Smok walijski
Smok walijski (wal. y Ddraig Goch – „Czerwony Smok”) – symbol heraldyczny widoczny na fladze Walii. Najstarsze odnotowane użycie smoka jako symbolu Walii znajduje się w Historii Brittonum, napisanej ok. 829 roku, lecz swoją popularność uzyskał on rzekomo jako sztandar bitewny króla Artura oraz innych wodzów celtyckich. Powiązanie z tymi władcami oraz dowody płynące z archeologii, literatury i historii dokumentalnej sprawiły, że przypuszczano możliwość wykreowania się Czerwonego Smoka z wcześniej istniejącego rzymsko-brytyjskiego symbolu narodowego[1].
Podczas rządów dynastii Tudorów (rodu o korzeniach walijskich), smok walijski był używany jako trzymacz w herbie ówczesnej Anglii[2]. Czerwony Smok jest często utożsamiany ze wszystkim, co walijskie, a co za tym idzie, wykorzystywany jest przez wiele prywatnych i publicznych instytucji. Przykładami takich organizacji są: Rząd Walii, Parlament Walijski, Visit Wales (rządową organizację turystyczną kraju), wiele samorządów lokalnych (m.in. Blaenau Gwent, Cardiff, Carmarthenshire, Rhondda Cynon Taf, Swansea), a także organizacji sportowych (m.in. Football Association of Wales, Wrexham A.F.C., Newport Gwent Dragons, London Welsh RFC). Tak zwany „język smoka” (wal. Tafod y Ddraig) jest symbolem Towarzystwa Języka Walijskiego. Czerwony Smok jest również jedną z Bestii Królowej, dziesięciu statui symbolizujących genealogię królowej Elżbiety II.
Historia edytuj
Mabinogion edytuj
W opowieści Lludd and Liefelys, Czerwony Smok walczy z atakującym Białym Smokiem. Jego wrzaski boleści sprawiają, że kobiety ronią, zwierzęta giną, a rośliny jałowieją. Lludd, król Brytów, odwiedza swego mądrego brata we Francji. Ten poleca mu wykopać dół w centrum jego państwa, napełnić go miodem pitnym i przykryć tkaniną. Lludd wykonał to zadanie, a smoki usnęły, napiwszy się z dziury. Król zamknął je, zawinąwszy przedtem w płótno, we wzgórzu Dinas Emrys.
Historia Brittonum edytuj
Legenda ma swoją kontynuację w Historii Britonum. Smoki pozostały uwięzione w Dinas Emrys przez wieki, dopóki król Vortigern nie spróbował zbudować tam swojego zamku. Każdej nocy fundamenty i ściany konstrukcji były niszczone przez niewidoczne siły. Władca skonsultował się z doradcami, a ci polecili mu znaleźć chłopca bez biologicznego ojca i zabić go w ofierze. Vortigern znalazł takiego chłopca, który miał stanowić najmądrzejszego czarodzieja w dziejach (według niektórych opowiadań chłopcem tym był młody Merlin). Dowiedziawszy się o zamiarze króla, chłopiec opowiedział mu o dwóch smokach, a ten rozkopał Dinas Emrys i uwolnił bestie. Kontynuowały one swoją walkę, lecz wkrótce zakończyła się ona wygraną Czerwonego Smoka. Chłopiec powiedział władcy, że zwycięska bestia symbolizuje lud Vortigerna, natomiast przegrana – Sasów. Przyjmując, że król Vortigern żył w V wieku, ludem tym byli Brytowie, którzy nie dali się podbić Sasom – współcześni Walijczycy.
Ta sama historia jest powtórzona w kronice Historia Regum Britanniae, autorstwa Geoffreya z Monmouth. W tej wersji Czerwony Smok jest także przepowiednią nadejścia króla Artura. Zauważyć należy, że ojciec legendarnego władcy nazywał się Uther Pendragon – gdzie „pen” może oznaczać „głowę”, a „dragon” – „smoka”; Geoffrey tłumaczył to imię jako „smocza głowa”.
Owain Glyndŵr edytuj
Sztandar Owaina Glyndŵra był znany jako „złoty smok” (wal. Y Ddraig Aur). Flaga ta ma antyczne pochodzenie, gdyż była ona rzekomo użyta przez Uthera Pendragona w czasie bitew Brytów i Sasów. Sztandar został, według powiadań, przekazany synowi Pendragona, królowi Arturowi[3][4][5].
Tudorowie edytuj
Na grobie Edmunda Tudora w katedrze świętego Dawida znajduje się mosiężny ryt hrabiego w jego zbroi, ze sztyletem, mieczem i koroną. Ostatni z tych elementów jest ceremonialną smoczą koroną. Jedynym innym władcą Walii, który nosił podobną był Owain Glyndŵr.
Henryk VII Tudor użył Czerwonego Smoka Cadwaladra ap Cadwallona jako swojego sztandaru w bitwie pod Bosworth, dodając do niego jeszcze dwa pola – białe i zielone, reprezentujące ród Tudorów. Po bitwie chorągiew ta została zaniesiona do katedry świętego Piotra w celu pobłogosławienia. W czasie swoich rządów Henryk VII powołał również Williama Tyndala na królewskiego oficera heraldycznego. Stanowisko jego zostało obarczone herbem Czerwonego Smoka na zielonym polu.
Wszyscy, prócz jednego, władcy Anglii z dynastii Tudorów używali Czerwonego Smoka jako trzymacza w swych herbach. Jedynym wyjątkiem była Maria I, która zastąpiła smoka innym trzymaczem reprezentującym jej męża, Filipa II Habsburga.
