Wikipedia

Ryzykowny stan psychiczny

Ryzykowny stan psychiczny, stan ryzyka rozwoju psychozy (ang. at-risk mental state, ARM, ARMS) – zespół subklinicznych objawów występujących u osób ze zwiększonym ryzykiem pierwszego epizodu psychotycznego w niedalekiej przyszłości. Wcześniej używano określenia stanów prodromalnych schizofrenii, jednak ze względu na jego deterministyczny wydźwięk odchodzi się od niego[1]. Używa się również pojęcia stanu wysokiego ryzyka (ang. ultra-high risk, UHR), definiowanego jako (1) obecność łagodnych (podprogowych) objawów psychotycznych, (2) krótkotrwałe (do 7 dni), samoograniczające się stany psychotyczne (ang. brief limited intermittent psychotic symptoms, BLIPS) i (3) mających zaburzenia schizotypowe lub krewnego pierwszego stopnia z psychozą i doświadczające poważnego pogorszenia funkcjonowania[2][3]. By zwiększyć wartość predykcyjną kryteriów, ograniczono wiek osób z UHR do przedziału 15–30 lat. Ryzyko przejścia w psychozę w grupie spełniającej kryteria UHR wynosiło, w zależności od badania, od 16[4] do 40%[2]. Podjęto próbę wyodrębnienia czynników ryzyka przejścia w psychozę w grupie UHR: stwierdzono, że czynnikami ryzyka są złe funkcjonowanie, długi czas utrzymywania się objawów, nasilone objawy depresyjne i obniżony poziom uwagi, a także jednoczesne występowanie rodzinnego wywiadu w kierunku psychozy, niedawnego znaczącego pogorszenia funkcjonowania i niedawnego doświadczania subklinicznych objawów psychotycznych[5]. W innym badaniu u około 43% badanych osób rozwinęła się pełnoobjawowa psychoza schizofreniczna w ciągu 2–3 lat; czynnikami ryzyka znacząco zwiększającymi ryzyko przejścia w psychozę były używanie marihuany, brak wcześniejszej diagnozy choroby psychicznej i niestosowanie leków psychotropowych[6]. Metaanaliza badań, którymi objęto łącznie 2500 osób z wysokim ryzykiem psychozy, wykazała, że większość z nich nie rozwija psychozy w ciągu 3 lat, przejście w psychozę stwierdzono po 1, 2 i 3 roku u odpowiednio, 22, 29 i 36% osób[7].

Do identyfikacji ryzykownych stanów psychicznych używa się powyższych kryteriów klinicznych lub specjalnych narzędzi, takich jak Kompleksowa Ocena Zagrażających Stanów Psychicznych (ang. Comprehensive Assessment of At-Risk Mental States, CAARMS)[8][9] lub Skala Objawów Prodromalnych (ang. Scale of Prodromal Symptoms, SOPS) i Ustrukturalizowany Kwestionariusz Objawów Prodromalnych (ang. Structured Interview for Prodromal Symptoms, SIPS)[10]. W ośrodkach europejskich stosowano Bonn Scale for the Assessment of Basic Symptoms (BSABS) i jej skróconą wersję, Schizophrenia Prediction Instrument – Adult version (SPI-A)[11].

U pacjentów z grupy stanu ryzyka psychozy stwierdzano w badaniach obrazowych różnego rodzaju nieprawidłowości neuroanatomiczne (zmniejszona lub zwiększona objętość istoty szarej w określonych strukturach mózgu)[12][13][14][15][16], a w badaniach psychologicznych zaburzenia funkcji poznawczych[17][18].

Stan ryzyka psychozy nie jest diagnozą uwzględnioną w obowiązujących klasyfikacjach ICD-10 i DSM-5. Podczas prac nad DSM-5 rozważano umieszczenie w klasyfikacji zespołu ryzyka psychozy (ang. psychosis risk syndrome), potem zmieniono nazwę na zespół łagodnych objawów psychotycznych (ang. attenuated psychosis syndrome, APS)[19][20][21][22][23][24][25]. Ostatecznie, robocze kryteria APS znalazły się w sekcji 3 podręcznika przedstawiającej zaburzenia wymagające dalszych badań. Trwają dyskusje nad miejscem zespołu łagodnych objawów psychotycznych w przyszłych klasyfikacjach[26][27][28][29][30].

