard Klimczak. Ignacy Machowski (1920 - 2001). „Dziennik Teatralny”, 11.01.2019. [dostęp 2023-03-23]. (ros.). 
  7. Страна награждает героев. „Trud”, 21 kwietnia 1934. (ros.). 
  8. Ордена „Комсомольской правды”. Komsomolskaja prawda, 2010-05-24. [dostęp 2023-03-23]. (ros.).

Linki zewnętrzne edytuj