Pałac w Dolsku
Pałac w Dolsku – pałac w stylu neogotyku angielskiego, znajdująca się w Dolsku, na polanie parkowej w odsunięciu od dziedzińca folwarku, w pobliżu południowego brzegu jeziora Dolsk. W czasach świetności zwany był małym Sanssouci[2]. Od połowy lat 90. sukcesywnie restaurowany przez prywatnych właścicieli.
 nr rej. A-491 z 8.09.1977, z 31.12.1979 i z 28.11.2014[1]
| |
 Pałac w 2011 roku - obecnie podnosi się z ruiny (2020) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
ze środowiska Karla Friedricha Schinkla |
| Kondygnacje |
2 |
| Powierzchnia użytkowa |
1100 m² |
| Rozpoczęcie budowy |
XVI w.? (zamek) |
| Ważniejsze przebudowy |
XVIII w., 1828, 1845, 1889 |
| Zniszczono |
1967 |
| Odbudowano |
w trakcie |
| Pierwszy właściciel |
von Schönebeck (zamek) |
| Kolejni właściciele |
1792-1897 von Tresckow |
Położenie na mapie gminy Dębno  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego  | |
 52°48′40,7″N 14°50′06,5″E/52,811306 14,835139
| |
Historia edytuj
Okres powstania budowli nie jest znany, wiadomo jedynie ze źródeł, że do XVI w. właścicielami Dolska i zamku była rodzina von Schönebeck. Pierwsza wzmianka o rezydencji właścicieli majątku pochodzi z 1713 r., gdy właścicielem Dolska był Friedrich W. von der Marwitz. W XVIII w. zamek został powiększony o trzy skrzydła, z zachowaniem w piwnicach fragmentów starszego założenia[3]. Ukończona w 1828 r. przebudowa z inicjatywy Karla von Tresckow, według projektu architekta związanego ze środowiskiem Karla Friedricha Schinkla, ukształtowała w dużej mierze obecny wygląd obiektu. W kolejnych przebudowach w latach 1845 i 1889 zastosowano formy neogotyckie i motywy nawiązujące do baroku, m.in. powstały 3 wieże, taras oraz dodano elementy dekorujące dachu, tj. lukarny i iglice. W latach 1933-1945 obiekt stał się własnością III Rzeszy i pełnił funkcję szkoły, kina, domu kultury i centrali hufca[2]; ulokowano tu również jedną z siedzib Służby Pracy Rzeszy. Od stycznia 1945 r. był wykorzystywany na radziecki lazaret[2], następnie na mieszkania dla oficerów zaopatrzeniowych i w latach 60. XX wieku magazyn zboża[2]. Po pożarze w 1967 r. popadł w ruinę i był systematycznie grabiony.
Odbudowa pałacu edytuj
W roku 1992[2] część terenu z pałacem zostaje zakupiona przez osoby prywatne. Prawe skrzydło było wówczas całkowicie zawalone gruzem, a obiekt porastała roślinność[2]. Stały jedynie ściany obwodowe i część ścian nośnych. Na początku odgruzowano i zabezpieczono istniejące ściany. Kolejne prace robiono w roku 2002, gdy odbudowano zniszczone ściany obwodowe i nośne. Pod koniec 2008 roku odbudowano pałac do poziomu pierwszego piętra wraz z budową nowych stropów piwnic[2]. W roku 2009 odbudowano schody i stropy poddasza[2]. W roku 2011 odbudowano dach, a w prawym skrzydle instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne i ogrzewanie[2].
Park przypałacowy edytuj
Park przypałacowy w stylu angielskim, założony w 1832 r. prawdopodobnie według projektu Peter Joseph Lenné; powierzchnia 38,95 ha. W połowie XIX w. w skład założenia pałacowo-parkowego wchodziły: pałac z krajobrazowym parkiem ozdobnym, ogród użytkowo ozdobny, park leśny z małym zbiornikiem wodnym położony wzdłuż brzegu większego jeziora Dolskiego oraz staw młyński przy zachodniej granicy parku. Od strony drogi wiejskiej tereny ogrodów ogrodzone były wysokim murem z cegieł. W części zachodniej założenia znajdowało się mauzoleum rodowe rodu von Treskow. Aktualnie elementy kompozycji przestrzennej uległy znacznemu zatarciu. Czytelna jest polana przed pałacem, dwa odcinki drogi o nawierzchni brukowanej prowadzące z parku do pałacu oraz aleje przy drogach dojazdowych przy granicach parku. Tereny ogrodu użytkowo ozdobnego są zachowane i użytkowane. Ceglany mur ogrodzeniowy zachował się w całości na granicy z drogą wiejską, na pozostałym odcinku pozostały jedynie ceglane słupy. W parku występują 52 gatunki i odmiany drzew i krzewów z ciekawymi gatunkami roślin obcego pochodzenia m.in. katalpa zwyczajna, jałowiec chiński, magnolia, tulipanowiec amerykański. Wiele dębów w wieku 150-250 lat, wiązów szypułkowych w wieku 100-150 lat oraz platan klonolistny, jesion wyniosły, grab, buk, stanowią pomniki przyrody.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ a b c d e f g h i Emilia Jenda, Wspaniały zabytek powstaje z ruin [online].
- ↑ Józef Pilich, Stanisław Kowalski: Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej. Wydawnictwo Arkady, 2012, s. 53. ISBN 978-83-213-4730-1.
Bibliografia edytuj
- EuropeanaLocal - lokale und regionale digitale Sammlungen. [dostęp 2013-10-04].
- Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski: Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka MUZA SA, 2001, s. 293. ISBN 83-7200-583-4.
- Frederick Mudzo: Dölzig Dolsk. Berlin: Deutsche Gesellschaft, 2012. ISBN 978-3-941675-45-2.
- Plan Rozwoju Wsi Dolsk, Załącznik 3 do uchwały Nr XVIII/117/2007 Rady Miejskiej w Dębnie z dnia 6 grudnia 2007. [dostęp 2013-10-04].
- Walkiewicz A. M., Neogotyk w architekturze dworów i pałaców na terenie Województwa Zachodniopomorskiego, w: Zamki i rezydencje na Pomorzu. [dostęp 2013-10-04].
Linki zewnętrzne edytuj
- Pałac w Dolsku na youtube.com