Pinus engelmannii

*Pinus engelmannii*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	sosnowce
Rodzina	sosnowate
Rodzaj	sosna
Gatunek	P. engelmannii
	Nazwa systematyczna
	Pinus engelmannii Carrière; 3: 227. 1854
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pinus engelmannii Carrière – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Występuje w północnym Meksyku (Chihuahua, Coahuila, Nuevo León, Sinaloa, Sonora, Zacatecas) i USA (południowo-wschodnia Arizona, południowo-zachodni Nowy Meksyk)^[5].

Morfologia edytuj

Pokrój: Korona drzewa nieregularnie zaokrąglona.
Pień: Prosty, osiąga do 35 m wysokości i 60 cm średnicy.

Siewka i stara szyszka

Liście: Igły zebrane po 3, czasem do 5, na krótkopędach.
Szyszki: Szyszki męskie o średnicy 25 mm, cylindryczne, żółte do żółto-brązowych. Szyszki żeńskie prawie siedzące lub na krótkich szypułkach. Często asymetryczne, zakrzywione. Po otwarciu jajowate, o długości 11–14 cm, jasnobrązowe. Nasiona owalne, ciemnobrązowe, o średnicy 8–9 mm, opatrzone 20 mm skrzydełkiem.
Gatunki podobne: P. engelmannii przypomina P . palustris m.in. wyglądem igieł, głębokim systemem korzeniowym oraz tendencją do tworzenia formy trawiastej^[6].

Biologia i ekologia edytuj

Siewki mają tendencję do przybierania formy trawiastej, w której rozwija się silny system korzeniowy i dorosła postać igieł, ale pędy nie przyrastają na długość^[5]. Igły pozostają na drzewie przez 2 lata. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat i uwalniają nasiona wkrótce potem^[6].

Liczba chromosomów: 2n=24.

Występuje na wysokich i suchych stanowiskach górskich, w dolinach i na płaskowyżach, na wysokościach 1500–2500 m n.p.m. Dosyć dobrze przystosowana do niezbyt intensywnych pożarów lasu, występujących nie częściej niż co 5 lat^[5].

Pinus engelmannii jest głównym gospodarzem roślin pasożytniczych: Arceuthobium globosum subsp. globosum, A. rubrum, A. vaginatum subsp. vaginatum, A. vaginatum subsp. cryptopodum i A. verticilliflorum^[7].

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Synonimy: Pinus latifolia Sargent (Peattie), P. macrophylla Engelm. non Lindl., P. apacheca Lemmon, P. ponderosa var. macrophylla (Engelm.) Shaw, P. mayriana Sudworth, P. ponderosa var. mayriana (Sudworth) Sargent, P. macrophylla var. blancoi Martínez, P. engelmannii var. blancoi (Martínez) Martínez.

Nazwa naukowa gatunku upamiętnia amerykańskiego botanika Georga Engelmanna, który odkrył go w 1848 r. Engelmann nadał mu pierwotnie nazwę Pinus macrophylla, jednak nazwa ta została już wykorzystana dla innej sosny. W 1854 r. francuski botanik Carrière nadał gatunkowi obecną nazwę Pinus engelmannii, oddając w ten sposób honor odkrywcy.

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus^[8]:

podrodzaj Pinus
- sekcja Trifoliae
  - podsekcja Ponderosae
    - gatunek P. engelmannii

Zagrożenia edytuj

Międzynarodowa organizacja IUCN umieściła ten gatunek w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, ale przyznała mu kategorię zagrożenia LC (least concern), uznając go za gatunek najmniejszej troski, o niskim ryzyku wymarcia^[4]. Po ponownej ocenie w 2011 r. klasyfikację tę utrzymano i opublikowano w roku 2013^[9]. Gatunek jest w wielu miejscach w Meksyku pospolity, a liczebność populacji stabilna.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ ^a ^b A.A. Farjon A.A., Pinus engelmannii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Christopher J. Earle: Pinus engelmannii. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-01]. (ang.).
↑ ^a ^b R. Kral. Pinus. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).
↑ F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).
↑ Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).
↑ A.A. Farjon A.A., Pinus engelmannii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-15] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[christenhusz2011-3] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[iucn-4] A.A. Farjon A.A., Pinus engelmannii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-03-05] (ang.).

[Gymn2-5] Christopher J. Earle: Pinus engelmannii. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-01]. (ang.).

[Kral-6] R. Kral. Pinus. „Flora of North America North of Mexico”. Vol. 2, 1993. Flora of North America Editorial Committee (red.). Oxford University Press. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).

[AH_Hawksworth1996-7] F.G. Hawksworth, D. Wiens. Dwarf mistletoes: Biology, pathology and systematics. „Agriculture Handbook”. 709, 1996. Washington, DC: U.S.D.A. Forest Service. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).

[Gymn-8] Christopher J. Earle: Pinus. [w:] The Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-05]. (ang.).

[IUCN2013-9] A.A. Farjon A.A., Pinus engelmannii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-15] (ang.).

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]