Parafia św. Apostoła Jana Teologa w Terespolu

parafia prawosławna w diecezji lubelsko-chełmskiej

Parafia św. Apostoła Jana Teologaparafia prawosławna w Terespolu, w dekanacie Terespol diecezji lubelsko-chełmskiej.

Parafia św. Apostoła Jana Teologa
Ilustracja
Cerkiew parafialna
Państwo

 Polska

Siedziba

Terespol

Adres

ul. Cerkiewna 2
21-550 Terespol

Data powołania

22 maja 1941 (reaktywacja)

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

lubelsko-chełmska

Dekanat

Terespol

Cerkiew

św. Apostoła Jana Teologa

Proboszcz

ks. prot. mgr Jarosław Łoś

Wezwanie

św. Apostoła Jana Teologa

Wspomnienie liturgiczne

8/21 maja;
26 września/9 października;
9/22 listopada

Położenie na mapie Terespola
Mapa konturowa Terespola, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Położenie na mapie powiatu bialskiego
Mapa konturowa powiatu bialskiego, blisko prawej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Cerkiew parafialna”
Ziemia52°04′31,94″N 23°37′40,58″E/52,075540 23,627940

Na terenie parafii funkcjonuje 1 cerkiew i 1 kaplica:

Historia

edytuj
 
Kaplica cmentarna Zmartwychwstania Pańskiego w Terespolu

Początki prawosławia w Terespolu sięgają co najmniej XVI wieku. Po ogłoszeniu unii brzeskiej (1596), w miejscowości założono klasztor paulinów, którego celem było nakłonienie ludności prawosławnej do przyjęcia katolicyzmu. Paulinom zależało na tym, aby administrator cerkwi w Terespolu wykazywał oddanie sprawie unii. Parafia obrządku bizantyjsko-ukraińskiego funkcjonowała aż do II połowy XIX wieku. Również cerkiew św. Jana Teologa, wzniesioną w 1745, przystosowano do potrzeb liturgii unickiej – świątynia została wyposażona w organy, ambonę, ławki, konfesjonały, dzwonki, monstrancję. Praktykowano m.in. nabożeństwa różańcowe i uroczystości Bożego Ciała. W okresie poprzedzającym likwidację unii na południowym Podlasiu (początek lat 70. XIX w.) parafia greckokatolicka w Terespolu liczyła ok. 950 wiernych.

Przyłączenie parafii do prawosławnej diecezji chełmsko-warszawskiej, a także krwawe zajścia w pobliskim Pratulinie spowodowały znaczny spadek liczby wiernych uczestniczących w nabożeństwach w cerkwi; niektórzy dokonali konwersji na protestantyzm. Do ponownego wzrostu frekwencji na cerkiewnych nabożeństwach przyczyniali się żołnierze stacjonującego w Terespolu 2. Pułku Kozaków Orenburskich. Parafia stopniowo powiększała się i w 1898 liczyła 1555 osób.

Wkrótce po przyłączeniu parafii terespolskiej do Kościoła Prawosławnego, z inicjatywy biskupa Modesta wyremontowano cerkiew św. Jana Teologa, którą konsekrowano 11 grudnia 1881. W 1892 na terespolskim cmentarzu prawosławnym zbudowano drewnianą kaplicę pod wezwaniem Wniebowstąpienia Pańskiego. Kolejnego remontu cerkwi parafialnej dokonano w latach 1897–1898, w tym czasie odnowiono też dzwonnicę, na której zawieszono dzwon ufundowany przez cara Mikołaja II. 1 września 1898 otwarto parafialną szkołę pisania. Do czasów I wojny światowej cerkiew wzbogaciła się o wiele utensyliów ofiarowanych m.in. przez pielgrzymów podążających do Kijowa.

Po 1920 liczba parafian zaczęła wzrastać w związku z przebywaniem w Terespolu żołnierzy URL, internowanych na mocy traktatu ryskiego. W 1926 parafia (łącznie z proboszczem, ks. Aleksandrem Nikolskim) pod presją władz państwowych przyjęła oficjalnie neounię, jednak zdecydowana większość dotychczasowych wiernych nadal praktykowała prawosławie (na początku lat 30. w Terespolu było ok. 1000 prawosławnych i niespełna 500 neounitów – po 1937 liczba tych ostatnich spadła poniżej 100).

W czasie II wojny światowej, biskup Tymoteusz (Szretter) reaktywował w Terespolu parafię prawosławną (22 maja 1941). Pierwszym proboszczem był ks. Aleksander Nikolski, który powrócił do prawosławia. Po wojnie, w wyniku akcji „Wisła” (1947) większość ludności prawosławnej została wysiedlona, a cerkiew przez rok była zamknięta.

W 2013 w życiu parafialnym regularnie uczestniczyło ok. 120 osób. Wierni zamieszkują, oprócz Terespola (Terespol zamieszkuje dziś ok. 250 prawosławnych[potrzebny przypis]), także Lebiedziew (gdzie znajduje się drugi cmentarz będący pod opieką terespolskiej parafii), Lechuty Duże, Lechuty Małe i Łobaczew Mały. Od połowy lat 90. XX w. parafia jest współgospodarzem Międzynarodowego Festiwalu Kolęd Wschodniosłowiańskich.

Na początku XXI w. dokonano remontu cerkwi (odnowiono elewację i wnętrze, wymieniono ikonostas), zbudowano wokół niej ogrodzenie, odnowiono dzwonnicę oraz wybudowano nowy dom parafialny. W październiku 2015 w cerkwi parafialnej umieszczono sprowadzone z Białorusi relikwie św. Andrzeja, św. Łazarza i św. Męczennika Charłampa[1].

Wykaz proboszczów

edytuj
  • ? – 1884 – ks. Michajłowski
  • 1884–1900 – ks. Mikołaj Łopatyński
  • 1900–1905 – ks. Michał Wachowicz
  • ? – 1926 – ks. Aleksander Nikolski
  • 1926–1941 – parafia prawosławna oficjalnie nie funkcjonuje
  • 1941 – ks. Aleksander Nikolski
  • 1941 – 9.01.1947 – hieromnich Alipiusz (Antoni Kołodko)
  • 1947–1950 – ks. Antoni Tatiewski
  • 1950–1951 – ks. Aleksander Tokarewski
  • 1951–1958 – ks. Piotr Kosacki
  • 1958–1983 – ks. Wincenty Pugacewicz
  • 1983–1984 – ks. Piotr Olifieruk
  • 1984–1986 – ks. Jerzy Krysiak
  • 1986–1989 – ks. Sławomir Bołtryk
  • 1989–1993 – ks. Aleksy Subotko
  • 30.07.1993 – 10.08.1994 – ks. Andrzej Łoś
  • 6.10.1994 – 1.08.1998 – ks. Aleksy Andrejuk
  • od 1.08.1998 – ks. Jarosław Łoś

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Kalendarz Prawosławny 2013, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 245.
  • Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012.

Linki zewnętrzne

edytuj