Shahin Kolonja
Shahin bej Kolonja lub Şahin Teki Kolonya (ur. 1865 lub 1867 w Starje jako Shahin Teki Ypi, zm. 1919 w Konstantynopolu) – albański i osmański nauczyciel, dziennikarz i polityk[1].
.jpg) Shahin Kolonja (lata 80. XIX w.) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
Życiorys edytuj
Uczył się w Korczy, następnie uczęszczał na studia z zakresu ekonomii i administracji cywilnej na uczelni Mejtepi Mylkie w Konstantynopolu[2][3]. Po ich ukończeniu pracował jako nauczyciel w Szkole Rolniczej w Salonikach, gdzie pełnił również funkcję wicedyrektora[2]. W 1893 roku został przeniesiony do gimnazjum państwowego w Edirne[4][5][1], gdzie nauczał języka tureckiego, fizyki, matematyki i astronomii[6][7][8][3][9]; po trzech latach przeniesiono go do Komotini, uczył tam historii, geografii i również języka tureckiego[2]. Podczas pracy w Komotini angażował się w działalność patriotyczną wśród albańskiej ludności poprzez organizację i kolportaż albańskojęzycznych książek oraz czasopism[2][6][7][8][4]. W 1897 roku skierował prośbę do władz osmańskich o zezwolenie na wydawanie albańskojęzycznej gazety, spotkał się z odmową[10][1].
W 1898 roku został kajmakamem wilajetu Manastir, a po dwóch latach funkcję tę pełnił we Wlorze, był również mutasarrifem w regionie Athos[4][11][3][9]. Porzucił pracę urzędnika, był również aresztowany w Manastirze i skazany na 3 lata pozbawienia wolności za działalność patriotyczną[10][1].
Na przełomie XIX i XX wieku zamieszkiwał Konstantynopol, Ateny i Paryż[3]. W 1901 roku przeniósł się do Sofii, gdzie założył czasopismo Drita, dla którego publikował do 1908 roku[12][4][4][1]. Współpracował z Kristem Luarasim nad działalnością na rzecz rozbudzenia świadomości narodowej Albańczyków[4]; założona w 1897 roku przez Luarasiego drukarnia Mbrothësia, która wydawała Dritę[3], dodatkowo dane przedsięwzięcie było wspierane finansowo przez Austro-Węgry[13][14][1][3][15][16].
W swoich publikacjach Kolonja zwracał uwagę na sytuację społeczną chłopstwa, krytykował również osmańską arystokrację, mimo iż sam do niej należał[10]. Wspierał działalność albańskich partyzantów działających w Imperium Osmańskim[10]. W 1904 roku opublikował w Dricie przetłumaczoną na język osmański treść manifestu Albańskiego Przebudzenia Narodowego z 1889 roku[17][18][19][1].
Podczas pobytu w Sofii wspierał Mustafę Ragiba, bułgarskiego rewolucjonistę i zwolennika młodoturków[20][1]. Ten, dzięki pomocy Kolonji, wznowił wydawanie swojego czasopisma Efkar-ı Umumiye, które ukazywało się w języku bułgarskim i tureckim; poruszano w nim między innymi temat Albanii[20][1].
Za namową Ibrahima Temo wstąpił do ruchu młodotureckiego[21][22][23][3][24]. Po dokonanej przez nich rewolucji, w 1908 roku jako jeden z 26 Albańczyków uzyskał mandat do osmańskiego parlamentu[25][18][26]; dołączył także do Osmańskiej Partii Wolności[21][22][23][3][24], dwa lata później przeszedł do Osmańskiej Partii Demokratycznej[13][14][1]. Uczestniczył w pierwszym kongresie manastirskim, który odbył się w 1908 roku[27][1][28][29][3].
Rozczarowany polityką prowadzoną przez młodoturków, w 1910 roku kontynuował działalność na rzecz niepodległości Albanii; po 1911 roku prowadził ją głównie w Bukareszcie i Sofii[2][13][14][3]. Po odzyskaniu niepodległości przez Albanię osiadł we Wlorze, którą opuścił w następnym roku po sporze z premierem Ismailem Qemalim, dotyczącym przyszłej sytuacji politycznej Albanii[3]. Ponownie osiadł w Sofii, a w 1915 roku postanowił wrócić do Konstantynopola[1]; wycofał się z życia publicznego i z działalności politycznej[2][13][14][3].
