Reranie (rotacyzm) – nieprawidłowa (tj. niezgodna z regułami ortofonii) wymowa fonemu /r/, prawidłowo wymawianego w języku polskim jako [ɾ] lub [r]. Wyróżnia się różne rodzaje rotacyzmu:

  • rotacyzm właściwy – zniekształcanie /r/, czyli wymowa głoski niewystępującej w języku polskim
    • wargowy (labialny) – drżą obie wargi (dwuwargowy – bilabialny) lub dolna warga przy górnych siekaczach czy górna warga przy dolnych siekaczach (wargowo-zębowy)
    • międzyzębowy (interdentalny) – drży język wsunięty między zęby
    • boczny (lateralny) – powietrze przeciska się między górnym dziąsłem a boczną krawędzią języka
    • policzkowy (boczny) – drżą policzki, rzadki
    • języczkowy (uwularny) – drży mały języczek (uvula), najczęstszy, głoska [ʀ] normalna w języku niemieckim i francuskim, spotykana w Polsce na Pomorzu i w Poznańskiem
    • podniebienny (welarny) – tylna część języka zbliża się do podniebienia miękkiego, tworząc głoskę [ɣ]
    • gardłowy – dźwięk powstaje między tylną ścianą gardła a obsadą języka
    • nosowy – nosowa realizacja głoski r, często łączy się z nosową wymową innych głosek
    • krtaniowy – krtaniowa realizacja głoski r
    • językowo-wargowy – r jest wymawiane jako głoska językowo-wargowa
    • językowo-boczny – r jest wymawiany jako głoska boczna, często jednouderzeniowa
  • pararotacyzm – wymowa w miejsce r innej polskiej głoski, np. [l] – lambdacyzm, [j], [d], [v], [w]
  • mogirotacyzm – całkowite opuszczanie r.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj