Ranny
Ranny – członek regularnych lub nieregularnych sił zbrojnych, który stał się (trwale lub tymczasowo) niezdolny do walki, na skutek obrażeń doznanych w trakcie konfliktu zbrojnego[1].
W czasie działań bojowych jest to żołnierz niepełnowartościowy, nieposiadający pełnej zdolności bojowej, najczęściej kierowany do punktów medycznych lub szpitali wojskowych. Lekko ranni żołnierze mogą prowadzić działania bojowe w ograniczonym zakresie.[potrzebny przypis]
Prawo międzynarodowe edytuj
Międzynarodowe prawo wojenne nakazuje szczególnie chronić osoby ranne i chore, oraz rozbitków, zapewnić im humanitarne traktowanie oraz pomoc medyczną, bez względu na ich rasę, płeć, narodowość, poglądy religijne i polityczne itp. W szczególności zabrania się torturowania, dobijania, celowego pozostawiania bez opieki czy leczenie, przeprowadzania eksperymentów medycznych. Rozszerzenia konwencji prawa międzynarodowego objęły ochroną także rannych, chorych i rozbitków w konfliktach, które nie mają międzynarodowego charakteru jak wojny domowe, czy wojny narodowowyzwoleńcze[1].
Pierwszym dokumentem prawa międzynarodowego, regulującą kwestię rannych była konwencja genewska z 1864 roku, uzupełnionej przez konwencje z 1906 i 1929 roku. Kolejny umowy, z 1949 roku, regulowały szczegółowo kwestię jeńców (co obejmowało też kwestię rannych, chorych i rozbitków, którzy dostali się w ręce nieprzyjaciela). Na mocy tych umów wprowadzono też nakaz ścisłego ewidencjonowania rannych, chorych i rozbitków[1].
I Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 1949 roku, podpisany w 1977, zabrania atakowania przeciwnika wyłączonego z walki (hors de combat), jak ranny czy jeniec (art. 41)[2].
Terminologia NATO edytuj
W terminologii armii państw NATO (w tym w Wojsku Polskim) na oznaczenie rannych w walce stosowany bywa także akronim WIA pochodzący od angielskiego terminu wounded in action[3].
W statystyce wojskowej ranni w walce wraz z poległymi w walce (KIA), chorymi, pojmanymi i zaginiony w akcji stanowią sumę strat osobowych. W terminologii NATO osobną podkategorię stanowią zmarli w wyniku odniesionych ran, czyli osoby zmarłe już po objęciu ich opieką medyczną, czy to na polu bitwy, czy poza nim[3].
Odznaczenia edytuj
W niektórych państwach fakt odniesienia rany w boju jest ważną przesłanką lub warunkiem dostatecznym do otrzymania państwowego odznaczenia. Do odznaczeń tego typu należą m.in. amerykańskie Purpurowe Serce, austro-węgierski Medal Rannych, francuskie Médaille des blessés de guerre i Insigne des blessés civils, niemieckie Verwundetenabzeichen, kanadyjski Medal Ofiary czy polskie odznaka za Rany i Kontuzje i wojskowa odznaka „Za Rany i Kontuzje”.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ranny. W: Józef Urbanowicz (red.): Mała encyklopedia wojskowa. T. 3. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971, s. 31.
- ↑ Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I), 8 June 1977.. International Committee of the Red Cross, 1977-08-12. [dostęp 2022-02-06]. (ang.).
- ↑ a b AAP-6. Słownik terminów i definicji NATO zawierający wojskowe terminy i ich definicje stosowane w NATO [pdf], NATO Standardization Agency, 2017, s. 67, 81, 413 [dostęp 2021-12-11].
Bibliografia edytuj
- AAP-6: Słownik terminów i definicji NATO. wcnjk.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-17)]. s. 395
- Agnieszka Szpak, Dopuszczalność pozbawienia życia kombatanta w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego