Preah Vihearhinduistyczna świątynia Śiwy na pograniczu Kambodży i Tajlandii, w Górach Dangrek, ok. 160 km na północny wschód od Angkor[1].

Świątynia Preah Vihear[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Kambodża

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I

Numer ref.

1224

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2008
na 32. sesji

Położenie na mapie Kambodży
Mapa konturowa Kambodży, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Świątynia Preah Vihear”
Ziemia14°23′35,0″N 104°40′49,0″E/14,393056 104,680278
Położenie na mapie regionu

Świątynia została zbudowana przez Khmerów w latach 893 (budowę rozpoczął Jaszowarman I)[1]–1200 na krawędzi klifu[2] i poświęcona hinduskiemu bogu Śiwie, umieszczona na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO[3]. Znaczna część świątyni leży w gruzach, ale nadal jest miejscem pielgrzymek.

Świątynia leży w pobliżu granicy Kambodży z Tajlandią. Kambodża uznaje, że świątynia należy do jej prowincji Preah Vihear, a Tajlandia zalicza do terytorium własnej prowincji Sisaket. Świątynię kontroluje Kambodża, a Tajlandia zgłasza pretensje do niej i okolicznych obszarów.

W 1904 r. ustalono przebieg granicy między Indochinami Francuskimi a Syjamem działem wodnym między dorzeczami rzek Nam Sen i Mekong oraz rzeką Nam Moun. Delimitacje granicy przeprowadziła komisja dwustronna. Pomimo że traktat nie opisywał przynależności świątyni, komisja wielokrotnie przeprowadzała wizję lokalną celem wytyczenia linii działu wodnego. W 1907 r. rząd syjamski powierzył Francji wydanie oficjalnych topograficznych map granicy. Według tych map świątynia znalazła się po stronie kambodżańskiej. W 1941 r. Tajlandia zajęła część obszarów nadgranicznych, w tym także płaskowyż Preah Vihear, ale po wojnie wycofała się ze wszystkich z wyjątkiem świątyni. W 1949 r. Francja usiłowała uzyskać wyjaśnienie pobytu tajskich wojsk w świątyni, ale nie otrzymano odpowiedzi. Po uzyskaniu niepodległości w 1953 r. Kambodża usiłowała obsadzić świątynię, ale wobec obecności wojsk tajskich żołnierze kambodżańscy wycofali się, a Kambodża zażądała wyjaśnień. Tajlandia ponownie nie odpowiedziała na noty. W odpowiedzi władze Kambodży poskarżyły się instytucjom międzynarodowym[4], które przyznały Preah Vihear Kambodży, a w 1962 r. wojska tajskie wycofały się. Następnie w świątyni rezydowali Czerwoni Khmerzy; ostatnia ich grupa poddała się w grudniu 1998. W 2001 r. wojska tajskie odcięły dostęp do świątyni, gdyż sąd, przyznając Kambodży świątynię, nie rozstrzygnął przynależności terenów wokół niej, a jednocześnie jedyna droga do świątyni prowadzi od strony Tajlandii[3].

Gdy w czerwcu 2008 na wniosek Kambodży Preah Vihear znalazł się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, doszło do zaostrzenia sporu, a latem oba kraje wysłały w rejon budowli wojska[3]. 15 października 2008 w jej rejonie doszło do wymiany ognia, w wyniku której zginęło 2 kambodżańskich żołnierzy. Na początku 2011 r. miały miejsce kolejne dwa starcia, w których zginęło w sumie 27 żołnierzy obu stron.

Wizerunek świątyni widnieje na kambodżańskim banknocie o nominale 2000 rieli[2].

Przypisy

edytuj
  1. a b John Audric, Angkor i imperium khmerskie, Państwowy instytut wydawniczy, 1972, s. 41, ISBN 83-06-00090-0 (ang. • pol.).
  2. a b Susan Spano: Królestwo zamknięte w dżungli. [dostęp 2011-06-26]. (pol.).
  3. a b c TAJLANDIA / KAMBODŻA - świątynia PREAH VIHEAR - walki o dziedzictwo Khmerów. [dostęp 2011-06-26]. (pol.).
  4. Sprawa świątyni Preah Vihear (Kambodża vs Tajlandia, MTS, 1962 rok). [dostęp 2011-06-26]. (pol.).