Wikipedia

Stela Sargona II z Cypru

Stela Sargona II z Cypru – kamienna stela odnaleziona w 1844 roku w Kition (ob. Larnaka) na Cyprze[1]. Na steli tej, wykonanej na rozkaz asyryjskiego króla Sargona II (722–705 p.n.e.), znajduje się przedstawienie reliefowe z wizerunkiem tego władcy oraz inskrypcją klinową opisująca jego dokonania. Obecnie zabytek znajduje się w Muzeum Pergamońskim w Berlinie (nr inw. VA 968), a jego kopia wystawiana jest w Muzeum Archeologicznym w Larnace[2].

Stela Sargona II z Cypru (zbiory Muzeum Pergamońskiego w Berlinie)

Opis edytuj

Wykonana z bazaltu stela ma wysokość 209 cm, szerokość 68 cm i grubość 32-33 cm[2]. Pierwotnie grubość tego zabytku wynosiła ok. 45-46 cm, ale w 1846 roku odcięto tylną część steli, aby ułatwić w ten sposób jej przewóz do Berlina[2]. Odcięcie tylnej części steli spowodowało uszkodzenie inskrypcji klinowej pokrywającej jej boki[2]. Nie wiadomo obecnie, gdzie znajduje się odcięta część steli[2].

Inskrypcja klinowa na steli pozwoliła zidentyfikować przedstawionego na niej władcę jako Sargona II, króla Asyrii[2]. Stojący król, przedstawiony z profilu, skierowany jest w prawą stronę w kierunku ośmiu symboli boskich umieszczonych przed nim, na wysokości jego głowy[2]. Sargon II ubrany jest w długą szatę królewską ozdobioną frędzlami i nosi charakterystyczne nakrycie głowy noszone tylko przez władców asyryjskich[2]. W lewej ręce król trzyma maczugę, natomiast jego prawa ręka jest wzniesiona w geście modlitwy[2]. Przed królem, na wysokości jego głowy, umieszczonych zostało osiem symboli boskich: tiara wielorożna (symbol boga Aszura), sierp księżyca (symbol boga Sina), gwiazda (symbol bogini Isztar), piorun (symbol boga Adada), łopata/motyka (symbol boga Marduka), rylec pisarski (symbol boga Nabu), siedem kropek (symbol bogów Sebitti) i uskrzydlony dysk słoneczny (symbol boga Szamasza)[2].

Inskrypcja klinowa (167 linijek tekstu) umieszczona jest na przedzie (kol. I) i bokach (kol. II i III) steli[2]. Z powodu uszkodzenia steli początkowe słowa 74 linijek kol. III (lewy bok) i ostatnie słowa 65 linijek kol. II (prawy bok) są obecnie utracone[2]. Poza tym tekst zapisany po bokach jest dobrze zachowany, w przeciwieństwie do 28 linijek (kol. I) umieszczonych z przodu na szacie królewskiej, które są uszkodzone[2].

Tekst inskrypcji:

  • kol. I 1-28 – inwokacja do bogów Aszura, Sina, Szamasza, Adada, Marduka, Nabu, Isztar i Sebitti
  • kol. II 1-8 – tytulatura Sargona II
  • kol. II 9-65 – opis zwycięstw Sargona II: podbój babilońskich miast, zwycięstwa nad Elamem, w Iranie i w Hatti, pokonanie Urzany z Musasiru i Rusy I z Urartu, pokonanie Hamat
  • kol. III 1-22 – Sargon II jako opiekun świątyni Marduka w Babilonie
  • kol. III 23-42 – wysłannicy z Dilmunu (wsp. Bahrajn) i Adnany (wsp. Cypr)
  • kol. III 43-53 – wzniesienie steli w powiązaniu z górą Ba'al-harri
  • kol. III 54-61 – wskazówki dla przyszłych królów
  • kol. III 62-74 – przekleństwa i klątwy na wszystkich tych, którzy chcieliby stelę uszkodzić lub zniszczyć[3].

Nie ma pewności co do tego, czy stela wykonana została na wyspie, czy też przywieziona ze stałego lądu[4]. Nie wiadomo też dokładnie, gdzie była pierwotnie ustawiona. W swej inskrypcji Sargon II wspomina jedynie, iż wzniósł tę stelę „[naprzeciw góry] Ba'al-harri, góry [dominującej n]ad krajem Adnana” (kol. III 52-53)[4]. Radner identyfikuję tą górę z górą Stawrowouni (wys. 689 m), leżącą na północny wschód od Larnaki[5].

Adnana (ob. Cypr) wzmiankowana jest w rocznikach królewskich Sargona II z Dur-Szarrukin[6]. Zgodnie z nimi w końcowym okresie swego panowania, najprawdopodobniej pomiędzy 709 a 707 r. p.n.e., Sargon II wyruszyć miał nad Morze Śródziemne, aby dopomóc tam swemu sojusznikowi, królowi Tyru, w odzyskaniu przez niego kontroli nad jego wasalami – siedmioma królami z Ja' na wyspie Adnana[6]. Ja' było w owym czasie częścią Cypru zdominowaną przez królestwo Tyru, które traktowało tamtejsze miasta-państwa jako swych wasali[7]. Wyprawa ta zakończyć się musiała powodzeniem, gdyż wkrótce potem do przebywającego w Babilonie Sargona II przybyli z darami wysłannicy z Adnany[6]. Zdaniem uczonych jednym z następstw tej wizyty było właśnie ustawienie na Cyprze steli Sargona II (ok. 707 r. p.n.e.)[6]. Stela ta wyznaczać miała najprawdopodobniej zachodnią granicę wpływów tego władcy, gdyż zgodnie z jego inskrypcjami jego imperium rozciągać się miało właśnie od wyspy Adnana na Morzu Zachodzącego Słońca aż do wyspy Dilmun na Morzu Wschodzącego Słońca[8]. Sam Cypr najprawdopodobniej nigdy nie został przez Asyryjczyków podbity, gdyż poza stelą nie odkryto tam żadnych archeologicznych pozostałości, które świadczyłyby o obecności Asyryjczyków na Cyprze w końcu VIII i w VII w. p.n.e.[8]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 429.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 431.
  3. ↑ Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 433–434.
  4. ↑ a b Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 432.
  5. ↑ Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 433.
  6. ↑ a b c d Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 434.
  7. ↑ Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 435.
  8. ↑ a b Radner K., The stele of Sargon II of Assyria..., s. 440.

Bibliografia edytuj

  • Radner K., The stele of Sargon II of Assyria at Kition: A focus for an emerging Cypriot identity?, w: Rollinger R. i in., Interkulturalität in der Alten Welt: Vorderasien, Hellas, Ägypten und die vielfältigen Ebenen des Kontakts, Wiesbaden 2010, s. 429–449.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stela_Sargona_II_z_Cypru&oldid=58818670”