Physoplexis comosa

gatunek rośliny

Physoplexis comosa (L.) Schurgatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae Juss.) z monotypowego rodzaju Physoplexis[5]. Występuje naturalnie w środkowej części Południowych Alp Wapiennych – od Lago di Como aż po Alpy Julijskie[6].

Physoplexis comosa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

dzwonkowate

Rodzaj

Physoplexis

Gatunek

Physoplexis comosa

Nazwa systematyczna
Physoplexis comosa (L.) Schur
Verh. Mitth. Siebenbürg. Vereins Naturwiss. Hermannstadt 4: 47 1853[3]
Synonimy
  • Phyteuma comosum L.
  • Phyteuma comosum var. pubescens Facchini ex Murr
  • Rapunculus comosus (L.) Mill.
  • Schellanderia carinthiaca Francisci
  • Syntoma comosum (L.) Dalla Torre & Sarnth.
  • Syntoma comosum var. pubescens (Facchini ex Murr) Dalla Torre & Sarnth.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Gatunek uprawiany jest jako oryginalna roślina ozdobna na skalniakach[7].

Morfologia

edytuj
 
Kwiaty
Pokrój
Bylina o kępiastych[7], zwartym pokroju. Dorasta do 15 cm wysokości. Łodyga jest krótka, wzniesiona[6].
Liście
Liście odziomkowe mają nerkowaty kształt. Blaszka liściowa jest ząbkowana na brzegu. Liście łodygowe są naprzemianległe. Mają eliptyczny kształt. Blaszka liściowa jest nieregularnie ząbkowana na brzegu[6]. Wszystkie liście ogonkowe, ogonki osiągają 3–7 cm długości[7].
Kwiaty
Zebrane po 20 w półkuliste kwiatostany rozwijające się na szczytach pędów. Kwiaty osadzone są na krótkich szypułkach. Kwiaty osiągają do 1,5–2 cm długości. Mają barwę od jasnoczerwonawej do jasnoliliowej. Płatki są stulone przy wierzchołku na długości 1,5–3 cm. Ponad nie wyrasta dwułatkowe znamię przybierające ciemnofioletową lub prawie czarną barwę[6].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośnie w szczelinach skalnych. Może rosnąć bezpośrednio na skałach, bez warstwy próchnicy. Preferuje podłoże wapienne (dolomitowe). Występuje na wysokości od 1000 do 1800 m n.p.m. Kwitnie od czerwca do sierpnia[6].

Mimo że roślina należy do rodziny dzwonkowatych, to jej kwiaty nie otwierają się dzwonkowato, lecz są stulone przy wierzchołku. Dzięki temu płatki korony naciskają pylniki w kierunku znamienia, doprowadzając w ten sposób do samozapylania. Jest to istotne w przypadku braku owadów, które mogłyby dokonać zapylenia[6].

Uprawa

edytuj

Zalecana do uprawy w szczelinach skalnych wypełnionych przepuszczalną glebą żwirową z domieszką gliny i dolomitu. Źle znosi intensywne nasłonecznienie[7].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  3. a b Physoplexis comosa (L.) Schur. The Plant List. [dostęp 2016-07-07]. (ang.).
  4. Physoplexis comosa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Physoplexis Schur. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-01].
  6. a b c d e f Wolfgang Hensel: Rośliny Alp. Rozpoznać – Podziwiać – Chronić. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2001, s. 63. ISBN 83-88729-72-1. (pol.).
  7. a b c d Eugeniusz Radziul, Poradnik kolekcjonera: skalniaki, Zysk i S-ka Wydawnictwo (red.), Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, [cop. 2015], s. 448, ISBN 978-83-7785-492-1, OCLC 909995457.