Taszkent

stolica Uzbekistanu

Taszkent (uzb. Toshkent; uzb. cyr. Тошкент; ros. Ташкент, Taszkient) – stolica i największe miasto Uzbekistanu. Położone jest nad rzeką Chirchiq na przedgórzu Tienszanu. Stanowi główny ośrodek przemysłowy i kulturalno-naukowy kraju oraz jedno z największych miast Azji Środkowej.

Taszkent
Toshkent
Ilustracja
Taszkent (2019)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Uzbekistan

Wilajet

Miasto stołeczne Taszkent

Zarządzający

Jaxongir Abidovich Artikxodjayev

Powierzchnia

334,8 km²

Populacja (2019)
• liczba ludności
• gęstość


2 554 900[1]
7631,1 os./km²

Kod pocztowy

100000

Tablice rejestracyjne

01—09

Położenie na mapie Uzbekistanu
Mapa konturowa Uzbekistanu, po prawej znajduje się punkt z opisem „Taszkent”
Ziemia41°16′N 69°13′E/41,266667 69,216667
Strona internetowa
Mauzoleum jednego z patronów miasta, Abu Bakra Muhammada
Centrum miasta
Ulica w Taszkencie
Metro w Taszkencie
Park Narodowy w Taszkencie
Tashkent City
Wieża telewizyjna

Nazwa edytuj

W języku polskim w powszechnym użyciu funkcjonują dwie formy nazwy miasta: Taszkent (zbliżona do oryginalnej wymowy uzbeckiej /tɒʃˈkent/) oraz Taszkient (zbliżona do oryginalnej wymowy rosyjskiej /tɐʂˈkʲent/). Według ustaleń Rady Języka Polskiego za poprawniejszą uznawana jest forma Taszkent[2], umieszczana we współczesnych słownikach na pierwszym miejscu jako nazwa hasłowa[3][4]. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej podaje ją jako obowiązujący polski egzonim[5].

Historia edytuj

Ludność edytuj

  • W 1897 populacja miasta wynosiła 155,7 tys. osób, w tym ludność europejska 21,8 tys., reszta w większości Uzbecy. Polacy stanowili trzecią po Rosjanach (15,0 tys.) oraz Ukraińcach (2,6 tys.) gminę europejską (2,2 tys. w tym tylko 132 kobiety)[8].
  • W 1926 populacja wynosiła 322 tys. w tym 105 tys. Rosjanie oraz 170 tys. Uzbecy. Polaków było 1625 (w tym 824 kobiety)[9].
  • W 1939 populacja miasta 585 tys. w tym 249 tys. to Rosjanie, 221 tys. – Uzbecy. Polaków 1682 (w tym 902 kobiety)[10].

Ważniejsze zabytki edytuj

  • Mauzoleum szejka Hawendi Tachura z XV w.
  • Mauzoleum Junusa Chodży z XV w., pradziada założyciela dynastii Wielkich MogołówBabura.
  • Mauzoleum Kaffal Szaszi z XVI w. – uczonego islamskiego z okresu Szejbanidów.
  • Meczet piątkowy (Juma) z XV w.
  • Mmedresa Kukeltasz (Kukeldesz) z XVI w.
  • Medresa Barak Chana z XVI w. – jej mufti to jeden z najważniejszych autorytetów islamu dla całego Uzbekistanu, Tadżykistanu i Turkmenistanu.
  • Pałac Księcia Romanowa (obecnie siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych).
  • Opera i Teatr Baletowy im. Aliszera Nawoi.
  • Muzeum Historii – największe muzeum w mieście; mieści się w budynku, w którym kiedyś znajdowało się Muzeum Lenina.
  • Muzeum Emira Timura (obok muzeum znajduje się pomnik Timura na koniu, mieszczące się nieopodal ogrody należą do najpiękniejszych w Taszkencie).
  • Muzeum Literatury im. Aliszera Nawoi – liczne repliki manuskryptów, przykłady kaligrafii perskiej, XV w. malarstwo miniaturowe.
  • Muzeum Sztuk Pięknych Uzbekistanu – posiada bardzo dużą kolekcję eksponatów z czasów antycznych, wieków średnich, jak również bogate zbiory z XIX i XX w. (wiele eksponatów uzbeckiej sztuki użytkowej); do najciekawszych zbiorów należy wielka kolekcja obrazów „wypożyczona” z Ermitażu przez Wielkiego Księcia Romanowa celem dekoracji jego pałacu (siedziba na wygnaniu w Taszkencie) i nigdy niezwrócona.
  • Mały park (nieopodal Muzeum Sztuk Pięknych Uzbekistanu) z zadbanymi grobami bolszewików poległych podczas rewolucji październikowej oraz tzw. zdrady Osipowa w 1919 roku.
  • Bazar Chorsu.
  • Plac Amira Timura.

Ważniejsze budowle edytuj

Nauka i szkolnictwo wyższe edytuj

Kultura i sztuka edytuj

Teatry edytuj

  • Taszkencki Teatr Opery i Baletu im. Aliszera Nawoi.
  • Teatr „Ilkhom”.

Muzea edytuj

Transport edytuj

W mieście znajdują się stacja kolejowa i metro. Taszkent posiada międzynarodowy port lotniczy. Linia tramwajowa funkcjonująca w mieście od 1912 roku została zlikwidowana w 2016 roku[13].

Sport edytuj

Od 1999 roku rozgrywany jest kobiecy turniej tenisowy, Tashkent Open, zaliczany do rozgrywek cyklu WTA Tour.

W mieście działa też kilka klubów piłkarskich:

Miasta partnerskie edytuj

Przypisy edytuj

  1. Город Ташкент [dostęp 2021-06-01] (ros.).
  2. Taszkent. Rada Języka Polskiego. [dostęp 2013-02-27].
  3. Stanisław Podobiński, Poradnik ortograficzny ze słowniczkiem wyrazów najtrudniejszych i tekstami edytorsko-poprawnościowymi, Częstochowa 2001, s. 780.
  4. Nowy słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod redakcją Andrzeja Markowskiego, Warszawa 1999, s. 1463.
  5. Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 5. Azja Środkowa i Zakaukazie. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju, 2005. s. 130. [dostęp 2013-02-27].
  6. Taszkent, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2022-07-04].
  7. Tashkent Touts Islamic University. mnweekly.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-15)]., mnweekly.ru, 2007-05-24, dostęp 2017-03-04.
  8. Spis 1897.
  9. Spis 1926.
  10. Spis 1939.
  11. Abrosimow 2009 ↓.
  12. Art Center "Tashkent Plaza", Frunzenskiy Rayon, Uzbekistan – tourist attractions, most popular and visited places, www.keeptravel.com [dostęp 2021-12-14].
  13. Ташкент пересаживают с трамваев на автобусы, Настоящее Время [dostęp 2021-12-14] (ros.).

Bibliografia edytuj

  • Igor Abrosimow: Советская Россия: 1917–1991 – государство, политика, экономика, наука, культура, литература, искусство. proza.ru, 2009.