Saterland (wschfryz. Seelterlound) – gmina samodzielna (niem. Einheitsgemeinde) w Niemczech, w kraju związkowym Dolna Saksonia w powiecie Cloppenburg. Po reformie terytorialnej z 1 marca 1974 roku w skład gminy Saterland wchodzą cztery miejscowości: Ramsloh, Scharrel, Strücklingen i Sedelsberg. Przez teren gminy przepływa rzeka Sagter Ems. Na terenie gminy w Ramsloh znajdują się maszty radiowe o wysokości 352,9 m. Gmina jest jedynym obszarem gdzie do dziś używa się języka wschodniofryzyjskiego.

Saterland
Seelterlound
gmina
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Dolna Saksonia

Powiat

Cloppenburg

Powierzchnia

123,62 km²

Wysokość

5 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2008)
• liczba ludności


12 883

• gęstość

104 os./km²

Numer kierunkowy

04475, 04479

Kod pocztowy

26683

Tablice rejestracyjne

CLP

Adres urzędu:
Hauptstraße 507
26683 Saterland
Położenie na mapie powiatu
Położenie na mapie
53°02′N 7°43′E/53,033333 7,716667
Strona internetowa

Historia

edytuj

Saterland we wczesnym średniowieczu zamieszkiwali Sasi i wchodził w skład niedużego hrabstwa Sögel – od jego zniekształconej nazwy wzięło się dzisiejsze określenie gminy: Sater po niemiecku, Seelter po wschodniofryzyjsku. W XII i XIII wieku na terenie dzisiejszej gminy osiedli Fryzowie. W późnym średniowieczu obszar był traktowany najprawdopodobniej jako część „Wolnej Fryzji”, co oznaczało odrębny status prawny lokalnych samorządów. Następnie Saterland wszedł w skład księstwa biskupiego Münster. Do XIX wieku była to swoista wyspa otoczona bagnami, pierwszą stałą drogę do Friesoythe wybudowali napoleońscy żołnierze[1]. Izolacja i odrębność religijna (Fryzja wschodnia przeszła na wyznania protestanckie, gdy Saterland ostatecznie pozostał katolicki) spowodowały zachowanie w użyciu lokalnego dialektu wschodniofryzyjskiego. W XIX wieku zainicjowano proces osuszania mokradeł, co przyciągnęło nowych osadników. W 1815 r. obszar wszedł w skład Wielkiego Księstwa Oldenburga, co zniosło autonomię językową i prawną. Po II wojnie światowej w regionie osiadło się dużo uchodźców ze wschodu, w efekcie ludność używająca saterfryzyjskiego stała się mniejszością. W 1974 r. zjednoczono cztery gminy w jedną, obejmującą cały Saterland.

Gospodarka

edytuj

Gmina Saterland jest gminą uprzemysłowioną. Największymi pracodawcami są zakłady:

  • wydobycia i przetwórstwa torfu – Torfwerke C. Deilmann AG
  • produkcji kabli Waskönig & Walter Kabel-Werk
  • produkcji firanek i zasłon – Gardinenwerk Unland
  • produkcji maszyn specjalistycznych – Spezialmaschinenbau Kurre

Coraz większe znaczenie ma także wybudowany w ostatnich latach C-Port – port przeładunkowy wraz z powierzchniami magazynowania nad leżącym na terenie gminy kanałem śródlądowym.

Turystyka

edytuj
 
Mapa gminy z nazwami w dialekcie saterfryzyjskim

Ważną dziedziną dla gminy jest też turystyka. Dziedzina ta z roku na rok przybiera na znaczeniu. Gminę przecinają trasy rowerowe:

  • Deutsche Fernroute
  • Clopenburger Radtour

oraz projekt Paddel- und Pedalstation – gdzie można zamienić rower na kajak i zwiedzać okolicę pływając rzeką Sagter Ems.

Edukacja

edytuj

W gminie znajduje się 5 przedszkoli i cztery szkoły podstawowe, w każdej z miejscowości należących do gminy:

  • Marienschule Strücklingen,
  • Grundschule Ramsloh,
  • "Litje Skoule Skäddel" - Grundschule Scharrel,
  • Astrid-Lindgren-Grundschule Sedelsberg

oraz szkoły ponadpodstawowe:

  • Schulzentrum Saterland /Haupt und Realschule/ w Ramsloh,
  • Laurentius-Siemer-Gymnasium w Ramsloh.

Gmina partnerska w Polsce

edytuj

Gminą partnerską dla gminy Saterland jest od 2001 gmina Środa Śląska. Umowę partnerską zawarto na bazie zapoczątkowanych wcześniej, intensywnych kontaktów szkolnych oraz prowadzonych regularnie 2 razy w roku (w październiku w Polsce, w maju w Niemczech), od 1997 do dzisiaj, wymian młodzieży z obydwu gmin. Ponadto gmina, jak też szkoły uczestniczą w wielu wspólnych projektach UE. W 2007 roku gmina Saterland za współpracę partnerską otrzymała wyróżnienie i Nagrodę Komisji Środowiska, Rolnictwa oraz Spraw Lokalnych Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy „Dyplom Europy” za osiągnięcia na wielu płaszczyznach w dziedzinie współpracy pomiędzy gminami[2]. W 2011 przyznano Gminie Środa Śląska, a także inicjatorom: Peterowi Zieglerowi i Sławomirowi Siwerskiemu Dyplomu Uznania za osiągnięcia w dziedzinie współpracy pomiędzy Gminami Saterland i Środa Śląska z okazji XX-lecia powstania Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży w Poczdamie i Warszawie[2].

Przypisy

edytuj
  1. Jörg Peters, Saterfriesisch, „Handbuch der Sprachminderheiten in Deutschland”, listopad 2020, (pp.139-171) [dostęp 2023-08-11] (niem.).
  2. a b Kalendarium kontaktów. [dostęp 2011-11-06]. (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen, Hanower, 2009
  • Das neue Guinnes Buch der Rekorde 1993 s.276
  • S. Siwerski "Polska?-Ależ tak!", Środa Śląska, 2002
  • Gemeinde Saterland -Informationsschrift zum Muensterlandtag, Friesoythe, 1987
  • Gemeindeportraet – Sonderbeilage Saterland 2002
  • Das Saterland. Ein Streifzug durch die Geschichte, Saterland, 1998