Rhabditophoraklad płazińców klasyfikowany w zależności od systemu w randze podtypu lub gromady. Obejmuje większość (ok. 25 000) współcześnie żyjących gatunków płazińców w tym większość form dawniej zaliczanych do wirków oraz wszystkie znane gatunki pasożytnicze. Cechą charakterystyczną grupy jest obecność rabditów. Przedstawiciele Rhabditophora występują w środowiskach wodnych (zarówno morskich jak i słodkowodnych) oraz lądowych.

Rhabditophora[1]
Ehlers, 1985[2]
Ilustracja
Cephaloflexa araucariana (Tricladida: Geoplanidae)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Podkrólestwo

tkankowce właściwe

(bez rangi) pierwouste
(bez rangi) Spiralia
(bez rangi) Rouphozoa
Typ

płazińce

Podtyp

Rhabditophora

Apomorfie

edytuj
 
Schemat funkcjonowania gruczołów adhezyjnych typu duo-gland. Kolor czerwony: komórka cementująca, zielony: komórka uwalniająca, niebieski: komórka spajająca. ep: nabłonek, acmv: microvilli komórki spajającej.

Rhabditophora stanowią grupę zróżnicowaną anatomicznie i ekologicznie w związku z czym poszczególne linie filogenetyczne wykazują nieraz bardzo odmienne cechy budowy ciała. Tym niemniej istnieje pogląd, że dwie cechy morfologiczne stanowią autapomorfię Rhabditifora. Pierwszą z nich miałaby być obecność rabditów, pałeczkowatych ziarnistości występujących w komórkach nabłonkowych i parenchymie służących min. do obrony przed drapieżnikami.

Ta postulowane apomorfia uległa prawdopodobnie wtórnemu uwstecznieniu u form pasożytniczych z grupy Neodermata (tasiemców i przywr), u których doszło do wykształcenia syncytialnego nabłonka zabezpieczającego przed obroną immunologiczną żywiciela i ułatwiającego wchłanianie substancji odżywczych.

Drugą postulowaną apomorfią kladu miałby być specyficzny układ cementujących gruczołów (ang. duo-glandular system)[3]. Gruczoły tego typu składają się z trzech rodzajów komórek - komórki gruczołowej cementującej, komórki gruczołowej uwalniającej i komórki spajającej. komórki gruczołowe uwalniają odpowiednio substancję cementującą lub rozpuszczającą przez kanaliki, które posiadają wspólne ujście uformowane przez komórkę spajającą. System ten jest bardzo wydajny i umożliwia szybkie i sprawne przyczepianie i uwalnianie się od podłoża. Formy pasożytnicze wykorzystują ten system w tkankach żywiciela.

Plezjomorfie

edytuj

Zakłada się, że szereg cech morfologicznych, takich jak główne lateralne pnie nerwowe, entolecytalne komórki jajowe, czy bruzdkowanie spiralne stanowią cechy pierwotne dla całego typu płazińców. W obrębie Rhabditofora najbardziej bazalne klady zachowały niektóre z tych cech. W toku ewolucji grupy dochodziło jednak kilkukrotnie i niezależnie do zmiany tych stanów[4].

Filogeneza

edytuj

Grupą siostrzaną dla Rhabditophora miałyby być Catenulida. W obrębie podtypu wyróżnia się rozmaite klady o nieustalonych rangach taksonomicznych. Aktualna filogeneza wewnątrz Rhabditophora jest oparta na analizach genów rybosomalnego DNA i cytochromu b[5] oraz transkryptomów[4]:

Platyhelminthes

Catenulida


Rhabditophora

Macrostomorpha


Trepaxonemata
Amplimatricata

Lecithoepitheliata



Polycladida



Euneoophora

Rhabdocoela



Proseriata


Acentrosomata
Adiaphanida

Prolecithophora




Fecampiida



Tricladida




Bothrioneodermata

Bothrioplanida



Neodermata








Bibliografia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Rhabditophora, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. World Register of Marine Species. [dostęp 2014-04-26]. (ang.).
  3. Birgit Lengerer, Robert Pjeta, Julia Wunderer, Marcelo Rodrigues, Roberto Arbore, Lukas Schärer et al.. Biological adhesion of the flatworm Macrostomum lignano relies on a duo-gland system and is mediated by a cell type-specific intermediate filament protein. „Frontiers in Zoology”. 11 (12), 2013. DOI: 10.1186/1742-9994-11-12. (ang.). 
  4. a b Bernhard Egger, Francois Lapraz, Bartłomiej Tomiczek, Steven Muller, Christophe Dessimoz, Johannes Girstmair, Nives Skunca et al.. A Transcriptomic-Phylogenomic Analysis of the Evolutionary Relationships of Flatworms. „Current Biology”. 25, s. 1347–1353, 2015. DOI: 10.1016/j.cub.2015.03.034. (ang.). 
  5. Christopher E. Laumer andGonzalo Giribet. Inclusive taxon sampling suggests a single, stepwise origin of ectolecithality in Platyhelminthes. „Biological Journal of the Linnean Society”. 111 (3), s. 570–588, 2014. DOI: 10.1111/bij.12236. (ang.).