Rejon wierch-iseckij (Jekaterynburg)
Rejon wierch-iseckij w Jekaterynburgu (ros. Верх-Исетский район) – jeden z rejonów rosyjskiego miasta Jekaterynburg.
| Rejon miasta Jekaterynburga | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miasto | |
| Data założenia |
1919 |
| Powierzchnia |
240 km² |
| Populacja (2012) • liczba ludności |
|
| Strefa numeracyjna |
+7 343 |
Położenie na mapie Jekaterynburga
| |
| Strona internetowa | |
Historia edytuj
Rejon wierch-iseckij według danych z początku 2012 roku był zamieszkany przez 211 557[1]. Jego historia rozpoczyna się jeszcze w XVII wieku i jest nierozerwalnie związana z historią całego Jekaterynburga[2]. Na tym terenie wskutek reform i przedsięwzięć imperatora Piotra I Wielkiego, w 1723 roku zlokalizowano zakład przemysłowy zajmujący się obróbką stali i wytwarzaniem narzędzi i elementów stalowych[2]. W 1725 i 1726 roku w odległości około 2 kilometrów od centrum ówczesnego Jekaterynburga na rzece Iset zbudowano zaporę, która utworzyła zbiornik górnoisecki (wierch-iseckij), który miał być wykorzystywany w procesie obróbki i schładzania stali[3]. Sam zakład nosił przez jakiś czas imię księżniczki Anny Piotrownej, ale po jej śmierci w 1728 roku, w nazwie fabryki przywrócono człon wierch-iseckij[3]. W 1758 roku na tym obszarze zlokalizowano jeden z instytutów górniczych, a w 1812 roku fabrykę sprzętu artyleryjskiego[2]. W drugiej połowie XIX wieku uruchomiono fabrykę urządzeń metalurgicznych, szczególną jej specjalizacją było wytwarzanie sprzętu z elementami złota[2]. W 1867 roku otwarto zakład wytwarzający sklejkę, a jej wyroby eksportowano m.in. do Stanów Zjednoczonych[2]. Na terenie tego obszaru wytwarzano i remontowano elementy związane z tradycyjnym transportem, m.in. potrzebne do powozów, podkuwania koni czy inne materiały wyrabiane przez kowali[2]. Wytwarzano tu także produkty z drewna, meble, ale także buty i biżuterię[2]. W 1912 roku znajdowało się tu 246 małych zakładów wytwórczych, które dawały pracę 456 osobom, przy czym tylko trzy z nich zatrudniały więcej niż 5 osób[2].
Zdecydowane zmiany w dzielnicy nastąpiły wraz z przewrotem bolszewickim i zakończeniem wojny domowej. W 1919 roku Jekaterynburg został pierwszy raz podzielony na rejony, którym nie przyznano nazw, lecz numery, a obszar dzisiejszego wierch-iseckiego rejonu znalazł się w granicach rejonu piątego[2]. W kolejnych latach doszło jeszcze do kilku przekształceń na administracyjnej mapie miasta, co sprawiło, że obszar ten utracił własną podmiotowość i do 1936 roku przynależał on do Rejonu leninowskiego[2]. Od 1936 do 1938 roku znajdował się on w granicach rejonu kaganowiczowskiego. Jako oddzielna jednostka został ponownie wydzielony w 1938 roku, gdy nazwano go rejonem jeżowskim, na cześć szefa NKWD, Nikołaja Jeżowa[2]. Wraz z upadkiem Jeżowa ulec musiała też zmiana nazwy dzielnicy. Stało się to 23 kwietnia 1939 roku, gdy by uczcić Wiaczesława Mołotowa stał się on rejonem mołotowskim[2]. Kolejna zmiana nazwy nastąpiła po dojściu do władzy Nikity Chruszczowa, gdy na fali destalinizacji, 12 września 1957 roku, rejon otrzymał obecną nazwę[2]. Dzielnica w czasach sowieckich rozwijała się w sposób dynamiczny, lokalizowano tu nowe zakłady, szczególnie proces ten nasilił się po niemieckim ataku na Związek Radziecki w 1941 roku, gdy ewakuowano tu z zachodu kilka zakładów przemysłowych[4]. W czasie wojny produkowano tu głównie przewody, kable, gumowe buty, a także wspierano sowiecki wysiłek wojenny przez m.in. służbę w szpitalach i opiekę nad rannymi[4]. Po wojnie nastąpiło przestawienie gospodarki z wojennej na pokojową i zakłady przemysłowe zlokalizowane w dzielnicy zaczęły wytwarzać dobra konsumpcyjne[3]. W 1957 roku powstaje jeden z symboli rejonu, Pałac Kultury[5]. Jego budowa trwała od 1952 do 1957 roku[5]. W czasach sowieckich inwestowano w rozwój sieci szkolnej, placówek przedszkolnych, szpitali, domów opieki, a także w infrastrukturę sportową[6][7]. Załamanie przyszło w latach osiemdziesiątych, a także po rozpadzie Związku Radzieckiego, gdy spadły inwestycje i jak cała Federacja Rosyjska rejon przeżywał problemy ekonomiczne[3]. Na ścieżkę rozwoju powrócił po 2000 roku[3].
