Skrzydlik paprociowaty
Skrzydlik paprociowaty (Fissidens adianthoides Hedw.) – gatunek mchu należący do rodziny skrzydlikowatych (Fissidentaceae). Występuje w Ameryce Północnej (Grenlandia, Kanada, Stany Zjednoczone[4]), Europie, Afryce Północnej[5] i Azji[4]. W Polsce podawany m.in. pasma Gorców[6] i Bieszczadów[7].
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skrzydlik paprociowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Fissidens adianthoides Hedw. Sp. Musc. Frond. 157 1801[3] | |
Morfologia edytuj
- Gametofit
- Formuje darnie (luźne lub zbite), początkowo zielone, z czasem żółtozielone[5]. Łodyżki pojedyncze[5] lub rozgałęzione[4], dorastają do 10–15 cm wysokości, o listkach wyrastających dwustronnie[5], do 60 par[4]. Listki lancetowate, o lekko zaostrzonym szczycie, długości 3,5 mm, szerokości 1[5] mm do 1,2[4] mm, brzegiem nierówno ząbkowane, nieobrzeżone. Blaszka dwudzielna, ze skrzydełkiem szerszym od nasady blaszki właściwej. Żeberko kończy się 2-3 komórki[4] przed szczytem listka[5].
- Sporofit
- Jeden lub dwa sporogony wyrastają ze środka łodyżki. Seta jest u góry żółta, u dołu czerwona[5], dorasta do 25 mm[4]. Puszka zarodni dorasta do 2,5 mm długości, jest lekko zagięta, brunatna, z pojedynczym perystomem i wieczkiem o długim dzióbku. Zarodniki są gładkie, zielonożółte[5], o średnicy 13–22 µm[4].
-
Listek -
Puszka -
Zarodniki
_1825.JPG)
_0085.JPG)
Biologia i ekologia edytuj
Gatunek kilkuletni, jednopienny lub dwupienny. Na obszarze Bieszczadów nie obserwowano sporogonów[7].
Gatunek cienioznośny, hydrofilny, słabo kalcyfilny[7]. Rośnie na mokrej glebie. Siedliskiem są wilgotne łąki, źródliska, torfowiska niskie, skały[5] i młaki[7]. Występuje wzdłuż cieków wodnych, w pobliżu wodospadów, u podstawy drzew, na rozpadającym się drewnie, na podłożu z wapienia lub piaskowca i głazach[4].
W Bieszczadach występuje do 804 m n.p.m.[7].
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Synonimy[3]: Fissidens gottscheaeoides Besch., Fissidens major Mitt.
Zagrożenia i ochrona edytuj
Stanowiska gatunku występują w Polsce na obszarze chronionym w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W Bieszczadach nadano mu kategorię zagrożenia VU (narażony na wyginięcie)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ B. Goffinet, W.R. Buck, Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-07] (ang.).
- ↑ a b Fissidens adianthoides Hedw.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Fissidens adianthoides. [w:] Flora of North America vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-02-05]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 249. ISBN 978-83-7073-552-4.
- ↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
- ↑ a b c d e f Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.