Rozrzutka (Woodsia R.Br.) – rodzaj roślin z rodziny rozrzutkowatych (Woodsiaceae). Obejmuje ok. 30 gatunków (w przypadku wyodrębnienia rodzaju Physematium Kaulf.)[5] lub 54 gatunki w przypadku szerokiego ujęcia[4]. Występują głównie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz na obszarach górskich w strefie międzyzwrotnikowej. Są to w większości paprocie niewielkie, rosnące na skałach[6][7]. W Polsce rosną trzy gatunki: rozrzutka alpejska W. alpina, brunatna W. ilvensis[8] i nadobna W. pulchella[9][8].

Rozrzutka
Ilustracja
Rozrzutka krucha
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

rozrzutkowate

Rodzaj

rozrzutka

Nazwa systematyczna
Woodsia R. Br.
Prodr. Fl. Nov. Holl. ed. 1 158 (1810)[3]
Typ nomenklatoryczny

Woodsia ilvensis (L.) R. Br.[3]

Synonimy
  • Cheilanthopsis Hieron.
  • Eriosoriopsis (Kitag.) Ching & S.H.Wu
  • Hymenocystis C.A.Mey.
  • Physematium Kaulf.
  • Preslia Opiz
  • Protowoodsia Ching
  • Trichocyclus Dulac
  • Woodsiopsis Shmakov[4]
Liść rozrzutki brunatnej

Naukowa nazwa rodzajowa upamiętnia angielskiego botanika Josepha Woodsa[7].

Systematyka

edytuj
Pozycja systematyczna

W systemie PPG I z 2016 rodzaj klasyfikowany jest do monotypowej w tym ujęciu rodziny rozrzutkowatych Woodsiaceae[2]. Rodzaj bywa zaliczany także do szeroko ujmowanych zanokcicowatych Aspleniaceae[4].

Samo ujęcie rodzaju bywa różne – w szerokim obejmuje ponad 50 gatunków (tak jest klasyfikowany m.in. w systemie PPGI[2] i w bazie Plants of the World Online[4]), albo grupa ok. 20 gatunków wyodrębniana bywa w osobny rodzaj Physematium Kaulf.[5]

Wykaz gatunków (szerokie ujęcie)[4]

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. a b c The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI10.1111/jse.12229.
  3. a b Woodsia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2020-12-29].
  4. a b c d e Woodsia R.Br.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-29].
  5. a b Michael Hassler: Genus Woodsia R.Br.. [w:] World Plants. Synonymic Checklist and Distribution of the World Flora. Version 11.1 [on-line]. [dostęp 2020-12-29].
  6. Woodsia R. Brown. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-29].
  7. a b Woodsia R. Brown. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-29].
  8. a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 204, ISBN 978-83-62975-45-7.
  9. Kruk J., Sliwinska E., Grabowska-Joachimiak A., Kromer K., Szymańska R. 2015. Woodsia pulchella in the Western Carpathians: A Relict Species at the Northern Limit of Its Distribution. - Ann. Bot. Fenn. 52(3-4): 193-201.