Charakterystyka edytuj
Rejon wierch-iseckij zajmuje powierzchnię 240 kilometrów kwadratowych i jest nie tylko jedną z największych jednostek administracyjnych Jekaterynburga, ale uchodzi także za najstarszą[3]. Położony jest w północno-zachodniej części miasta. W 1989 roku, jeszcze przed rozpadem Związku Radzieckiego zamieszkiwany był przez 199 195 osób[8]. Po 1991 roku na fali kryzysów jakie wstrząsały Rosją nastąpił odpływ ludności, rejon w porównaniu z wynikami sprzed przeszło dwudziestu lat stracił prawie dwadzieścia tysięcy mieszkańców i liczył 180 852 dusz[9]. W 2010 liczby te wynosiły 205 312 i 205 899 ludzi, a statystyki z 2012 roku wskazywały na liczbę 211 557 mieszkańców zarejestrowanych w rejonie[1]. W XXI wieku rejon jest dzielnicą biznesową, to tutaj rozwija się wysokie budownictwo, a w ramach tworzenia swoistego uralskiego centrum finansowego, powstaje tzw. Yekaterinburg-City[3]. W 2010 roku zanotowano tu 2718 urodzin, 2338 zgonów, 1762 małżeństwa i 813 rozwodów[10]. Przeciętna pensja pod koniec 2010 roku wynosiła 27 529 rubli miesięcznie[10]. Na początku 2010 roku bezrobocie na terenie dzielnicy wyniosło 1,58%, jeszcze pod koniec tego samego roku spadło do 0,85%, a w pierwszym kwartale 2011 roku osiągnęło pułap 0,71%[10]. Według statystyk z 2010 roku na terenie dzielnicy funkcjonuje prawie 22 tysiące małych i średnich przedsiębiorstw[10]. 30 tysięcy osób z całej populacji dzielnicy stanowią osoby między 14 a 30 rokiem życia[10]. Swe siedziby ma tu 39 oddziałów opieki przedszkolnej, 28 szkół publicznych, a także 143 obiekty sportowe różnego typu[3]. Sprawami lokalnej społeczności zajmuje się samorządowa administracja rejonu[11].
Transport edytuj
Dzielnica znajduje się w strukturze jekaterynburskiej sieci tramwajowej, autobusowej i trolejbusowej. Na obszarze rejonu wierch-iseckiego nie została zlokalizowana żadna stacja miejskiego systemu metra.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Domnedv.ru: Административное деление Екатеринбурга и органы власти. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Viadm.ru: История района. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h Rieltkazna.ru: Верх-Исетский район. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-18)]. (ros.).
- ↑ a b Viadm.ru: Листая страницы истории. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b Viadm.ru: ЦКиИ. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ Dgb11.ru: Наша история. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-10)]. (ros.).
- ↑ Vizsport.ru: История центра. [dostęp 2012-08-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-17)]. (ros.).
- ↑ Demoscope.ru: Всесоюзная перепись населения 1989 г.. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ Demoscope.ru: Всероссийская перепись населения 2002 г.. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ a b c d e Viadm.ru: Район в цифрах. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).
- ↑ Viadm.ru: Структура администрации Верх-Исетского района. [dostęp 2012-08-08]. (ros.).