Kryteria zespołu łagodnych objawów psychotycznych zaproponowane w DSM-5 są następujące: przynajmniej jeden objaw (omamy, urojenia, dezorganizacja mowy) obecny w łagodnym nasileniu (1) obecny przynajmniej raz w tygodniu w ciągu ostatniego miesiąca (2) pojawił się lub nasilił w ciągu ostatniego roku (3) powodował wystarczająco duże cierpienie lub niesprawność, by zwrócić uwagę klinicysty (4) nie może być lepiej wyjaśniony obecnością innego zaburzenia psychicznego i nie może być przypisany działaniu substancji ani być związany z innym stanem medycznym (5) nigdy nie spełniał kryteriów innego zaburzenia psychotycznego.

Nie ma zgodności co do interwencji farmakologicznych w ryzykownym stanie psychicznym[1]. Według zaleceń International Early Psychosis Association wskazaniem do włączenia leczenia jest szybkie pogarszanie się stanu psychicznego (deterioracja), tendencje samobójcze, zachowania wrogie lub agresywne. Zalecane są wtedy neuroleptyki atypowe, w małych dawkach, początkowo przez 6-tygodniowy okres próbny i, w razie ewentualnej poprawy, przez kolejne 6–24 miesięcy[31]. Europejskie Towarzystwo Psychiatryczne zaleca dołączenie farmakoterapii do interwencji psychoterapeutycznych u dorosłych pacjentów z grupy ryzyka, u których interwencje psychoterapetyczne są nieskuteczne, gdy obecne są nasilone i postępujące objawy psychotyczne, towarzyszy im mały lub szybko malejący wgląd lub zwiększa się częstotliwość stanów psychotycznych (BLIPS). EPA zaleca wtedy neuroleptyki atypowe w małych dawkach, nie zaleca długotrwałego leczenia profilaktycznego[32]. Metaanalizy wskazują na pewną skuteczność wczesnych interwencji, obejmujących stosowanie leków przeciwpsychotycznych, terapię poznawczo-behawioralną i suplementację kwasów tłuszczowych omega-3[33][34][35]. Prowadzone są również badania nad przydatnością minocykliny w leczeniu ryzykownego stanu psychicznego[36].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych. Marek Jarema (red.). Gdańsk: ViaMedica, 2011, s. 8–10. ISBN 978-83-7599-286-1.
  2. ↑ a b A.R. Yung, L.J. Phillips, H.P. Yuen, S.M. Francey i inni. Psychosis prediction: 12-month follow up of a high-risk („prodromal”) group. „Schizophrenia Research”. 60 (1), s. 21–32, 2003. PMID: 12505135. 
  3. ↑ B. Nelson, A. Thompson, A.R. Yung. Basic self-disturbance predicts psychosis onset in the ultra high risk for psychosis „prodromal” population. „Schizophrenia Bulletin”. 38 (6), s. 1277–1287, 2012. DOI: 10.1093/schbul/sbs007. PMID: 22349924. 
  4. ↑ A.R. Yung, B. Nelson, C. Stanford, M.B. Simmons i inni. Validation of „prodromal” criteria to detect individuals at ultra high risk of psychosis: 2 year follow-up. „Schizophrenia Research”. 105 (1–3), s. 10–17, 2008. DOI: 10.1016/j.schres.2008.07.012. PMID: 18765167. 
  5. ↑ A.R. Yung, L.J. Phillips, H.P. Yuen, P.D. McGorry. Risk factors for psychosis in an ultra high-risk group: psychopathology and clinical features. „Schizophrenia Research”. 67 (2–3), s. 131–142, 2004. DOI: 10.1016/S0920-9964(03)00192-0. PMID: 14984872. 
  6. ↑ Z. Zuschlag, A. Kennedy, J. Korte, L. Franko-Tobin i inni. DSM-5-defined attenuated psychosis syndrome and conversion to full-scale schizophrenia spectrum disorders: An institution-wide retrospective review. „Annals of Clinical Psychiatry”. 28 (3), s. e1-e10, 2016. PMID: 27490838. 
  7. ↑ P. Fusar-Poli, I. Bonoldi, A.R. Yung, S. Borgwardt i inni. Predicting psychosis: meta-analysis of transition outcomes in individuals at high clinical risk. „Archives of General Psychiatry”. 69 (3), s. 220–229, 2012. DOI: 10.1001/archgenpsychiatry.2011.1472. PMID: 22393215. 
