Piłka nożna w Kazachstanie
Piłka nożna (kaz. Футбол fʊdˈboɫ) jest najpopularniejszym sportem w Kazachstanie[1]. Jej głównym organizatorem na terenie Kazachstanie pozostaje Kazakstannyng Futboł Federacijasy (KFF)[2].
Według stanu na 17 listopada 2021 roku Samat Smakow i Rusłan Bałtijew mają odpowiednio 76 i 73 występów reprezentacyjnych, a Rusłan Bałtijew strzelił 13 bramek w barwach reprezentacji Kazachstanu.
W kazachskiej Priemjer Ligasy grają takie utytułowane kluby, jak FK Astana, Irtysz Pawłodar, FK Aktöbe i Kajrat Ałmaty.
Historia edytuj
Piłka nożna zaczęła zyskiwać popularność w Kazachstanie na początku XX wieku. Wiosną 1912 roku w Semipałatyńsku, który znajdował się wówczas w składzie Imperium Rosyjskiego, powstał pierwszy kazachski klub piłkarski „Neptun”[3], potem następne. W latach 1912–1914 w Semipałatyńsku powstały kolejne drużyny piłkarskie: „Olimp”, „SSK”, „Sport”, „Feniks”, „Mars”, „Lastoczka”, „Orlata” oraz „Jarysz” – pierwsza drużyna piłkarska młodzieży tureckojęzycznej[3][4]. Według jednej z wersji do Semipałatyńska, będącym częścią największych centrów handlowych w Azji Środkowej i na Syberii, piłka nożna została „przywieziona” przez brytyjskich kupców, którzy ją odwiedzali, jednak pisemnych potwierdzeń o tym nie znaleziono. Bardziej prawdopodobnie, że została zawieziona przez studentów uczących się w rosyjskich szkołach.
Po utworzeniu Związku Radzieckiego na terenie kraju utworzono autonomię dla Kazachów, początkowo (1920) jako wchodzącą w skład Rosyjskiej FSRR Kirgiską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką, w 1925 przemianowaną na Kazachską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką. 5 grudnia 1936 Kazachska ASRR zmieniła swój status i jako Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka weszła bezpośrednio w skład ZSRR. W ogólnokrajowych zawodach kazachscy piłkarze wzięli udział po raz pierwszy w 1934. W turnieju czterech stolic, które odbyły się w Taszkencie, drużyna Ałma-Aty zajęła trzecie miejsce, tracąc do drużyn Aszchabadu i drużyny gospodarzy, wyprzedzając zespół Frunze.
Pierwsza edycja mistrzostw Kazachskiej SRR startowała w sezonie 1936. Rozgrywane były spośród drużyn towarzystw sportowych pomiędzy kazachskimi zespołami, które nie uczestniczyli w rozgrywkach Mistrzostw ZSRR. W sezonie 1939 mistrzostwa Kazachskiej SRR zostały zawieszone z powodu II wojny światowej. W 1946 ponownie startują mistrzostwa Kazachskiej SRR. W 1980 i 1981 mistrzostwo Kazachskiej SRR było rozgrywane w trzecioligowej Strefie 7 Mistrzostw ZSRR, w której zmagały się głównie kazachskie kluby, ale również było kilka zespołów poza Kazachstanu, takich jak Ałga z Frunze (obecnie Biszkek); dopiero od sezonu 1982 Kazachstan miał „własną” Strefę 8. W latach 1990–1991 mistrzem Kazachskiej SRR zostawał klub, który zwyciężał w Drugiej Ligie, strefie kazachskiej Mistrzostw ZSRR. To nie były pełnowartościowe mistrzostwa, tak jak najlepsze kluby kraju uczestniczyły w mistrzostwach ZSRR. Pierwszym przedstawicielem kazachskiej SRR w najwyższej klasie Mistrzostw ZSRR był Kajrat Ałma-Ata (1960). Najlepszym osiągnięciem klubu jest 7 miejsce (1986).
16 grudnia 1991 Kazachstan, jako ostatnia z republik ZSRR, proklamował niepodległość.
Po założeniu kazachskiej federacji piłkarskiej – KFF w 1992, rozpoczął się proces organizowania pierwszych rozgrywek o mistrzostwo Kazachstanu. W sezonie 1992 startowała pierwsza edycja rozgrywek o mistrzostwo kraju. W Wysszaja Liga 24 drużyny walczyły systemem ligowym w dwóch grupach o tytuł mistrza kraju.
Rozgrywki zawodowej Priemjer Ligasy zainaugurowano w sezonie 2008[5]. W 2012 utworzono zawodową ligę piłkarską w Kazachstanie (Кәсіпқой Футбол Лигасы, Kazakstan Kesypkoj Futboł Ligasy – KPFL).
Format rozgrywek ligowych edytuj
W obowiązującym systemie ligowym trzy najwyższe klasy rozgrywkowe są ogólnokrajowe (Priemjer Ligasy, Byrynszy liga, Jekynszy liga). Dopiero na czwartym poziomie pojawiają się grupy regionalne.
Puchary edytuj
Rozgrywki pucharowe rozgrywane w Kazachstanie to:
- Puchar Kazachstanu (Футболдан Қазақстан Кубогы),
- Superpuchar Kazachstanu (Футболдан Қазақстан Суперкубогы) – mecz między mistrzem kraju i zdobywcą Pucharu.
Reprezentacja narodowa edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Sport in Kazakhstan. www.topendsports.com. [dostęp 2021-11-24]. (ang.).
- ↑ Kazakhstan Football Federation [online], UEFA, 11 lipca 2018 [dostęp 2021-11-24] (ang.).
- ↑ a b «Ярыш» – первая футбольная команда тюркоязычной молодежи в Казахстане [online], inform.kz, 15 listopada 2020 [dostęp 2021-11-24] (ros.).
- ↑ История Семейского футбола [online], semeylib.kz [dostęp 2021-11-24] (ros.).
- ↑ Kazakhstan – List of Champions [online], RSSSF [dostęp 2021-11-23] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Piłka nożna na stronie KAZ-Football.kz (ros.)
- Piłka nożna na stronie Kazfootball (kaz. • ros.)
- Piłka nożna na stronie Sports.kz (ros.)
- Piłka nożna na stronie Prosports (kaz. • ros.)
- Piłka nożna na stronie Inform.kz (kaz. • ros. • ang. • arab. • czam. • uzb.)
- Oficjalna strona KFF (kaz. • ros. • ang.)
- Oficjalna strona Priemjer Ligasy (kaz. • ros. • ang.)