Referendum konstytucyjne w Kirgistanie w 2016 roku
Referendum konstytucyjne w Kirgistanie – dziewiąte referendum w historii Kirgistanu, przeprowadzone 11 grudnia 2016 roku[1].
Kirgistan
 Ustrój i polityka Kirgistanu Ustrój polityczny
Konstytucja
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna
|
Tło i sytuacja polityczna edytuj
W pierwszych latach prezydentury Ałmazbek Atambajew wielokrotnie deklarował, że nie będzie dążyć do zmiany konstytucji w sposób umożliwiający mu pozostanie u władzy po zakończeniu kadencji. Dopiero wiosną 2015 r. wystąpił z inicjatywą zmian konstytucyjnych poszerzających kompetencje premiera, jednak ustąpił pod wpływem protestów społecznych, krytyki ekspertów oraz negatywnej opinii Komisji Weneckiej[2].
Po wyborach parlamentarnych jesienią tego samego roku Atambajew powrócił do tematu reformy, wskazując na konieczność zmian w kierunku zwiększenia władzy premiera kosztem prezydenta, co miało w jego opinii zabezpieczać kraj przed autorytaryzmem. Pod wpływem krytyki tych argumentów potrzebę reform zaczął motywować rzekomym zagrożeniem suwerenności kraju[2] przez zapisane w konstytucji przepisy dotyczące obowiązku wdrażania praw człowieka[3]. Ostatecznie poddane pod referendum zmiany w konstytucji zostały zakreślone znacznie szerzej niż propozycje z 2015 roku, obejmując blisko ⅓ artykułów konstytucji[2].
Przedmiot referendum edytuj
W referendum głosowano nad zmianami w 30 artykułach przyjętej w 2010 roku konstytucji, ograniczającymi prerogatywy głowy państwa na rzecz premiera[3] przy jednoczesnym wzmocnieniu obu tych organów władzy wykonawczej kosztem władzy ustawodawczej i sądowniczej[2], znoszącymi konstytucyjny obowiązek wykonywania przez sądy postanowień międzynarodowych organów zajmujących się obroną praw człowieka, zakazującymi małżeństw homoseksualnych[3] i umożliwiającymi premierowi mianować czy dymisjonować członków rządu bez zgody prezydenta i parlamentu[1].
Krytyka edytuj
Projekt referendum wywołał kryzys polityczny w Kirgistanie, w efekcie którego dotychczasowa koalicja pięciu partii uległa rozpadowi i w jej miejsce powstało porozumienie trzech partii. Przeciwko zmianom poddanym pod referendum wystąpiła część byłych przywódców rewolucji z 2005 i 2010 roku, m.in. Roza Otunbajewa i Ömürbek Tekebajew[2].
Reforma konstytucyjna została skrytykowana przez Komisję Wenecką jako naruszająca równowagę różnych władz oraz ograniczająca niezawisłość sądów[3]. Dodatkowo przyjęta w 2010 r. konstytucja zawierała zapis o zakazie wprowadzania w niej zmian przez 10 lat jej obowiązywania[2].
Referendum odczytuje się jako dążenie prezydenta Atambajewa do wprowadzenia rządów autorytarnych na wzór innych państw regionu[3] i próbę utrzymania przez prezydenta (już jako premier) władzy mimo konstytucyjnego ograniczenia liczby kadencji, która uniemożliwia mu ubiegania się o reelekcję w 2017 roku[1].
Wyniki edytuj
W referendum większość (niespełna 80%) uprawnionych opowiedziała się za zmianami zaproponowanymi przez prezydenta[3].
| Nazwa | Liczba głosów | % głosów |
|---|---|---|
| Za | 950 440 | 79,59% |
| Przeciw | 184 816 | 15,60% |
| Nieważne/puste | 60 182 | – |
| Łącznie | 1 195 438 | 100% |
| Frekwencja | 42%[1] | |
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Kirgistan: Referendum: prawie 80 proc. za zmianami w konstytucji. [w:] Gazeta Prawna [on-line]. National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine, 2016-12-11. [dostęp 2016-12-13]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Zakończyło się referendum. 80 procent za zmianami w konstytucji. [w:] TVN24 [on-line]. 2016-12-11. [dostęp 2016-12-13]. (pol.).
- ↑ a b c d e f Andrzej Poczobut: Kirgistan skręci ku autorytaryzmowi? 80 proc. obywateli za zmianą konstytucji. wyborcza.pl, 2016-12-11. [dostęp 2016-12-12]. (pol.).
- ↑ Shaliloo