  8. ↑ A.R. Yung, H.P. Yuen, P.D. McGorry, L.J. Phillips i inni. Mapping the onset of psychosis: the Comprehensive Assessment of At-Risk Mental States. „Australian and New Zealand Journal of Psychiatry”. 39 (11–12), s. 964–971, 2005. DOI: 10.1111/j.1440-1614.2005.01714.x. PMID: 16343296. 
  9. ↑ J. Jaracz, M. Grzechowiak, L. Raczkowiak, K. Rataj i inni. Polska wersja Kompleksowej Oceny Zagrażających Stanów Psychicznych (CAARMS) – opis metody. „Psychiatria Polska”. 46 (1), s. 95–107, 2012. PMID: 23214153. 
  10. ↑ T.J. Miller, T.H. McGlashan, J.L. Rosen, K. Cadenhead i inni. Prodromal assessment with the structured interview for prodromal syndromes and the scale of prodromal symptoms: predictive validity, interrater reliability, and training to reliability. „Schizophrenia Bulletin”. 29 (4), s. 703–715, 2003. PMID: 14989408. 
  11. ↑ K.A. Olsen, B. Rosenbaum. Prospective investigations of the prodromal state of schizophrenia: review of studies. „Acta Psychiatr Scand”. 113 (4), s. 247–272, 2006. DOI: 10.1111/j.1600-0447.2005.00697.x. PMID: 16638070. 
  12. ↑ S.J. Borgwardt, A. Riecher-Rössler, P. Dazzan, X. Chitnis i inni. Regional gray matter volume abnormalities in the at risk mental state. „Biological Psychiatry”. 61 (10), s. 1148–1156, 2007. DOI: 10.1016/j.biopsych.2006.08.009. PMID: 17098213. 
  13. ↑ SJ. Borgwardt, P.K. McGuire, J. Aston, G. Berger i inni. Structural brain abnormalities in individuals with an at-risk mental state who later develop psychosis. „British Journal of Psychiatry. Supplement”. 51, s. s69–75, 2007. DOI: 10.1192/bjp.191.51.s69. PMID: 18055941. 
  14. ↑ S. Benetti, A. Mechelli, M. Picchioni, M. Broome i inni. Functional integration between the posterior hippocampus and prefrontal cortex is impaired in both first episode schizophrenia and the at risk mental state. „Brain”. 132 (Pt 9), s. 2426–2436, 2009. DOI: 10.1093/brain/awp098. PMID: 19420091. 
  15. ↑ N. Koutsouleris, K. Patschurek-Kliche, J. Scheuerecker, P. Decker i inni. Neuroanatomical correlates of executive dysfunction in the at-risk mental state for psychosis. „Schizophrenia Research”. 123 (2–3), s. 160–174, 2010. DOI: 10.1016/j.schres.2010.08.026. PMID: 20826078. 
  16. ↑ H. Witthaus, U. Mendes, M. Brüne, S. Ozgürdal i inni. Hippocampal subdivision and amygdalar volumes in patients in an at-risk mental state for schizophrenia. „Journal of Psychiatry & Neuroscience”. 35 (1), s. 33–40, 2010. PMID: 20040244. 
  17. ↑ W.J. Brewer, S.M. Francey, S.J. Wood, H.J. Jackson i inni. Memory impairments identified in people at ultra-high risk for psychosis who later develop first-episode psychosis. „American Journal of Psychiatry”. 162 (1), s. 71–78, 2005. DOI: 10.1176/appi.ajp.162.1.71. PMID: 15625204. 
  18. ↑ M.O. Pflueger, U. Gschwandtner, R.D. Stieglitz, A. Riecher-Rössler. Neuropsychological deficits in individuals with an at risk mental state for psychosis - working memory as a potential trait marker. „Schizophrenia Research”. 97 (1–3), s. 14–24, 2007. DOI: 10.1016/j.schres.2007.09.003. PMID: 17936587. 
  19. ↑ S.W. Woods, B.C. Walsh, J.R. Saksa, T.H. McGlashan. The case for including Attenuated Psychotic Symptoms Syndrome in DSM-5 as a psychosis risk syndrome. „Schizophrenia Research”. 123 (2–3), s. 199–207, 2010. DOI: 10.1016/j.schres.2010.08.012. PMID: 20832249. 
  20. ↑ A.R. Yung, B. Nelson, A.D. Thompson, S.J. Wood. Should a „Risk Syndrome for Psychosis” be included in the DSMV?. „Schizophrenia Research”. 120 (1–3), s. 7–15, 2010. DOI: 10.1016/j.schres.2010.03.017. PMID: 20382506. 
