SZD-59 Acro
SZD-59 Acro – polski, jednomiejscowy szybowiec wyczynowy i akrobacyjny, opracowany w Przedsiębiorstwie Doświadczalno-Produkcyjnym Szybownictwa PZL Bielsko (PDPSz PZL-Bielsko) w Bielsku-Białej.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Szybowcowy Zakład Doświadczalny w Bielsku-Białej |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
górnopłat konstrukcji kompozytowej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
9 września 1991 |
| Lata produkcji |
od 1991 |
| Liczba egz. |
ok. 40 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,2 m / 15,0 m[1] |
| Wydłużenie |
17,80 / 21,01 |
| Długość |
6,85 m |
| Wysokość |
1,50 m |
| Powierzchnia nośna |
9,80 m² / 10,66 m² |
| Profil skrzydła |
NN-8 |
| Masa | |
| Własna |
265 kg / 270 kg |
| Startowa |
380 kg (max. 540 kg) |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
74 km/h |
| Prędkość dopuszczalna |
285 km/h |
| Prędkość holowania |
150 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,75 m/s |
| Doskonałość maks. |
40 przy 124 km/h (z balastem), 36 przy 115 km/h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
+5,3 / -2,65 g (15 m) +7 / -5 g (13,2 m) |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska, Austria, Dania, Finlandia, Niemcy, Norwegia, Rumunia, USA, Szwecja | |
Historia
edytuj
Szybowiec został skonstruowany w latach 1990-1991 pod kierownictwem Jana Knapika jako rozwinięcie Jantara Standard 3. Nieznacznie przebudowano kadłub i zmodyfikowano skrzydło poprzez dodanie możliwości zmianę jego rozpiętości poprzez dodanie końcówek, zarówno gładkich jak i z wingletami. Z szybowca SZD-42-2 zaadaptowano usterzenie krzyżowe, ster kierunku otrzymał rogowe wyważenie aerodynamiczne. Szybowiec otrzymał też nowe dłuższe dwudzielne lotki[2]. Przystosowano szybowiec do zabierania 150 l balastu wodnego. Ponadto przeniesiono w dół usterzenie wysokości i na kadłubie została dodana "płetwa" ułatwiająca pilotaż podczas akrobacji[3]. Dzięki tym zmianom powstała konstrukcja będąca połączeniem szybowca zdolnego do pełnej akrobacji oraz szybowca wyczynowego klasy standard.
Zbudowano dwa prototyp, o numerach fabrycznych X-149 i X-150 (SP-0032), pierwszy z nich został oblatany w dn. 9.08.1991 r. Drugi prototyp o znakach rejestracyjnych SP-P570 został oblatany 29 sierpnia 1992 r. przez Januarego Romana[2]. Oba prototypy zostały zaprezentowane podczas 4 Mistrzostw świata w akrobacji szybowcowej w Zielonej Górze w 1991 r.[4]
Szybowiec jest dopuszczony do pełnej akrobacji +7/-5 g (przy rozpiętości 15 m - +5,3/-2,65). Szybowiec jest certyfikowany według wymagań JAR 22.
Produkcję rozpoczęto w Zakładach Szybowcowych we Wrocławiu, gdzie do 1999 r. zbudowano 24 egzemplarze. Od 2003 r. produkcja jest kontynuowana w firmie Allstar PZL Glider z Bielska-Białej, gdzie do 2012 r. zbudowano dalsze 13 egzemplarzy.
W 2008 roku Wolfgang Kasper w mistrzostwach Niemiec zajął na Acro czwarte miejsce[5]. Marvin Woltering na szybowcu SZD-59 zajmował wysokie lokaty na Mistrzostwach Świata w Akrobacji Szybowcowej - 6 Mistrzostwa, miejsce szóste[6], 7 Mistrzostwa, miejsce siódme[7].
Konstrukcja
edytujGórnopłat o konstrukcji kompozytowej[8][9].
Skrzydło kompozytowe, szklano-epoksydowe, o obrysie trapezowym, jednodźwigarowe, skorupowe z pokryciem przekładkowym. Wyposażone w hamulce aerodynamiczne typu Schempp-Hirth. Istnieje możliwość zdjęcia końcówek skrzydeł, tzw. wingletów (do lotów na akrobację) i tym samym zmiana rozpiętości skrzydeł z 15 m na 13,2 m.
Kadłub skorupowy, kompozytowy, szklano-epoksydowy, wykonany integralnie ze statecznikiem pionowym. Kabina zakryta, pedały i oparcie siedzenia pilota regulowane w locie. Limuzyna podnoszona w przód i do góry.
Usterzenie krzyżowe o konstrukcji kompozytowej, wyważone masowo.
Podwozie jednotorowe, główne chowane w locie, stałe kółko ogonowe.
Przypisy
edytuj- ↑ SZD | Allstar PZL Glider | Gliders | SZD [online], szd.com.pl [dostęp 2020-07-09] (ang.).
- ↑ a b Murawski 2020 ↓, s. 222.
- ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 147.
- ↑ PZL Bielsko SZD-59. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ SZD-59 Acro. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ 6 Mistrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ 7 Mistrzostwa Świata w Akrobacji Szybowcowej. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ SZD-59 "Acro", 1991. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ Raport końcowy, wypadek zdarzenie nr: 1833. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
- Tomasz Murawski: Sylwetki szybowców. Warszawa: Tomasz Murawski, 2020.
Linki zewnętrzne
edytuj- SZD-59 "Acro" (1991) (pol.), dostęp: 2018-06-14
- SZD-59 Acro (pol.), dostęp: 2018-06-14
- Fotograficzny Rejestr Szybowców (pol.), dostęp: 2018-06-14
- Technica service manual of glider SZD-59 "Arco" (ang.), dostęp: 2018-06-14
- Pokaz akrobacji nocnej na SZD-59 (pol.), dostęp: 2018-06-14