Samarytanka (motorówka)

Samarytanka — polska motorówka sanitarna zbudowana w 1931 roku. Pierwsza jednostka pływająca zaprojektowana i zbudowana w Stoczni Gdyńskiej.

Samarytanka

Poprzednie nazwy	Stegen
Bandera	Polska
Port macierzysty	Gdynia
Armator	Urząd Morski w Gdyni Marinehafenneubauamt
Historia
Stocznia	Stocznia Gdynia
Data budowy	1930
Data wodowania	17 września 1931
Data oddania do eksploatacji	1933
Data wycofania ze służby	1944
Dane techniczne
Nośność (DWT)	10 ton
Długość całkowita (L)	15,0 m
Szerokość (B)	3,8 m
Zanurzenie (D)	1,5 m
Wysokość (H)	2,40 m
Pojemność brutto	28 GT
Pojemność netto	10 NT
Napęd mechaniczny
Moc silnika	60–65 KM

Historia

Motorówka sanitarna „Samarytanka” została zamówiona w 1930 roku przez Urząd Morski w Gdyni, z przeznaczeniem do roli statku sanitarnego do dyspozycji lekarza portowego. Planowano używać jej do przewożenia chorych ze statków stojących na redzie do szpitala kwarantannowego w Babich Dołach. Miała także służyć jako łącznik pomiędzy szpitalem w Babich Dołach i centrum emigracyjnym na Grabówku.

Uroczystość wodowania jednostki odbyła się 17 września 1931 roku, jednak na skutek problemów technicznych, statek został oddany do normalnej eksploatacji dopiero dwa lata później. Z powodu niedopracowanej i niewygodnej konstrukcji, do celów sanitarnych używano jej bardzo niechętnie, a lekarz portowy wolał docierać na statki pilotówkami, chorych przewożono natomiast do szpitala w Babich Dołach karetkami pogotowia będącymi w dyspozycji portu. Po kilku latach lekarz portowy zrezygnował z użycia jednostki i przekazał ją kapitanatowi portu, który używał jej do własnych celów (m.in. do służby pilotowej). We wrześniu 1939 roku była używana do transportu żołnierzy rannych podczas obrony Helu do Gdyni, a 12 września została przejęta przez Niemców.

Podczas II wojny światowej pod nazwą „Stegen” była używana przez Niemców podczas przebudowy portu dla celów wojennych. Pomieszczenie dla chorych przebudowano wtedy na kabinę mieszkalną. W 1944 roku została prawdopodobnie zatopiona przez lotnictwo alianckie podczas nalotu na port w Gdyni. Według innej wersji została odnaleziona na jednym z nabrzeży jako zdewastowany wrak.

Po wojnie wrak „Samarytanki” nie został odbudowany. Po przeniesieniu wraku na teren warsztatów portowych, został on przekazany Morskiemu Urzędowi Zdrowia, który zlecił opracowanie planów remontu i odbudowy jednostki. Na początku lat 60. wrak został wykupiony od Wydziału Zdrowia Wojewódzkiej Rady Narodowej przez Klub Płetwonurków „Nemo", który planował odbudować go jako bazę dla płetwonurków. W tym celu przeniesiono go na teren Portu Wojennego, lecz po tym sama inicjatywa wygasła.

„Samarytankę” odremontowano dopiero w 1971 roku i ustawiono jako pomnik przed gmachem zarządu Stoczni im. Komuny Paryskiej. Na przełomie 2004 i 2005 roku dokonano kapitalnego remontu jednostki (wyremontowano kadłub i wyposażenie pokładowe, wymieniono instalację elektryczną). 16 czerwca 2005 roku statek powrócił na swoje poprzednie miejsce. Dokonano też wtedy powtórnego chrztu − matką chrzestną została wówczas Małgorzata Ostrowska, sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki i Pracy.

Po upadku Stoczni Gdynia S.A. prezydent Gdyni Wojciech Szczurek podpisał w styczniu 2012 roku z likwidatorem majątku stoczni umowę o przekazaniu statku Muzeum Emigracji w Gdyni. W nocy 27 października 2021 roku „Samarytanka” została przeniesiona ze swojego miejsca przed budynkiem zarządu Stoczni Gdynia i trafiła do Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie została ustawiona obok okrętu ORP Batory.