Order Szlachetności

Order Szlachetności (niem. Edelmut-Orden, fr. Ordre de la Générosité) – pruskie odznaczenie nadawane w latach 1687–1740. Pierwowzór Orderu Pour le Mérite.

Order Szlachetności

Awers (wstęga powinna być niebieska)
Awers odznaki
Ustanowiono	1687
Wycofano	1740
Powyżej	Order Orła Czarnego
Powiązane	Order Pour le Mérite

Zarys historii

Order został ustanowiony w roku 1687 jako rodzaj zakonu rycerskiego przez księcia-elektora Brandenburgii Fryderyka III, od 1701 pierwszego króla „w Prusiech” pod imieniem Fryderyka I, i był aż do wstąpienia na tron Fryderyka Wielkiego jedynym odznaczeniem Prus obok Orderu Orła Czarnego. Niektóre źródła podają, że był stworzony już w 1665 przez następcę tronu Brandenburgii i Prus Książęcych Karola Emila (1655–1674), starszego brata Fryderyka III (nie byłby to jedyny przypadek ustanowienia orderu przez małoletniego członka domu panującego – w tym samym czasie ostatni panujący Piastowicz, książę Jerzy Wilhelm Legnicki, ustanowił w wieku lat 12 Order Złotego Jelenia). Posiadanie orderu, czy też członkostwo w zakonie, zobowiązywało rycerzy do krzewienia cnót szlachetności i szczodrobliwości. Nie zachowały się żadne statuty orderu (jeśli w ogóle istniały). Po wstąpieniu na tron w roku 1740 Fryderyk Wielki przetworzył go w znany order Pour le Mérite, pierwotnie nadawany zarówno za zasługi cywilne jak i wojskowe.

W 1711 Ordre de la Générosité otrzymał książę Christian August von Anhalt-Zerbst, feldmarszałek pruski, ojciec carycy Katarzyny Wielkiej.

Insygnium

Nie zachowały się żadne insygnia orderu. Według Ackermanna oznaką był złoty krzyż maltański. Na górnym pionowym ramieniu krzyża widniał monogram FIII ukoronowany mitrą elektorską – po 1701 zmieniono monogram na FI pod koroną królewską. Na poziomych i dolnym pionowym ramieniu krzyża znajdował się napis "Géné-rosi-té".

Order noszony był na szyi na niebieskiej wstędze.

Według encyklopedii Meyera u zbiegu ramion krzyża umieszczony był kamień szlachetny, czego Ackermann nie podaje.

Bibliografia

• Gustav Adolph Ackermann, Ordensbuch sämmtlicher in Europa blühender und erloschener Orden und Ehrenzeichen, Annaberg: 1855, s. 25
• Mérite (Der preuß. Militär- und Zivilverdienstorden "pour le m.") [w:] Meyers Konversations-Lexikon. Band 11, Lipsk: 1888-1890, s. 494-495
• Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Przepisy obowiązujące posiadaczy orderów, odznaczeń, medali i odznak. Warszawa-Kraków: Główna Księgarnia Wojskowa, Drukarnia Narodowa, 1939, s. 489.