Pustułka rurkowata

Pustułka rurkowata (Hypogymnia tubulosa (Schaer.) Hav.) – gatunek grzybów należący do rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae)[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów[2].

Pustułka rurkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

miseczniaki

Rząd

misecznicowce

Rodzina

tarczownicowate

Rodzaj

pustułka

Gatunek

pustułka rurkowata

Nazwa systematyczna
Hypogymnia tubulosa (Schaer.) Hav.
Bergens Mus. Årbok, Naturv. raekke no. 2: 31 (1918)

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hypogymnia, Parmeliaceae, Lecanorales, Lecanoromycetidae, Lecanoromycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1840 r. Schaerer nadając mu nazwę Parmelia physodes var. tubulosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1918 r. Havaas, przenosząc go do rodzaju Hypogymnia[1].

Niektóre synonimy naukowe[3]:

  • Ceratophyllum tubulosum (Schaer.) M. Choisy 1951
  • Cetraria tubulosa (Schaer.) B. de Lesd. 1952
  • Menegazzia tubulosa (Schaer.) Gyeln. 1934
  • Parmelia physodes var. tubulosa Schaer. 1840
  • Parmelia tubulosa (Schaer.) Bitter 1901

Nazwa polska według Krytycznej listy porostów i grzybów naporostowych Polski[2].

Morfologia edytuj

Plecha heteromeryczna z glonami protokokkoidalnymi, zawierająca zarówno korę górną, jak i dolną. Ma i grubość 1-3 mm, średnicę 2-5 cm, kształt nieregularny lub rozetkowaty i jest głęboko wcinana. Odcinki plechy mają długość 1-2 cm, kilkakrotnie dzielą się widełkowato lub nieregularnie, są wznoszące się lub odstające od podłoża. Powierzchnia górna jasnoszara lub zielonoszara, dolna w środkowej części czarna, w części zewnętrznej brunatna. Chwytników brak. Brzeżek plechy jest gładki i cienki[4].

Apotecja lekanorowe z brunatnymi tarczkami mają średnicę 2-8 mm, pojawiają się jednak bardzo rzadko. W worku powstaje po 8 jednokomórkowych, bezbarwnych, elipsoidalnych zarodników o rozmiarach 6,5-7 × 4,5-5,5 μm[4].

Występowanie i siedlisko edytuj

Jest szeroko rozprzestrzeniona na półkuli północnej, ale występuje także w północnej, południowej i środkowej Afryce[5]. W Polsce występuje głównie w górach, na niżu jest rzadka. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status NT – bliskie zagrożenie wyginięciem[6]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[7], od 17 października 2014 podlega ochronie częściowej[8].

Siedliskiem pustułki pęcherzykowatej jest głównie kora drzew iglastych, rzadko liściastych. Czasami występuje na drewnie, słomianych dachach, wyjątkowo można ją spotkać na skałach[4].

Przypisy edytuj

  1. a b c Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  2. a b Wiesław Fałtynowicz: The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland.Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003. ISBN 83-89648-06-7.
  3. Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  4. a b c Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
  5. Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
  6. Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  7. Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765)
  8. Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów