Pałac Burgallera w Rzeszowie
Pałac Burgallera (zwany czasem willą lub domem) – zabytkowy dom wraz z ogrodem znajdujący się u zbiegu ulic Zamkowej, 3 Maja oraz alei Lubomirskich. Budynek posiada status zabytku rejestrowego, wpisanego do ewidencji w latach 60. Obecnie mieści się tu siedziba Polskiego Radia Rzeszów.
 nr rej. A – 334 (z 22 VIII 1968)
| |
 Fasada pałacu od strony Zamkowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Zamkowa 1 |
| Typ budynku |
pałac/willa |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Burgaller |
| Kondygnacje |
2 + piwnice |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Pierwszy właściciel |
Burgaller |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Rzeszowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
 50°02′04″N 22°00′34″E/50,034444 22,009444
| |
| Strona internetowa | |
Pałac ten jest przykładem nowego trendu w budownictwie, jaki miał miejsce w Rzeszowie po I rozbiorze Polski. Nowo przybyli z Austrii architekci czy budowniczy projektowali z reguły budynki 2-piętrowe, prawie zawsze murowane. Jednym z nich najprawdopodobniej był Burgaller. Z powodu niezachowanych do dziś akt miejskich o jego postaci nie wiadomo zbyt wiele[a]. Wedle kronik parafialnych był on budowniczym. Dlatego też należy przypuszczać, że zaprojektował sam dla siebie dom w bardzo dogodnej lokalizacji. Na fragmentarycznym planie miasta (Ideal Plan des südlicher Theiles der Stadt) z 1828 roku posesja wraz z domem figuruje jako własność pani Burgallerowej i nosi nr 385. Dom powstał po parcelacji zamkowego ogrodu przy nowo powstałej ulicy. Wpisuje się on w nurt budowy tzw. "dworku pod blachą".
Budynek jest w swej formie prosty, wzniesiony na planie regularnego prostokąta. Charakteryzuje go zachowawcza skromność i dobre proporcje. Cechą charakterystyczną są staromodne sklepienia piwnic, analogiczne do tych występujących w rzeszowskich kamienicach w XVII wieku, które sugerują wcześniejszą metrykę budynku, badania jednak wykluczają taką możliwość. Willa przetrwała prawie wiek bez większych zmian, do czasu, gdy w 1910 T. Tekielski zaprojektował przewiązek do wybudowanej w 1902 roku kamienicy Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń. Generalny remont dom przeszedł w latach 80., natomiast zniszczoną przewiązkę zrekonstruowano w 2000 roku.
Uwagi edytuj
- ↑ dr Johann Burggaller, w drugiej dekadzie XIX wieku był adiunktem II wydziału Galizische Provinzial Baudirektion, odpowiedzialny między innymi za powstanie pierwszych budynków w Krynicy (np. Pawilon nad głównym źródłem)
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- Kiryk, F. (red.), Dzieje Rzeszowa t. II, Rzeszów 1998
- Hennig, W., Ewidencja zabytków architektury, budownictwa, urbanistyki i archeologii dla miasta Rzeszowa [1]