Sosna Coultera (Pinus coulteri D. Don) – gatunek drzewa iglastego z rodziny sosnowatych (Pinaceae Lindl.). Sosna Coultera występuje naturalnie na półkuli północnej, w Meksyku (Kalifornia Dolna) i USA (Kalifornia).

Sosna Coultera
Ilustracja
Systematyka[1][2][3]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Rodzaj

sosna

Gatunek

sosna Coultera

Nazwa systematyczna
Pinus coulteri D.Don
Trans. Linn. Soc. London, Bot. 17: 440. 1836.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Łacińska nazwa gatunku pochodzi od Thomasa Coultera, irlandzkiego botanika i lekarza.

Morfologia

edytuj
Pokrój
Korona drzewa rozpostarta, nieregularna.
Pień
Osiąga do 24 m wysokości i 1 m średnicy, prosty lub pokrzywiony. Kora szaro-brązowa do prawie czarnej, głęboko spękana.
Liście
Igły zebrane po 3 na krótkopędach, długości 15–30 cm i średnicy 2 mm. Lekko rozpostarte, nie opadające, proste lub delikatnie skrzywione, skręcone.
Szyszki
Szyszki męskie jajowate do cylindrycznych, o długości do 2,5 cm, pomarańczowo-brązowe. Szyszki żeńskie masywne i ciężkie, wąsko jajowate przed otwarciem, jajowato-cylindryczne po otwarciu. Dojrzałe osiągają długość 20–35 cm, są żywiczne, blado żółto-brązowe. Nasiona o długości 15–22 mm, ciemnobrązowe, opatrzone skrzydełkiem długości 25 mm.

Biologia i ekologia

edytuj

Igły opadają po 3–4 latach. Szyszki nasienne dojrzewają w ciągu 2 lat.

Występuje na suchych, skalistych zboczach, płaszczyznach i graniach. Preferuje południowe stoki na wysokości 200–2300 m n.p.m. Najczęściej występuje w lasach mieszanych, współtworzy wiele zespołów roślinności leśnej. Na wyższych położeniach leśnych w górach San Jacinto Mountains tworzy razem z dębem Quercus kelloggii lasy dębowo-sosnowe.

Sosna Coultera jest przystosowana do pożarów lasu i częściowo zależna od ich występowania[4].

Systematyka i zmienność

edytuj

Pozycja gatunku w obrębie rodzaju Pinus[5]:

  • podrodzaj Pinus
    • sekcja Trifoliae
      • podsekcja Ponderosae
        • gatunek P. coulteri

Zagrożenia

edytuj

Roślina umieszczona w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, początkowo w grupie gatunków najmniejszej troski z kategorią zagrożenia LC (lest concern). Przy kolejnej ocenie stopnia zagrożenia gatunek został sklasyfikowany do wyższej kategorii NT (near threatened)[4]. Zasięg sosny Coultera jest niewielki (816 km²) a populacje bardzo rozczłonkowane. W połączeniu z rosnącą dominacją na tym obszarze gatunków drzew mniej odpornych na pożary lasu, może to prowadzić do zmniejszania liczebności populacji i zwiększania stopnia zagrożenia tego gatunku.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  4. a b c A. Farjon, Pinus coulteri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2013-08-10] (ang.).
  5. Christopher J. Earle: Pinus. [w:] Gymnosperm Database [on-line]. [dostęp 2010-03-20]. (ang.).

Bibliografia

edytuj