Obniżowate
Obniżowate (Liocranidae) – rodzina pająków z podrzędu Opisthothelae i infrarzędu pająków wyższych. Grupa kosmopolityczna, obejmująca ponad 270 opisanych gatunków, sklasyfikowanych w 32 rodzajach. Zasiedlają ściółkę, gniazda mrówek i termitów. Aktywnie polują na ofiary.
| Liocranidae | |
| Simon, 1897 | |
 Knapiatek brązowy | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | Entelegynae |
| Rodzina |
obniżowate |
| Zasięg występowania | |
| |
Opis edytuj
Pająki te osiągają od 3 do 15 mm długości ciała. Ubarwienie mają od jasnożółtego przez brązowawe i rudobrązowe po czarniawobrązowe, ze wzorem lub jednolite. Obrys karapaksu jest nie krótszy niż szerszy i w części głowowej węższy. Zwykle występuje ośmioro oczu ustawionych w dwóch rzędach po dwie pary, ale ich liczba może być zredukowana do czterech. Oczy przednich par ustawione są w linii prostej. Szczękoczułki zwykle mają ząbki na krawędziach rowków. Warga dolna jest co najwyżej nieco dłuższa niż szeroka i nie wystaje poza nieprzewężone pośrodku endyty. Sternum jest tarczowate i obrzeżone. Odnóża kroczne mają stopy zwieńczone parą pazurków i przypazurkowymi kępkami włosków, a czasem także zaopatrzone w skopule. U wielu gatunków odnóża dwóch początkowych par mają spodnie strony goleni i nadstopi uzbrojone w dwa rzędy licznych, długich, wyraźnych kolców. Nogogłaszczki samca mają apofyzę medialną na goleni[1].
Opistosoma (odwłok) jest owalna, wyposażona w nieparzysty i porośnięty szczecinkami stożeczek, pozbawiona siteczka przędnego, u samca bez skutum na wierzchu. Tchawki występują tylko w opistosomie, a ich przetchlinka leży blisko kądziołków przędnych. Kądziołki środkowej i tylnej pary zaopatrzone są w cylindryczne brodawki przędne. Odsiebny człon kądziołków tylnej pary jest stożkowaty i wyraźnie widoczny. U samic kądziołki środkowej pary są spłaszczone bocznie. Płytka płciowa samicy może być różnie wykształcona[1].
Biologia i występowanie edytuj
Przedstawiciele rodziny to wolno żyjący drapieżnicy, w większości przypadków polujący nocą[1][2]. Większość gatunków zasiedla ściółkę, ale niektóre związane są z mrowiskami (myrmekofile) bądź gniazdami termitów (termitofile)[1]. Samice u części gatunków strzegą swoich kokonów jajowych, podczas gdy u innych porzucają je po uprzednim zakamuflowaniu, np. cząstkami gleby[2].
Takson kosmopolityczny[1]. W Polsce stwierdzono 12 gatunków[3] (zobacz: obniżowate Polski).
Systematyka edytuj
Takson ten wprowadził w 1897 roku Eugène Simon[4][5]. W 2014 Martín Ramírez wyłączył z niego do rangi osobnej rodziny Phrurolithidae zaznaczając, że na rangę taką zasługiwać może również „Teutamus group” – grupa obejmująca rodzaje Teutamus, Jacaena, Sesieutes, Sphingius, a prawdopodobnie także Sudharmia, Oedignatha oraz Koppe[6].
Do 2018 roku opisano 276 gatunki, sklasyfikowane w 32 rodzajach[5][7]:
- Agraecina Simon, 1932
- Agroeca Westring, 1861
- Andromma Simon, 1893
- Apostenus Westring, 1851
- Arabelia Bosselaers, 2009
- Argistes Simon, 1897
- Coryssiphus Simon, 1903
- Cteniogaster Bosselaers & Jocqué, 2013
- Cybaeodes Simon, 1878
- Donuea Strand, 1932
- Hesperocranum Ubick & Platnick, 1991
- Jacaena Thorell, 1897
- Koppe Deeleman-Reinhold, 2001
- Laudetia Gertsch, 1941
- Liocranoeca Wunderlich, 1999
- Liocranum L. Koch, 1866
- Liparochrysis Simon, 1909
- Mesiotelus Simon, 1897
- Mesobria Simon, 1897
- Neoanagraphis Gertsch & Mulaik, 1936
- Oedignatha Thorell, 1881
- Paratus Simon, 1898
- †Palaeospinisoma Wunderlich, 2004
- Rhaeboctesis Simon, 1897
- Sagana Thorell, 1875
- Scotina Menge, 1873
- Sesieutes Simon, 1897
- Sphingius Thorell, 1890
- Sudharmia Deeleman-Reinhold, 2001
- Teutamus Thorell, 1890
- Toxoniella Warui & Jocqué, 2002
- Vankeeria Bosselaers, 2012
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e R. Jocqué, A.S. Dippenaar-Schoeman: Spider Families of the World. Tervuren: Musée Royal de l'Afrique Central, 2006, s. 154-155.
- ↑ a b M.J. Roberts: Spiders of Britain & Northern Europe. London: HarperCollins, 1995, s. 136, seria: Collins Field Guide.
- ↑ Robert Rozwałka, Marzena Stańska: Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2013-08-23].
- ↑ E. Simon: Histoire naturelle des araignées. Paris: 1897, s. 1-192.
- ↑ a b Liocranidae. „World Spider Catalogue”, 2018. American Museum of Natural History: World Spider Catalog Association. DOI: 10.5531/db.iz.0001. [dostęp 2018-08-12].
- ↑ M.J. Ramírez. The morphology and phylogeny of dionychan spiders (Araneae: Araneomorphae). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 390, s. 1-374, 2014. DOI: 10.1206/821.1.
- ↑ Jason A. Dunlop, David Penney, Denise Jekel, z dodatkowym wkładem: Lyall I. Anderson, Simon J. Braddy, James C. Lamsdell, Paul A. Selden, O. Erik Tetlie: A summary list of fossil spiders and their relatives. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern, 2018. [dostęp 2018-08-14].