Samarytanka (motorówka)
Samarytanka — polska motorówka sanitarna zbudowana w 1931 roku. Pierwsza jednostka pływająca zaprojektowana i zbudowana w Stoczni Gdyńskiej[1][2].
-2.jpg)
| |
| Poprzednie nazwy |
Stegen |
|---|---|
| Bandera | |
| Port macierzysty |
Gdynia |
| Armator | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Data budowy |
1930 |
| Data wodowania |
17 września 1931 |
| Data oddania do eksploatacji |
1933 |
| Data wycofania ze służby |
1944 |
| Dane techniczne | |
| Nośność (DWT) |
10 ton |
| Długość całkowita (L) |
15,0 m |
| Szerokość (B) |
3,8 m |
| Zanurzenie (D) |
1,5 m |
| Wysokość (H) |
2,40 m |
| Pojemność brutto |
28 GT |
| Pojemność netto |
10 NT |
| Napęd mechaniczny | |
| Moc silnika |
60–65 KM |
Historia edytuj
Motorówka sanitarna „Samarytanka” została zamówiona w 1930 roku przez Urząd Morski w Gdyni, z przeznaczeniem do roli statku sanitarnego do dyspozycji lekarza portowego[3]. Planowano używać jej do przewożenia chorych ze statków stojących na redzie do szpitala kwarantannowego w Babich Dołach[1][3]. Miała także służyć jako łącznik pomiędzy szpitalem w Babich Dołach i centrum emigracyjnym na Grabówku[1][3].
Uroczystość wodowania jednostki odbyła się 17 września 1931 roku, jednak na skutek problemów technicznych, statek został oddany do normalnej eksploatacji dopiero dwa lata później[2][1][3]. Z powodu niedopracowanej i niewygodnej konstrukcji, do celów sanitarnych używano jej bardzo niechętnie, a lekarz portowy wolał docierać na statki pilotówkami, chorych przewożono natomiast do szpitala w Babich Dołach karetkami pogotowia będącymi w dyspozycji portu[3][2]. Po kilku latach lekarz portowy zrezygnował z użycia jednostki i przekazał ją kapitanatowi portu, który używał jej do własnych celów (m.in. do służby pilotowej)[2]. We wrześniu 1939 roku była używana do transportu żołnierzy rannych podczas obrony Helu do Gdyni, a 12 września została przejęta przez Niemców[4].
Podczas II wojny światowej pod nazwą „Stegen” była używana przez Niemców podczas przebudowy portu dla celów wojennych. Pomieszczenie dla chorych przebudowano wtedy na kabinę mieszkalną[2]. W 1944 roku została prawdopodobnie zatopiona przez lotnictwo alianckie podczas nalotu na port w Gdyni[5]. Według innej wersji została odnaleziona na jednym z nabrzeży jako zdewastowany wrak[5].
Po wojnie wrak „Samarytanki” nie został odbudowany. Po przeniesieniu wraku na teren warsztatów portowych, został on przekazany Morskiemu Urzędowi Zdrowia, który zlecił opracowanie planów remontu i odbudowy jednostki[2]. Na początku lat 60. wrak został wykupiony od Wydziału Zdrowia Wojewódzkiej Rady Narodowej przez Klub Płetwonurków „Nemo", który planował odbudować go jako bazę dla płetwonurków. W tym celu przeniesiono go na teren Portu Wojennego, lecz po tym sama inicjatywa wygasła[2].
„Samarytankę” odremontowano dopiero w 1971 roku i ustawiono jako pomnik przed gmachem zarządu Stoczni im. Komuny Paryskiej[2][3]. Na przełomie 2004 i 2005 roku dokonano kapitalnego remontu jednostki (wyremontowano kadłub i wyposażenie pokładowe, wymieniono instalację elektryczną)[2]. 16 czerwca 2005 roku statek powrócił na swoje poprzednie miejsce. Dokonano też wtedy powtórnego chrztu − matką chrzestną została wówczas Małgorzata Ostrowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki i Pracy[2].
Po upadku Stoczni Gdynia S.A. prezydent Gdyni Wojciech Szczurek podpisał w styczniu 2012 roku z likwidatorem majątku stoczni umowę o przekazaniu statku Muzeum Emigracji w Gdyni[2]. W nocy 27 października 2021 roku „Samarytanka” została przeniesiona ze swojego miejsca przed budynkiem zarządu Stoczni Gdynia i trafiła do Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie została ustawiona obok okrętu ORP Batory[6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Krzysztof Stefański, Samarytanka pierwsza jednostka Stoczni Gdyńskiej, „Morza i Okręty”, 5/2016 (5/2016), Wydawnictwo militarne ZBIAM [dostęp 2021-02-08] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Antoni Dubowicz, Niedokończona historia „Samarytanki” [online], www.naszbaltyk.com, 15 kwietnia 2013 [dostęp 2021-02-08].
- ↑ a b c d e f „Samarytanka“ była pierwsza, „Kurier Morski”, nr 4/2020, Miasto Gdynia, wrzesień 2020, s. 3.
- ↑ Nocny transport historycznej motorówki. Stanęła pod muzeum MW [online], trojmiasto.pl, 27 października 2021 [dostęp 2021-10-30] (pol.).
- ↑ a b Samarytanka [online], www.nmm.pl [dostęp 2021-02-10].
- ↑ Historyczna motorówka „Samarytanka” przekazana do Muzeum Marynarki Wojennej [online], gdansk.tvp.pl [dostęp 2021-10-30] (pol.).