Referendum w Nowej Kaledonii w 2018 roku

Referendum w sprawie niepodległości Nowej Kaledonii zostało przeprowadzone 4 listopada 2018.

Podłoże

Nowa Kaledonia została formalnie zaanektowana przez Francję w 1853 roku, a europejscy i polinezyjscy, a także inni osadnicy, sprawili, że rdzenny lud Kanaków stał się mniejszością. W latach 1864–1897 terytorium było wykorzystywane jako kolonia karna. Kanakowie zostali „wykluczeni z francuskiej gospodarki”. Między 1976 a 1988, konflikty między rządem francuskim a ruchem niepodległościowym były okresami poważnych aktów przemocy i bezprawia (których kulminacją było wzięcie zakładników w jaskini Ouvéa w 1988 roku). Powstający ruch niepodległościowy Kanaków zyskał poparcie wielu rdzennych mieszkańców sfrustrowanych biedą i brakiem zaangażowania w gospodarkę, postrzeganą jako problemy spowodowane francuskim „wyzyskiem”. Chociaż PKB na mieszkańca (nominalny) jest wysoki i wynosi 38 921 $, a Nowa Kaledonia jest głównym producentem niklu, to istnieje znaczna nierówność w dystrybucji dochodu, a wielu twierdzi, że dochody z wydobycia są korzystne dla ludzi spoza terytorium i jego (podupadających) społeczności górniczych.

W 1986 roku Komitet ONZ ds. Dekolonizacji wpisał Nową Kaledonię na listę terytoriów niesamorządnych ONZ. W przeprowadzonym rok później referendum niepodległościowym niezależność została odrzucona przez zdecydowaną większość.

Porozumienia z Matignon, podpisane 26 czerwca 1988 roku, zapewniły dekadę stabilności. Zgodnie z porozumieniem z Numei z 1998 referendum w sprawie niepodległości Nowej Kaledonii zostało zaplanowane na 2018 rok. Data referendum została wyznaczona przez Kongres Nowej Kaledonii większością 3/5 głosów w maju 2018.

W przypadku odrzucenia przez wyborców pełnej niepodległości referendum będzie mogło zostać powtórzone na pisemne żądanie 1/3 posłów Kongresu, dwukrotnie, odpowiednio w ciągu 2 i 4 lat od pierwszego głosowania.

Pytanie referendalne

Pytanie zadane mieszkańcom Nowej Kaledonii było przedmiotem debaty między separatystami i anty-separatystami, dotyczyła pojęć „pełna suwerenność” i „niezależność”. W dniu 28 marca 2018 roku osiągnięto kompromis po negocjacjach między rządem Édouarda Philippe’a a różnymi stronami. Pytanie referendalne w sprawie niepodległości ostatecznie uzyskało brzmienie:

„Voulez-vous que la Nouvelle-Calédonie accède à la pleine souveraineté et devienne indépendante?” („Czy chcesz, aby Nowa Kaledonia uzyskała pełną suwerenność i stała się niepodległa?”).

Stanowiska polityczne

Za

Dwa podmioty FLNKS („Nowa Unia Kaledońska” i „Narodowa Unia Niepodległości”) prowadziły kampanię na rzecz „Tak”.

Przeciw

Największa partia w Kongresie Nowej Kaledonii, „Kaledonia Razem”, prowadziła kampanię na rzecz „Nie”. „Zgromadzenie LR” i „Republikanie Nowej Kaledonii” również wzywali do głosowania na „Nie”.

Bojkot

„Partia Pracy” i związek zawodowy USTKE zapowiedzieli, że nie wezmą udziału w referendum.

Sondaże

Instytut badawczy	Data badania	Próba badawcza	Za	Przeciw	Niezdecydowany/ brak opinii	Przewaga
Harris Interactive	12–22 września 2018	1038	34	66	–	32
Quidnovi	1–15 sierpnia 2018	731	20	69	11	49
I-Scope	30 lipca–8 sierpnia 2018	628	28	63	9	35
Quidnovi	4–15 czerwca 2018	739	15	65	21	50
Quidnovi	16–26 kwietnia 2018	712	15	58	27	43
I-Scope	16–25 kwietnia 2018	682	22,5	59,7	17,8	37,2
I-Scope	23 marca–4 kwietnia 2017	514	24,4	54,2	21,4	29,8

Przebieg referendum

Głosowanie odbywało się w 284 lokalach wyborczych w niedzielę, 4 listopada od godziny 8:00 (w sobotę 3 listopada od godz. 22:00 wg strefy czasowej w Paryżu). W południe frekwencja wynosiła 41,81%. W wyborach regionalnych w 2014 roku było to 27,27% w tym samym czasie. O godz. 17:00 wynosiła 73,68%, w porównaniu do 58,1% w 2014 roku. Referendum zakończyło się zgodnie z planem o godz. 18:00 czasu lokalnego (o 8 rano w metropolii), a następnie o godz. 22:00 czasu lokalnego zostały ogłoszone oficjalne wyniki. Godzinę później do referendum w przemówieniu telewizyjnym odniósł się prezydent Emmanuel Macron.

Wynik referendum

Ogólnopaństwowe

Wyniki referendum w poszczególnych gminach Nowej Kaledonii

56,40% mieszkańców Nowej Kaledonii opowiedziało się przeciwko niepodległości wyspy. Frekwencja wyniosła 80,63%.

Wybór	Głosy	%
Za	60 573	43,60
Przeciw	78 361	56,40
Głosy ważne	138 934	98,47
Puste głosy	1017	0,72
Nieważne głosy	1148	0,81
Razem	141 099	100
Zarejestrowani wyborcy / frekwencja	174 995	80,63%
Źródło: Nouvelle Caledonie

Udział w głosowaniu

Głosy na „Tak” (43,60%)			Głosy na „Nie” (56,40%)
▲
Absolutna większość

Według prowincji

Prowincja Północna Wybór Głosy % Tak 25 747 75,82 Nie 8209 24,18 Ważne głosy 33 956 98,58 Puste głosy 199 0,58 Nieważne głosy 290 0,84 Razem 34 445 100 Zarejestrowani wyborcy/frekwencja 40 047 86,01

Prowincja Południowa Wybór Głosy % Tak 24 195 26,29 Nie 67 847 73,71 Ważne głosy 92042 98,38 Puste głosy 773 0,83 Nieważne głosy 744 0,80 Razem 93 559 100 Zarejestrowani wyborcy/frekwencja 112 712 83,01

Prowincja Wyspy Lojalności Wybór Głosy % Tak 10 631 82,18 Nie 2305 17,82 Ważne głosy 12 936 98,79 Puste głosy 45 0,34 Nieważne głosy 114 0,87 Razem 13 095 100 Zarejestrowani wyborcy/frekwencja 22 236 58,89

Reakcja Francji na temat referendum

Rząd i władze francuskiej metropolii oświadczyły, że uznają wyniki referendum i dotrzymają go. W czasie wizyty w Nowej Kaledonii w maju 2018 roku prezydent Francji Emmanuel Macron zachęcał, by zagłosować za utrzymaniem dotychczasowego statusu wyspy. Francja nie będzie już taka sama bez Nowej Kaledonii, powiedział. Jednak to Kaledończycy mają prawo, by o tym zadecydować, dodał.

Zobacz też

• Referendum w Nowej Kaledonii w 2020 roku
• Referendum w Nowej Kaledonii w 2021 roku