W ostatnich latach życia zmagał się z uzależnieniem od alkoholu[2].
Życie prywatne edytuj
Syn Kahremana Ypi[30] i wnuk Sulejmana Paszy, mutasarrifa Pljevlji[31].
Był żonaty z córką Naima Frashëriego[13][14].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l Shahin Kolonja. prabook.com. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Özdalga 2013 ↓, s. 312-313.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Elsie 2013 ↓, s. 248.
- ↑ a b c d e f Skëndi 1967 ↓, s. 155-156.
- ↑ Somel 2001 ↓, s. 128.
- ↑ a b Vllamasi 2012 ↓, s. 32.
- ↑ a b Vllamasi 2012 ↓, s. 34.
- ↑ a b Vllamasi 2012 ↓, s. 52.
- ↑ a b Elsie 2013 ↓, s. 464.
- ↑ a b c d Skëndi 1967 ↓, s. 186-187.
- ↑ Gawrych 2006 ↓, s. 147.
- ↑ Merlika-Kruja 2011 ↓, s. 427.
- ↑ a b c d e Özdalga 2013 ↓, s. 294.
- ↑ a b c d e Özdalga 2013 ↓, s. 315-317.
- ↑ Bihiku 1980 ↓, s. 33.
- ↑ Jacques 2009 ↓, s. 299.
- ↑ Trencsényi i Kopeček 2007 ↓, s. 301.
- ↑ a b Gawrych 2006 ↓, s. 130.
- ↑ Hanioğlu 2001 ↓, s. 361.
- ↑ a b Hanioğlu 2001 ↓, s. 75.
- ↑ a b Pollo i Puto 1981 ↓, s. 138.
- ↑ a b Pearson 2004 ↓, s. 2.
- ↑ a b Elsie 2013 ↓, s. 124.
- ↑ a b Elsie 2013 ↓, s. 435.
- ↑ Skëndi 1967 ↓, s. 361.
- ↑ Pearson 2006 ↓, s. 2.
- ↑ Skëndi 1967 ↓, s. 370.
- ↑ Elsie 2005 ↓, s. 76.
- ↑ Elsie 2010 ↓, s. 89.
- ↑ Olgun 2018 ↓, s. 187-205.
- ↑ Özdalga 2013 ↓, s. 315-316.
Bibliografia edytuj
- Koço Bihiku, Histoire de la littérature albanaise, 1980.
- Stefanaq Pollo, Arben Puto, The history of Albania from its origins to the present day, 1981, ISBN 0-7100-0365-X.
- Stavro Skëndi, The Albanian national awakening, 1967, ISBN 978-1-4008-4776-1.
- M. Şükrü Hanioğlu, Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908, 2001, ISBN 978-0-19-977111-0.
- Selçuk Akşin Somel, The modernization of public education in the Ottoman Empire, 1839-1908: Islamization, autocracy, and discipline, 2001, ISBN 978-90-04-11903-1.\
- Owen Pearson, Albania and King Zog: Independence, republic and monarchy 1908–1939, 2004, ISBN 1-84511-013-7.
- Robert Elsie, Albanian literature, 2005, ISBN 1-84511-031-5.
- George Gawrych, The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913, 2006, ISBN 978-1-84511-287-5.
- Owen Pearson, Albania in the twentieth century: a history, 2006, ISBN 978-1-84511-013-0.
- Balázs Trencsényi, Michal Kopeček, National Romanticism: The Formation of National Movements, 2007, ISBN 978-9637326608.
- Edwin Jacques, The Albanians: An ethnic history from prehistoric times to the present, 2009, ISBN 978-0-7864-4238-6.
- Robert Elsie, Historical dictionary of Albania, 2010, ISBN 978-0-8108-6188-6.
- Mustafa Merlika-Kruja, Shënime historike, 2011, ISBN 978-9928-132-00-0.
- Sejfi Vllamasi, Ballafaqime politike në Shqipëri (1897-1942), 2012, ISBN 978-9928-140-54-8.
- Robert Elsie, A biographical dictionary of Albanian history, 2013, ISBN 978-1-78076-431-3.
- Elisabeth Özdalga, Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy, 2013, ISBN 978-1-134-29473-2.
- Said Olgun, Bir Arnavut Milliyetçisi: Şahin Kolonya (1867-1917), wyd. 12, t. 5, 2018.