Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna
Spółgłoska zwarto-szczelinowa zadziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [tʃ].
| Numer IPA | 103, 134 | |||
|---|---|---|---|---|
| t͡ʃ | ||||
| Jednostka znakowa |
t͡ʃ | |||
| Unikod |
U+0074 U+0361 U+0283 | |||
| UTF-8 (hex) |
74 cd a1 ca 83 | |||
| tʃ | ||||
| Jednostka znakowa |
tʃ | |||
| Unikod |
U+0074 U+0283 | |||
| UTF-8 (hex) |
74 ca 83 | |||
| ʧ | ||||
| Jednostka znakowa |
ʧ | |||
| Unikod |
U+02a7 | |||
| UTF-8 (hex) |
ca a7 | |||
| Inne systemy | ||||
| X-SAMPA | tS | |||
| Kirshenbaum | tS | |||
| Przykład | ||||
| informacje • pomoc | ||||
| ||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | ||||
Artykulacja
edytujOpis
edytujW czasie artykulacji tej spółgłoski:
- modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
- tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
- prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka – spółgłoska środkowa
- koniuszek języka i jego brzeżek kontaktuje się tuż za górnymi dziąsłami – jest to spółgłoska zadziąsłowa.
- dochodzi do całkowitego zablokowania przepływu powietrza przez jamę ustną i nosową, a następnie do przejścia bezpośrednio, bez plozji, do spółgłoski [ʃ].
- wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna
Warianty
edytuj- wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mowa wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [tʃʲ]
- wzniesienie tylnej części grzbietu języka w kierunku podniebienia tylnego, mowa o spółgłosce welaryzowanej: [tʃˠ]
- napięcie mięśni gardła – mowa o spółgłosce faryngalizowanej [tʃˁ]
- zaokrąglenie warg, mowa wtedy o spółgłosce labializowanej [tʃʷ]
Przykłady
edytuj- w języku polskim: czyn [tʃɨn]
- w języku amharskim: አንቺ [antʃi] „ty” (forma żeńska)
- w języku angielskim: cheese [tʃi:z] „ser”
- w języku baskijskim: etxea [eˈtʃea] „dom”
- w języku niemieckim: Deutsch [dɔʏ̯tʃ] „język niemiecki”