Ranisberg

Ranisberg (735 m) – wzgórze na północnych krańcach Pogórza Gubałowskiego, wkraczające już w Kotlinę Nowotarską. Znajduje się w obrębie miejscowości Szaflary, po zachodniej stronie zakopianki. Na mapie Geoportalu opisane jest jako Raniszberg lub Ranyzberg. Znane jest także pod nazwą Szaflarska Skałka.

Ranisberg
Wzgórze Ranisberg od południowo-zachodniej strony
Państwo	Polska
Pasmo	Pogórze Spisko-Gubałowskie
Wysokość	735 m n.p.m.
Położenie na mapie województwa małopolskiego Ranisberg
Położenie na mapie Polski Ranisberg
49°25′29,7″N 20°00′36,3″E

Niemiecko brzmiącą nazwa wzgórza tłumaczy legenda. Według niej nazwa wzgórza pochodzi od generała wojsk szwedzkich w okresie potopu szwedzkiego, który podobno uprowadził córkę sołtysa z miejscowości Maruszyna. Okoliczni chłopi na wzgórzu tym zrobili na niego zasadzkę, zabili go i pochowali. Faktycznie jednak nazwa jest starsza, bo znana była już w średniowieczu. Prawdopodobnie pochodzi od jednego z pierwszych mieszkańców Nowego Targu – osadnika niemieckiego Gerarda Ranysburga.

Wzgórze zbudowane jest z wapieni jednostki czorsztyńskiej i stanowi fragment Pienińskiego Pasa Skałkowego, a dokładniej tzw. Skalic Nowotarskich. Jest to jedno z najdalej na zachód wysuniętych wypiętrzeń tego pasma. W jego stromych zboczach znajdują się odsłonięcia wapieni krynoidowych i krasowa szczelina. Dawniej wzgórze było bezleśne, jednak w czasie II wojny światowej obsadzone zostało przez Niemców sosnami, które obecnie porastają całe wzgórze. Z szczytu wzgórza brak widoków, przesłaniają go bowiem drzewa.

Na szczycie wzgórza znajduje się stanowisko archeologiczne – pozostałości średniowiecznego grodu z XI lub XII wieku. Archeolodzy znaleźli w nim m.in. potłuczone skorupy garnków i groty kusz. Był to drewniany gród z murowanym zamkiem, a wybudowali go cystersi z pobliskiej miejscowości Ludźmierz. Bili w nim fałszywą monetę, za co zostali przez króla ukarani. Odebrany im przez króla gród popadł w ruinę. W okresie zaborów wzgórze przeszło na własność Austriaków, którzy sprzedali go prywatnym właścicielom. Ci na miejscu dawnego grodu wybudowali kaplicę i pawilon myśiwski.

W 1910 roku na pamiątkę 500 rocznicy zwycięstwa w bitwie pod Grunwaldem na szczycie wzgórza mieszkańcy Szaflar postawili żelazny, duży krzyż oraz dwa symboliczne miecze i kosę. Na pamiątkowej tablicy pod krzyżem był napis: „Za pontyfikatu papieża Jana X. Cesarz Austrii Franciszek Józef I. Biskup krakowski Adam Sapieha. Za staraniem ks. proboszcza szaflarskiego Maurycego Rottermunda krzyż postawiono na pamiątkę 500-letniej rocznicy zwycięstwa Polaków nad Krzyżakami pod Grunwaldem dnia 10 VII 1410 (15.VII, B.S.)…” W 2010 r. krzyż odnowiono, oświetlono i wycięto kilka drzew wokół niego, dzięki czemu krzyż znów stał się widoczny.