Tudorowie przedstawiali Czerwonego Smoka z członkiem, co symbolizowało męską płodność, potencję i dominację.
-
Sztandard Henryka VII Tudora użyty w bitwie pod Bosworth -
Herb Henryka VII (1485–1509) i Henryka VIII (1509–1547) w pierwszej fazie jego rządów -
Herb Henryka VIII (1509–1547) w drugiej części jego rządów oraz Edwarda VI (1547–1553) -
Herb Elżbiety I (1558–1603)
.svg){kind=small}
_Variant_2.svg)
.png)
Herb edytuj
.svg){kind=icon}
Czerwony Smok został oficjalnym godłem w 1800 roku, gdy Jerzy III Hanowerski wydał królewski nakaz ustanawiający herb Walii. W oryginalnym języku blazonowany był następująco: On a mount Vert a dragon passant with wings elevated Gules[6].
Późniejszy herb kojarzony z Walią, należący do księcia Walii od 1901 roku, był podobny do godła królewskiego, lecz różnił się nałożeniem srebrnego kołnierza turniejowego o trzech występach[7].
W 1953 roku herb zawierający Czerwonego Smoka przeszedł udostojnienie. W oryginale ta wersja blazonowana była następująco: Within a circular riband Argent fimbriated Or bearing the motto Y DDRAIG GOCH DDYRY CYCHWYN, in letters Vert, and ensigned with a representation of the Crown proper, an escutcheon per fesse Argent and Vert and thereon the Red Dragon passant[8]. Słowa umieszczone w otoczce herbu są tłumaczone jako „Czerwony Smok inspiruje do działania”. Ten model herbu był krytykowany przez Winstona Churchilla[9].
W 1956 roku ten herb został dodany do godła walijskiej stolicy, Cardiff. Został on umieszczony na obrożach trzymaczy.
Herb ten został użyty jako podstawa do zaprojektowania flagi Walii[10]. Pierwotnie godło zostało po prostu umieszczone w centrum flagi na biało-zielonym tle, lecz zostało to zmienione w 1959 roku, kiedy to adaptowano współczesną flagę Walii[11][12].
Obecnie, godło to jest używane przez Biuro Sekretarza Stanu Walii i jest wydrukowany na dokumentach ustawowych wydanych przez Parlament Walijski. Herb był również pierwotnie używany jako korporacyjne logo Parlamentu, dopóki nie zostało wyparte przez współczesne[13].
W 2008 roku godło Walii zostało zmienione po raz kolejny, zupełnie pomijając Czerwonego Smoka.
Logo Rządu Walii edytuj
Logo używane przez Rząd Walii reprezentuje smoka walijskiego. Według ich instrukcji: „logo składa się ze smoka i nazwy rządu walijskiego oddzielonych poziomą linią, umieszczonych razem w stałej relacji, której nie wolno zmieniać. Te elementy są wycentrowane. Logo jest dwujęzyczne, niezależnie od języka materiału, w którym się pojawia”[14]. Ważnym jest by odnotować, że pierwszym językiem, który musi zawierać logo jest walijski, a dopiero później ewentualny angielski[15]. Inną ważną zasadą jest to, że smok musi być skierowany w lewą stronę, podobnie jak przy wywieszonej fladze kraju[16].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Welsh Flag [online], web.archive.org, 9 sierpnia 2012 [dostęp 2022-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2012-08-09] (ang.).
- ↑ Elizabethan Heraldry: Heralds [online], elizabethan.org [dostęp 2022-08-20] (ang.).
- ↑ Martin Hackett, Lost Battlefields of Wales, Amberley Publishing Limited, 15 lipca 2014, ISBN 978-1-4456-3703-7 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
- ↑ John Davies, A History of Wales, Penguin Publishing Group, 25 stycznia 2007, ISBN 978-0-14-028475-1 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
- ↑ Terry Breverton, Owain Glyndwr: The Story of the Last Prince of Wales, Amberley Publishing Limited, 15 maja 2009, ISBN 978-1-4456-0876-1 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
- ↑ David Maxwell Fyfe, Arms for Wales; Memorandum by the Secretary of State for the Home Department and Minister for Welsh Affairs, 6 lutego 1953 (ang.).
- ↑ Page 8714 | Issue 27385, 10 December 1901 | London Gazette | The Gazette [online], thegazette.co.uk [dostęp 2022-08-20].
- ↑ The Gazette – Official Public Record [online], gazettes-online.co.uk.
- ↑ News | Arms for Wales [online], web.archive.org, 3 listopada 2007 [dostęp 2022-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2007-11-03].
- ↑ Wales: History of Welsh Flags [online], fotw.info [dostęp 2022-08-20].
- ↑ EMC. Barraclough, Flags of the World, 1965.
- ↑ WELSH FLAG (Hansard, 23 February 1959) [online], hansard.millbanksystems.com [dostęp 2022-08-20].
- ↑ BBC NI – Learning – A State Apart – Intergovernmental Relations – Overview [online], bbc.co.uk [dostęp 2022-08-20].
- ↑ Welsh Government logo guidelines [online], 2020.
- ↑ Welsh Language Standards: communication and marketing guidelines [HTML] [online], GOV.WALES [dostęp 2022-08-20] (ang.).
- ↑ Welsh Government logo guidelines [online], sierpień 2019.
Bibliografia edytuj
- Siôn T. Jobbins, The Red Dragon: The story of the Welsh flag, Tal-y-bont: Y Lolfa, 2016
- Carl Lofmark, A History of the Red Dragon, Llanrwst: Gwasg Carreg Gwalch, 1995, ISBN 0-86381-317-8.
- BBC - Wales - History - Themes - Welsh Flag