Pleśniakowiec
Pleśniakowiec (Alphitobius) – rodzaj chrząszczy z rodziny czarnuchowatych i podrodziny Tenebrioninae.
| Alphitobius | |||
| Stephens, 1829 | |||
_(11419955376).png) Imago Alphitobius laevigatus | |||
 Larwy A. laevigatus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
pleśniakowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
_(32514044020).png)
Morfologia
edytujChrząszcze o podługowato-owalnym, słabo wypukłym ciele barwy czarnej, brązowoczarnej lub ciemnobrązowej[1][2]. Wierzch ciała jest punktowany i ma delikatną mikrorzeźbę w postaci ziarnistości[1]. Poprzeczna głowa ma oczy złożone do połowy podzielone występami policzków[1][2]. Czoło jest szerokie, zaopatrzone w wyraźnie wykrojoną na przedzie listewkę frontalną. Krótkie czułki po rozprostowaniu ku tyłowi nie sięgają do tylnej krawędzi przedplecza[1]. Człony od szóstego do jedenastego mają poprzeczne, ku wierzchołkowi rozszerzone[2]. Pięć lub sześć ostatnich członów formuje buławkę[1]. Głaszczki szczękowe mają mały, trójkątnie rozszerzony człon wierzchołkowy. Przedplecze jest szersze niż dłuższe, szersze od głowy[1][2], obrzeżone wąską listewką przerwaną na środku krawędzi przedniej i tylnej[2]. Krawędź tylna przedplecza jest po bokach silnie wykrojona. Pokrywy są tak szerokie jak przedplecze[1]. Mają dobrze zaznaczone, regularnie punktowane rzędy oraz punktowane międzyrzędy[1][2]. Skrzydła tylnej pary są dobrze wykształcone[2]. Odnóża są stosunkowo krótkie i szerokie, skąpo porośnięte szczecinkami[2][1].
Ekologia i występowanie
edytujOwad mykofagiczny, żerujący na przegrzybiałym materiale. W warunkach naturalnych larwy i osobniki dorosłe bytują pod zagrzybiałą korą drzew, w próchnowiskach i grzybach nadrzewnych. W warunkach synantropijnych zamieszkują młyny, magazyny, spichrze i fermy, gdzie żerują na wilgotnym, zapleśniałym zbożu i jego przetworach[1][2][3].
Rodzaj głównie afrotropikalny. Niemal wszystkie gatunki występują w Afryce Subsaharyjskiej. Dwa gatunki o niepewnym statusie znane są z krainy madagaskarskiej. Pleśniakowiec lśniący i A. laevigatus wskutek synantropijności zyskały zasięgi kosmopolityczne[4].
Taksonomia
edytujTakson ten wprowadzony został w 1829 roku przez Jamesa Francisa Stephensa. Zalicza się do niego gatunki[5]:
- Alphitobius acutangulus Gebien, 1921
- Alphitobius arnoldi Schawaller & Grimm, 2014
- Alphitobius capitaneus Schawaller & Grimm, 2014
- Alphitobius crenatus (Klug, 1833)
- Alphitobius diaperinus (Panzer, 1797) – pleśniakowiec lśniący
- Alphitobius distinguendus Fairmaire, 1869
- Alphitobius grandis Fairmaire, 1897
- Alphitobius hobohmi Koch, 1953
- Alphitobius inopinatus Grimm, 2015
- Alphitobius karrooensis Koch, 1953
- Alphitobius kochi Ardoin, 1958
- Alphitobius laevigatus (Fabricius, 1781)
- Alphitobius lamottei Ardoin, 1963
- Alphitobius leleupi Koch, 1953
- Alphitobius limbalis Fairmaire, 1901
- Alphitobius lucasorum Bremer, 1985
- Alphitobius niger Ferrer, 1983
- Alphitobius parallelipennis Koch, 1953
- Alphitobius rufus Ardoin, 1976
- Alphitobius rugosulus Koch, 1953
- Alphitobius striatulus Fairmaire, 1869
- Alphitobius ulomoides (Solier, 1851)
- Alphitobius viator Mulsant & Godart, 1868
Znaczenie gospodarcze
edytujLarwy pleśniakowca lśniącego i A. laevigatus wykorzystywane są jako pokarm w hodowlach zwierząt, w tym ptaków, gadów i płazów. W przypadku tego pierwszego rozważa się również ich masowe wykorzystanie jako pokarmu dla ludzi[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Vladimir Novák: Beetles of the family Tenebrionidae of Central Europe. Praga: Academia, 2014, s. 203-235, seria: Zoological Keys.
- ↑ a b c d e f g h i Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 91 Czarnuchowate – Tenebrionidae, Boridae. Wrocław: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1991, s. 74-76.
- ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3. „Katalog Fauny Polski”. 23 (14), 1987.
- ↑ Wolfgang Schawaller, Roland Grimm. The genus Alphitobius Stephens (Coleoptera, Tenebrionidae, Alphitobiini) in Africa and adjacent islands. „ZooKeys”. 415, s. 169-190, 2014. DOI: 10.3897/zookeys.415.6676.
- ↑ genus Alphitobius Stephens, 1832. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2023-09-01].
- ↑ Aline Marien, Hamza Sedefoglu, Benjamin Dubois 1, Julien Maljean, Frédéric Francis, Gilbert Berben, Stéphanie Guillet, Jean-François Morin, Olivier Fumière, Frédéric Debode. Detection of Alphitobius diaperinus by Real-Time Polymerase Chain Reaction With a Single-Copy Gene Target. „Frontiers in Veterinary Science”. 9, 2022. DOI: 10.3389/fvets.2022.718806.