Perspektywa linearna

Trójca Święta, Masaccia, w którym po raz pierwszy w nowożytnym malowidle wykreślono w pełni poprawną perspektywę zbieżną, prawdopodobnie przy pomocy Brunelleschiego.

Kobieta pisząca list i jej służąca, Dublin, National Gallery of Ireland, 1670

Perspektywa linearna, perspektywa zbieżna – technika umożliwiająca przedstawianie rzeczywistości na płaskiej powierzchni tak, aby sprawiała wrażenie głębi. Zasady perspektywy linearnej jako pierwszy opracował w XV wieku architekt florencki Leon Battista Alberti.

Podstawową jej zasadą jest pozorne zmniejszanie się wielkości przedmiotu w miarę oddalania od widza oraz pozorna zbieżność ku horyzontowi wszystkich linii biegnących od oka widza do przedmiotu. Rozróżnia się także perspektywy linearne: czołową, boczną, ukośną, żabią (punkt widzenia położony nisko) i ptasią (punkt widzenia położony wysoko).

Perspektywa linearna była znana już w starożytności. W średniowieczu obrazy traktowano przeważnie dwuwymiarowo. Ponowienie prób przedstawiania przedmiotów w trzech wymiarach datuje się od XIV w. (freski Giotta di Bondone, prace niektórych współczesnych mu malarzy).

Przyjmuje się, że w pełni poprawną perspektywę linearną opracował jako pierwszy F. Brunelleschi. W okresie baroku powszechnie stosowano perspektywę złożoną, ze znacznymi skrótami (malowidła iluzjonistyczne). W XVIII w. zaczęto stosować przyrządy optyczne w celu osiągnięcia idealnej perspektywy.

Odmienne sposoby przedstawiania perspektywy można spotkać w malarstwie Wschodu (Chiny, Japonia), gdzie posługiwano się tzw. aksonometrią ukośną.

Rodzaje perspektywy linearnej

• perspektywa z jednym punktem zbiegu
• perspektywa z dwoma punktami zbiegu
• perspektywa z trzema punktami zbiegu

Perspektywa w malarstwie

• Johannes Vermeer – Kobieta pisząca list i jej służąca, 1670
• Giovanni Antonio Canal – Wenecja: Plac św. Marka i kolumnada Nowych Prokuracji, 1756

Zobacz też

• perspektywa żabia
• perspektywa ptasia