Oswald Rohatiner
Oswald Leo(n) Rohatiner (ur. 14 grudnia 1897 we Lwowie, zm. 1940 w Kijowie) – polski Żyd, doktor praw, urzędnik państwowy, sędzia i działacz piłkarski, kapitan rezerwy piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
 kapitan rezerwy piechoty
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
wiosna 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
pociąg pancerny „Smok” |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
  
| |
.png){kind=small}
Życiorys edytuj
Urodził się jako syn Maksymiliana i Chai z domu Silber. Uczęszczał do C. K. I Gimnazjum w Tarnopolu[1]. W 1916 ukończył gimnazjum w rodzinnym Lwowie, po czym został wcielony do c. i k. armii i służył w jej szeregach podczas I wojny światowej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego 21 maja 1919. Podczas wojny polsko-ukraińskiej był dowódcą plutonu w pociągu pancernym „Smok”. Został awansowany do stopnia podporucznika 1 stycznia 1920, następnie do stopnia porucznika rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[2][3][4]. Został przeniesiony do obsługi pociągu pancernego „Kaniów”, w załodze którego uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920[5]. W jej trakcie uczestniczył w Bitwie Warszawskiej, za czyny bohaterskie podczas niej dowódca 5 Armii, gen. Władysław Sikorski podpisał wniosek o przyznanie Orderu Virtuti Militari. Następnie w 1921 ochotniczo wziął udział w III powstaniu śląskim[6]. 9 czerwca 1922 został zdemobilizowany i przeniesiony do rezerwy. W latach 20. i 30. był oficerem rezerwowym 26 pułku piechoty we Lwowie[2][7][8]. Później awansowany do stopnia kapitana rezerwy.
Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskując tytuł doktora praw. Zawodowo pracował jako urzędnik państwowy. Był zatrudniony w Biurze Pośrednictwa Pracy i w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych we Lwowie. Był działaczem Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość. Był sędzią i działaczem piłkarskim[9]. W 1931 był sekretarzem Lwowskiego Związku Piłki Nożnej[10][11]. W 1934 zasiadał w radzie kontrolnej klubu sportowego Jutrzenka Lwów; zamieszkiwał przy ulicy Stryjskiej 36 we Lwowie[12].
W obliczu zagrożenia konfliktem zbrojnym pod koniec sierpnia 1939 został zmobilizowany. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD 9 grudnia 1939. Był przetrzymywany we lwowskim więzieniu Brygidki. W 1940 został zamordowany przez NKWD. Jego imię i nazwisko figuruje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej, opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 55/2-87, oznaczony numerem 2494; jego tożsamość została podana jako Oskar Rogatyner)[13]. Ofiary tej zbrodni zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.
18 czerwca 1922 jego żoną została Gizela Willer (ur. 1905), z którą miał dwie córki: Marię (ur. 1924) i Paulinę (ur. 1929). W kwietniu 1940 wszystkie trzy zostały deportowane na teren obecnego Kazachstanu, skąd powróciły do Polski, a po wojnie wyemigrowały do Izraela i zamieszkały w Beer Szewa. O losie Oswalda Rohatinera dowiedziały się w 1995.
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5185 (1922)[14]
- Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy nr 79 (przyznana 5 lipca 1921 przez Naczelną Komendę Wojsk Powstańczych na Górnym Śląsku)
- Państwowa Odznaka Sportowa[15]
Przypisy edytuj
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1909
- ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 539.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 477.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 26.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Spis powstańców śląskich, zweryfikowanych przez Związek Powstańców Śląskich w latach 1936-1939. phps.muzeumslaskie.pl/. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 187.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 462.
- ↑ Makabi, Hasmonea i inne – historia sportu żydowskiego. eurosport.onet.pl, 10 lipca 2014. [dostęp 2014-12-09].
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ Z sali sądowej. Epilog tajemniczego strzału w willi zakopiańskiej. „Słowo Polskie”, s. 8, Nr 113 z 26 kwietnia 1931.
- ↑ Jewish Sports Club “Jutrzenka” in Lvov 1934 Account. dcjr.org. [dostęp 2014-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 kwietnia 2018)]. (ang.).
- ↑ Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 78. [dostęp 2014-10-27].
- ↑ Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 2, s. 111
- ↑ Na podstawie zdjęcia.
Bibliografia edytuj
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- K. Banaszek, W. K. Roman, Z. Sawicki, Kawalerowie orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich, Warszawa 2000, s. 242.
- Rohatiner Oswald. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.3-257 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-03-21].
- Oswald Rohatiner. ogrodywspomnien.pl. [dostęp 2014-12-07].
- Paulina Somerstein (born 9.11.1929) about her and relatives' live in Lwów, Lublin, Warsaw and Israel during and after WW2. sztetl.org.pl. [dostęp 2014-12-09]. (ang.).