  21. ↑ W.T. Carpenter, J. van Os. Should attenuated psychosis syndrome be a DSM-5 diagnosis?. „American Journal of Psychiatry”. 168 (5), s. 460–463, 2011. DOI: 10.1176/appi.ajp.2011.10121816. PMID: 21536700. 
  22. ↑ N. Tandon, J. Shah, M.S. Keshavan, R. Tandon. Attenuated psychosis and the schizophrenia prodrome: current status of risk identification and psychosis prevention. „Neuropsychiatry (London)”. 2 (4), s. 345–353, 2012. DOI: 10.2217/npy.12.36. PMID: 23125875. 
  23. ↑ P. Fusar-Poli, A.R. Yung. Should attenuated psychosis syndrome be included in DSM-5?. „Lancet”. 379 (9816), s. 591–592, 2012. DOI: 10.1016/S0140-6736(11)61507-9. PMID: 22340290. 
  24. ↑ A.R. Yung, S.W. Woods, S. Ruhrmann, J. Addington i inni. Whither the attenuated psychosis syndrome?. „Schizophrenia Bulletin”. 38 (6), s. 1130–1134, 2012. DOI: 10.1093/schbul/sbs108. PMID: 23144056. 
  25. ↑ A.E. Simon, A. Riecher-Rössler, U.E. Lang, S. Borgwardt. The attenuated psychosis syndrome in DSM-5. „Schizophrenia Research”. 151 (1–3), s. 295, 2013. DOI: 10.1016/j.schres.2013.09.019. PMID: 24094680. 
  26. ↑ W.T. Carpenter. Attenuated psychosis syndrome: need for debate on a new disorder. „Psychopathology”. 47 (5), s. 287–291, 2014. DOI: 10.1159/000365221. PMID: 25060627. 
  27. ↑ B. Nelson. Attenuated psychosis syndrome: don't jump the gun.. „Psychopathology”. 47 (5), s. 292–296, 2014. DOI: 10.1159/000365291. PMID: 25011580. 
  28. ↑ P. Fusar-Poli, W.T. Carpenter, S.W. Woods, T.H. McGlashan. Attenuated psychosis syndrome: ready for DSM-5.1?. „Annual Review of Clinical Psychology”. 10, s. 155-192, 2014. DOI: 10.1146/annurev-clinpsy-032813-153645. PMID: 24471375. 
  29. ↑ W.T. Carpenter, D. Regier, R. Tandon. Misunderstandings about attenuated psychosis syndrome in the DSM-5. „Schizophrenia Research”. 152 (1), s. 303, 2014. DOI: 10.1016/j.schres.2013.11.020. PMID: 24331869. 
  30. ↑ W.T. Carpenter, J. Schiffman. Diagnostic Concepts in the Context of Clinical High Risk/Attenuated Psychosis Syndrome. „Schizophrenia Bulletin”. 41 (5), s. 1001–1002, 2015. DOI: 10.1093/schbul/sbv095. PMID: 26163478. 
  31. ↑ International clinical practice guidelines for early psychosis. „British Journal of Psychiatry. Supplement”. 48, s. s120–124, 2005. DOI: 10.1192/bjp.187.48.s120. PMID: 16055801. 
  32. ↑ S.J. Schmidt, F. Schultze-Lutter, B.G. Schimmelmann, N.P. Maric i inni. EPA guidance on the early intervention in clinical high risk states of psychoses. „European Psychiatry”. 30 (3), s. 388–404, 2015. DOI: 10.1016/j.eurpsy.2015.01.013. PMID: 25749390. 
  33. ↑ A. Preti, M. Cella. Randomized-controlled trials in people at ultra high risk of psychosis: a review of treatment effectiveness. „Schizophrenia Research”. 123 (1), s. 30–36, 2010. DOI: 10.1016/j.schres.2010.07.026. PMID: 20727717. 
  34. ↑ M. van der Gaag, F. Smit, A. Bechdolf, P. French i inni. Preventing a first episode of psychosis: meta-analysis of randomized controlled prevention trials of 12 month and longer-term follow-ups. „Schizophrenia Research”. 149 (1-3), s. 56–62, 2013. DOI: 10.1016/j.schres.2013.07.004. PMID: 23870806. 
  35. ↑ M.R. Stafford, H. Jackson, E. Mayo-Wilson, A.P. Morrison i inni. Early interventions to prevent psychosis: systematic review and meta-analysis. „BMJ”. 346, s. f185, 2013. DOI: 10.1136/bmj.f185. PMID: 23335473. 
  36. ↑ Inti Qurashi i inni, A randomised, double-blind, placebocontrolled trial of minocycline and/or omega-3 fatty acids added to treatment as usual for at-risk mental states (NAYAB): study protocol, „Trials”, 18:524, 2017, DOI: 10.1186/s13063-017-2275-y.

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ryzykowny_stan_psychiczny&oldid=63119469”