Piromania
Piromania (z gr. πῦρ „ogień” i μανία „szaleństwo”) – chorobliwa żądza podpalania lub do zabaw z ogniem[1], która występuje przy niektórych zaburzeniach psychicznych[2] takich jak np. padaczka czy psychopatia. Jest to zaburzenie występujące rzadko[3].
| |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| MeSH | |
Z reguły powstaje na podłożu organicznych zmian mózgu, w zespole objawów charakteropatii (zmiany osobowości typu psychopatycznego, wyrażające się w odchyleniach charakterologicznych) lub otępienia czy niedorozwoju umysłowego.
Występuje również piromania seksualna, która jest odmianą sadyzmu. Niszczenie cudzej własności powoduje u takiego piromana poczucie, iż ma przewagę nad otoczeniem oraz przyczynia się do powstania reakcji seksualnej[4].
Przyczyny piromanii edytuj
Przyczyny indywidualne edytuj
- Indywidualny temperament: osoby o skłonnościach impulzywnych lub mające trudności w kontrolowaniu impulsów mogą być bardziej narażone na piromanię.
- Znajomość piromanii w rodzinie: występowanie piromani w rodzinie może zwiększyć ryzyko u dziecka.
- Predyspozycje neurochemiczne i genetyczne: nieprawidłowości w poziomach neuroprzekaźników, takich jak noradrenalina i serotonina, mogą być związane z trudnościami w kontrolowaniu impulsów.
- Schorzenia neurologiczne: pewne schorzenia neurologiczne, takie jak zespół czołowy, mogą wpływać na funkcje kontroli impulsów.
- Choroby psychiczne: osoby z niektórymi chorobami psychicznymi, takimi jak zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne czy schizofrenia, mogą być bardziej narażone na piromanę.
- Uzależnienia behawioralne i substancji: uzależnienia od substancji lub inne zachowania impulsywne mogą być związane z piromanią.
Przyczyny środowiskowe edytuj
- Psychopatologia rodzicielska: rodzice z zaburzeniami psychicznymi mogą przyczynić się do rozwoju piromani u dziecka.
- Brak postaci ojca: brak stabilnej postaci ojca w życiu dziecka może wpływać na rozwój jego zachowań.
- Doświadczenia traumatyczne: fizyczne, seksualne lub inne traumatyczne przeżycia w młodym wieku mogą być związane z piromanią.
- Obserwacja nieprawidłowego używania ognia: widzenie dorosłych lub młodzieży, którzy używają ognia w nieodpowiedni sposób, może wpływać na kształtowanie się takich zachowań u dzieci.
- Słabe umiejętności społeczne: brak umiejętności radzenia sobie ze stresem i problemami społecznymi może prowadzić do uciekania się do podpaleń.
- Nagromadzenie stresu psychofizycznego: długotrwałe doświadczanie stresu może zwiększać ryzyko wystąpienia piromanii.
- Postrzeganie niedoboru: osoby, które postrzegają siebie jako posiadające jakieś wady czy niedobory, mogą uciekać się do podpaleń jako formy wyrazu buntu czy odreagowania[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Piromania, Encyklopedia PWN
- ↑ Piromania, Słownik wyrazów obcych Władysława Kopalińskiego on-line. [dostęp 2018-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-18)].
- ↑ Piromania, Encyklopedia WIEM, onet.pl. [dostęp 2008-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-14)].
- ↑ Piromania seksualna, Encyklopedia WIEM, onet.pl. [dostęp 2008-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-14)].
- ↑ Cristiano Antonino, Pyromania: klasyfikacja ICD-11, przyczyny, objawy, charakterystyka, ryzyko, leczenie, leki [online], Emergency Live, 4 maja 2022 [dostęp 2024-01-24] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Zbigniew Lew-Starowicz, Słownik encyklopedyczny miłość i seks, Wydawnictwo Europa, 1999, ISBN 83-87977-17-9
